အမေရိကန်ရဲ့ဒေါ်လာလက်နက်(အပိုင်း ၂)

အမေရိကန်ရဲ့ဒေါ်လာလက်နက်(အပိုင်း ၂)

အမရေိကနျနိုငျငံဟာ စစျရေးလို ပါဝါအမာအပွငျ ပါဝါအပြော့လို့ဆိုရမယျ့နိုငျငံရေး၊ ယဉျကြေးမှု၊ သတငျးမီဒီယာ၊ ဝါဒဖွနျ့ခြိရေး စတဲ့ဘကျမှာလညျး အငျအားနဲ့ဝါယမစိုကျ အားထုတျပါတယျ။ အနောကျအုပျစုရဲ့သတငျးမီဒီယာတှကေ ကမ်ဘာကွီးကို အဓိကလှှမျးမိုးခွယျလှယျနကွေတာဖွစျပါတယျ။ ရုပျရှငျ ဂီတ စာပေ စတဲ့နယျပယျတှမှောနလညျး သူတို့ပါပဲ။ ကှနျမွူနစျ ဆိုရှယျလစျကို အပုပျခတြိုကျခိုကျတာနဲ့ အရငျးရှငျစနစျကသာလှနျကောငျးမှနျကွောငျးတှကေို ဝါဒဖွနျ့ကွတယျ။ ဒီ့အတှကျ ငှကွေေးနဲ့အရငျးအမွစျတှကေိုလညျး သုံးနိုငျကွတယျ။ နောကျပိုငျး အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးလှုပျရှားမှုတှေပေါျလာတော့ အဲ့ဒီဘကျမှာလညျး ဓနအငျအားအလုံးအရငျးနဲ့ ဝငျလှုပျရှားပါတယျ။ အမရေိကနျအစိုးရတငျမကပါဘူး ကောျပိုရေးရှငျးကွီးတှအေပွငျ သူကွှယျကွီးတှကေလညျး အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှကေို ငှလေုံးငှရေငျးနဲ့ထောကျပံ့တာ၊ ကိုယျပိုငျထူထောငျတာတှေ လုပျပါတယျ။ အမရေိကနျဘီလီယံနာသူဌေးကွီးဆိုးရော့စျ ထူထောငျထားတဲ့ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှလေညျး မနညျးပါဘူး။ သူ့ရဲ့ ပှငျ့လငျးလူ့အဖှဲ့အစညျးဆိုတာ နံမညျကွီး အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးဖွစျတယျ။

ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေအားကောင်းလာတော့လည်း သူတို့လိုချင်တဲ့အာဘော်၊ ဦးတည်ချက် စတဲ့ဘက်တွေဆီရောက်အောင်ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေကနေ တွန်းဆော်ကြတယ်။ ငွေအင်အားနဲ့နည်းပညာတွေ ကောင်းကောင်းအသုံးချကြတယ်။ ကမ္ဘာမှာတွင်ကျယ်နေတဲ့ ဆိုရှယ်မီဒီယာကုမ္ပဏီကြီးတွေဟာလည်း အမေရိကန်နိုင်ငံကပါပဲ။ ဥရောပမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ အရောင်တော်လှန်​ေိရးဆိုတာတွေမှာ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေကို ကောင်းကောင်းအသုံးချခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ အခုတော့ ကိုယ့်ရှူးကိုယ်ပတ်ဆိုရမလားပဲ၊ ၂၀၁၆ အမေရိကန်သမ္မရွေးကောက်ပွဲမှာ သမ္မတလောင်းထရမ့်အနိုင်ရအောင် ရုရှက ဆိုရှယ်မီဒီကနေတဆင့် ဝင်နှောက်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေလုပ်နေတာ မပြီးနိုင်ဖြစ်နေပါတယ်။

ဒါဟာ ကမ္ဘာ့ဗိုလ်ကြီးအဆင့်နေရာကို အမေရိကန်နိုင်ငံက ဘယ်လိုနည်းတွေသုံးပြီးရရှိလာတယ်၊ ဘယ်လိုထိန်းသိမ်းနေတယ်ဆိုတာကို အကြမ်းဖျင်းဖော်ပြတာဖြစ်ပါတယ်။ အခြေခံအားဖြင့် အထက်ပါနည်းလမ်း ၃ သွယ်ကို လက်ကိုင်ထားသုံးပါတယ်။

အဓိက က စစ်ရေးပါ။ စစ်အင်အားမပါပဲ ကျန်နည်းသက်သက်နဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို မစိုးမိုးနိုင်ပါဘူး။ ဒီဆောင်းပါးမှာတော့ ဒီနည်းလမ်းတွေထဲက ဘဏ္ဍာရေးနည်း ဝါ ဒေါ်လာလက်နက်ကို ဘယ်လိုသုံးသလဲဆိုတာကို တင်ပြသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။

၂၁ ရာစုမှာ အမေရိကန်ရဲ့စီးပွားရေးအင်အပါယာအတွင်းမှ ခွဲထွက်ဖို့ကြိုးစားတဲ့နိုင်တနိုင်ငံ ဒါမှမဟုတ် သူ့ဩဇာကိုမနာခံတဲ့နိုင်ငံတနိုင်ငံကို အမေရိကန်က ဘယ်လို ဘဏ္ဍရေးနည်းလမ်းတွေသုံးပြီး ချေမှုန်းသလဲဆိုတာကို ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံကိုကို နမူနာထား ဖော်ပြလိုပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ပစ်မှတ်အထားခံရတဲ့နိုင်ငံရဲ့ပထဝီအနေအထား၊ စီးပွားရေး−နိုင်ငံရေး−လူမှုရေးအနေအထား စတာတွေဟာလည်း အရေးပါပါတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာအမေရိကန်အရင်းရှင်စနစ်က အဓိကကြီးစိုးခြယ်လှယ်နေနိုင်တာမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာဟာ ဗဟိုအချက်အခြာနေရာမှာရှိပါတယ်။ ဒီအကြောင်း အထက်မှာ ဖော်ခဲ့ပြပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုနဲ့ နိုင်ငံတကာအရန်ငွေကြေးဟာ ဒေါ်လာဖြစ်နေတာကြောင့် ဒေါ်လာဈေးအတက်အကျဟာ နိုင်ငံအသီးသီးရဲ့ငွေတန်ဖိုးအပေါ် ဂယက်ရိုက်ပါတယ်။ ဒေါ်လာဈေးတက်ရင် ကျန်ငွေကြေးတွေ ဈေးကျတယ်၊ ဒေါ်လာကျရင် ကျန်ငွေတွေ ဈေးတက်ပါတယ်။ အမေရိကန်ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ အတိုးနှုန်းအတက်အကျကို နိုင်ငံအသီးသီးက စောင့်ကြည့်နေရတာဖြစ်တယ်။ အမေရိကန်က နှာချေတာနဲ့ တကမ္ဘာလုံး နာမကျန်းဖြစ်ကုန်ကြတယ်။လို့ ဆိုရိုးရှိတယ်မဟုတ်လား။

ပစ်မှတ်ထားတဲ့နိုင်ငံရဲ့ငွေကြေးပြိုလဲအောင် အမေရိကန်နိုင်ငံက အရင်လုပ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီနိုင်ငံရဲ့ငွေတန်ဖိုးထိုးကျအောင်လုပ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီလိုဖြစ်ဖို့ ပစ်မှတ်နိုင်ငံပိုင်ဆိုင်တဲ့ အရန်နိုင်ငံခြားငွေဒေါ်လာတွေ ခန်း​ြေခာက်သွားအောင်လုပ်ပါတယ်။ ဒေါ်လာတွေ အထွက်များပြီး အဝင်နည်းအောင် ဒါမှမဟုတ် မရှိအောင်လုပ်ပါတယ်။ 

ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံကိုကြည့်ပါ။ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံမှာ ဒေါ်လာတွေရှားပါးသွားအောင် အမေရိကန်က နှစ်ပေါင်းများစွာလုပ်ဆောင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံထဲကဒေါ်လာတွေ ပြည်ပထွက်သွားအောင်လုပ်တယ်။ ပြည်ပကဒေါ်လာတွေ ဗင်နီဇွဲလားထဲမရောက်အောင် နည်းမျိုးစုံနဲ့ပိတ်ဆို့ဟန့်တားတယ်။

ဗင်နီဇွဲလားမှာ လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေတဲ့ အမေရိကန်ကုမ္ပဏီကြီးတွေကို ဖိအားပေးပြီး သူတို့အမြတ်ငွေဒေါ်လာတွေ အမေရိကန်ကိုပြန်ပို့စေတယ်။ ဒါမှမဟုတ် တခြားနိုင်ငံရှိ သူတို့ရဲ့ကုမ္ပဏီခွဲတွေဆီပို့စေပါတယ်။ ဗင်နီဇွဲလားမှာ လုပ်ငန်းမလုပ်တော့ပဲ ပြန်လည်ထွက်ခွားသွားစေဖို့လည်း လုပ်ပါတယ်။ ချမ်းသာကြွယ်ဝတဲ့ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံသားများကို သူတို့ပိုင် ဒေါ်လာငွေတွေကို ကိုလံဘီယာနိုင်ငံမှာ ပြောင်းလဲရင်းနှီးမြှုတ်နှံကြဖို့ ဝါဒဖြန့်တိုက်တွန်းတယ်။ အဲ့ဒီလိုလုပ်ဖို့ လွယ်ကူအဆင်ပြေအောင် အွန်လိုင်းပေါ်မှာ ရင်းနှီးမြှုတ်နှံနိုင်တဲ့ကုမ္ပဏီတခုကို အမေရိကန်ဘက်က ထောင်ပေးထားတယ်။ ဒီလိုမှမဟုတ်ရင်လည်း အမေရိကန်နိုင် မိုင်ယာမီဘဏ်တွေမှာ အဲ့ဒီဒေါ်လာတွေပြောင်းအပ်ကြဖို့ တိုက်တွန်းအားပေးတယ်။ ဗင်နီဇွဲလားသူကြွယ်ကြီးတွေကလည်း အမေရိကန်ဇာတ်ညွှန်းအတိုင်း လိုက်ကကြတယ်။ ရှိတဲ့ ဗင်နီဇွဲလားငွေ ဗိုလီဗာနဲ့ မှောင်ခိုဈေးကွက်တွေမှာ ဒေါ်လာတွေဝယ်ကြတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ဗင်နီဇွဲလားငွေဗိုလီယာလည်း တန်ဖိုး ကျပြီးရင်းကျဖြစ်လာတယ်။

တဘက်မှာ ပြည်တွင်းဒေါ်လာ ခန်းခြောက်သွားအောင်လုပ်သလို နောက်တဘက်မှာလည်း ပြည်တွင်းဒေါ်လာဝင်လမ်းတွေကို ပိတ်ဆို့ဟန့်တားတယ်။ ဗင်နီဇွဲလားကို ဒေါ်လာငွေမချေးကြဖို့ အမေရိကန်နဲ့ နိုင်ငံတကာဘဏ်ကြီးများကို အမေရိကန်ကဟန့်တားတယ်။ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံက တင်ရှိနေတဲ့အကြွေးတွေ မလျှော်ပစ်ဖို့တားတယ်။ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံကထုတ်တဲ့ ဒေါ်လာနဲ့သတ်မှတ်ထားတဲ့ ငွေချေးစာချုပ်တွေမဝယ်ကြဖို့တားတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ဗင်နီဇွဲလားဟာ ဘဏ်ချေးငွေတွေမရတော့သလို ငွေချေးစာချုပ်တွေလည်း ရောင်းမထွက်ဖြစ်လာတယ်။

ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံကနေ ရေနံဝယ်ရင် ဝယ်တဲ့နိုင်ငံတွေကို စီးပွားရေးပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေလုပ်မယ်လို့ အမေရိကန်က ရာဇသံပေးတယ်။ ရေနံရောင်းရငွေဟာ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံအတွက် နံပတ်တစ် ဒေါ်လာငွေရရှိရာလမ်းဖြစ်တယ်။ ဗင်နီဇွဲလားအစိုးရဘဏ္ဍာငွေရဲ့ ၉၅% ဟာ ရေနံရောင်းရငွေအပေါ်မှာ တည်မှီနေတာဖြစ်တယ်။ အမေရိကန်ရာဇသံကြောင့် တရုတ် ရုရှနဲ့အခြားနိုင်ငံအနည်းငယ်ကိုပဲ ဗင်နီဇွဲလားဟာ ရေနံရော င်းနိုင်တော့တယ်။ ၂၀၁၈ မှာ ရေနံဈေးကျလာလို့ အ​ြေခအနေကပိုဆိုးသွားတယ်။ ဒါ့အပြင် အရင်အကြွေးတွေအတွက် ပြန်ဆပ်ရမယ့်အတိုးအရင်းတွေနဲ့ အရင်ကထုတ်ရောင်းထားတဲ့ ဒေါ်လာနဲ့သတ်မှတ်ထားတဲ့ငွေချေးစာချုပ်တွေအတွက် အတိုးတွေကိုတော့ ဒေါ်လာနဲ့ပြန်ဆပ်ရမှာတွေလည်းရှိတယ်။ အဲ့ဒါတွေကိုလည်း ဒေါ်လာအစား ရေနံနဲ့ပေးချေရတာတွေဖြစ်လာတယ်။

အမေရိကန်က နောက်ထပ်တဆင့်တက်လိုက်တာကတော့ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာအ​ြေခစိုက်ထားတဲ့ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံပိုင် ရေနံဖြန့်ဖြူးရေးကုမ္ပဏီ CTIGO ကို သိမ်းလိုက်တာပဲဖြစ်တယ်။ ပိုဆိုးတာက ကုမ္ပဏီသိမ်းလို့ရတဲ့ဒေါ်လာတွေကို အမေရိကန်စိတ်ကြိုက်ရွေးထားတဲ့ ဗင်နီဇွဲလားအတိုက်အခံခေါင်းဆောင် ဂွိုင်ဒါ ကို ထောက်ပံ့ပေးတာပဲဖြစ်တယ်။ CITGO ကုမ္ပဏီကိုသိမ်းရုံတင်မကပဲ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံက အမေရိကန်ဘဏ်တွေမှာအပ်နှံထားတဲ့ ဒေါ်လာငွေတွေ၊ အရင်းအနှီးစတာတွေ အားလုံးကိုလည်းသိမ်းဆည်းလိုက်တယ်။ အခြားနိုင်ငံတွေကိုလည်း အလားတူလုပ်ဖို့ ဖိအားတွေတိုးပေးတယ်။

ဒေါ်လာတွေသိမ်းဆည်းရုံနဲ့တင်မရပ်ပဲ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တွေမှာရှိတဲ့ ဗင်နီဇွဲလားပိုင်ရွှေတွေကိုလည်း သိမ်းဆည်းပြန်တယ်။ ဒါဟာ နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ချိုးဖေါက်တာပဲဖြစ်ပါတယ်။

အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ဖိအားကြောင့် အမေရိကန်မဟာဘဏ်ကြီး Citigroup သူနဲ့ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံအကြားက သဘောတူစာချုပ်ကိုချိုးဖေါက်ပြီး ဗင်နီဇွဲလားပိုင်ရွှေတွေကို ထိန်းချုပ်ထားလိုက်တယ်။ အင်္ဂလန်ဗဟိုဘဏ် Bank of England ကလည်း အမေရိကန်ရဲ့တိုက်တွမန်းချက်ကိုလိုက်နာပြီး ဗင်နီဇွဲလားက အပ်နှံထားတဲ့ရွှေတွေကို အေးခဲ Freeze (ထုတ်မရ သွင်းမရ ရွှေ့ပြောင်းမရအောင်) လိုက်ပါတယ်။ အဘူဒါဘီ Abu Dhabi စတဲ့ ကမ္ဘာ့ရွှေဈေးကွက်တွေမှာလည်း ဗင်နီဇွဲလားရွှေတွေအရောင်းအဝယ်မလုပ်ဖို့ တားဆီးပိတ်ပင်တယ်။ ရွှေရောင်းပြီး ဒေါ်လာရနိုင်တာကြောင့် အခုလို ပိတ်ပင်လိုက်တာပါပဲ။
(ဆက်ပါမည်)