Tuesday, August 27, 2019

ဗန္ေမာ္တင္ေအာင္(သို႔မဟုတ္) နရသိမ္ေထာင္မွ အက်ဥ္းသား

0 comments
ဗန္ေမာ္တင္ေအာင္(သို႔မဟုတ္) နရသိမ္ေထာင္မွ အက်ဥ္းသား
(၁) 
အမွန္အားျဖင့္ “နရသိမ္ေထာင္မွ အက်ဥ္းသား” မွာ ယခု ဗန္းေမာင္တင္ေအာင္ မဟုတ္။ ဗန္းေမာင္တင္ေအာင္၏ စိတ္ကူး ဝတၳဳထဲမွ ဇာတ္လိုက္ တေယာက္သာ ျဖစ္ေပ၏ ။ သို႔ေသာ္ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္အား ရႈၾကည့္စူးစမ္း ထားေသာ လူကို ေလ့လာျခင္း ကားခ်ပ္၏ ေခါင္းစဥ္ကိုမူကား “နရသိမ္ေထာင္မွ သူပုန္ အက်ဥ္းသား” ဟူ၍ တင္စားကာ ေခၚလိုက္ရေပ၏ ။ 
“နရသိမ္ေထာင္” မွာ သူ၏ ဝတၳဳထဲမွ ေျမရွင္ ပေဒသရာဇ္၏ အက်ဥ္းေထာင္ ျဖစ္သည္။ ေခ်ာေမာလွပေသာ လွကလ်ာ ျပည္ေတာ္သာ ခင္ခင္ဦး၏ ႐ူပါ႐ုံမွ ယက္ေဖာက္၍ထားေသာ ဇာတ္လမ္းထဲရွိ ပေဒသရာဇ္ ဆန႔္က်င္ေရး သူပုန္မွာ နရသိမ္ေထာင္ထဲတြင္ အက်ဥ္းခ်ျခင္းခံလ်က္ရွိေပသည္။ 
ခ်စ္လွစြာေသာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္အား လူ၏ ရင္တြင္းမွ ေမတၱာေစာင္းသံ၊ ေမတၱာရသျဖင့္ တီးခတ္ဖြဲ႕သီရပါမူ “ခင္မမၾကဴရဲ႕ေမာင္” ဟူ၍လည္း ရင့္က်ဴးတသ ႏိုင္ပါေသး၏ ။ 
ခင္မမၾကဴမွာ ခ်စ္ဖြယ္ရာေကာင္းေသာ ႐ုံးစာေရးမကေလး ျဖစ္၏ ။ သူ႔ေမာင္ႀကီး ထြန္းလင္းအား အၿပဳံးျဖင့္ ယုယျပဳစုခဲ့၏ ။ သူ႔ေမာင္ႀကီးအား မိန္းမတို႔၏ မိခင္ ရင္ေငြ႕ျဖင့္ ေႏြးေစ, ေထြးေစသည္။ သူ႔ေမာင္ႀကီး၏ ေတာ္လွန္ေရး သေဘာထားမ်ားကို ၾကင္နာစြာ ေခါင္းညိတ္၏။ ဝတၳဳထဲမွ ခင္မမၾကဴ၏ ေမာင္ကား ဝတၳဳေရးဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ပင္ ျဖစ္ေနေပ၏ ။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ သူက စိတ္ကူး မွန္ကူကြက္ထဲတြင္ ခ်စ္စယ္႐ုံးစာေရးမကေလး ခင္မမၾကဴႏွင့္ အခ်စ္ဇာတ္လမ္းယက္ရွယ္ၾကည့္သည္။ 
နရသိမ္ေထာင္တြင္းမ်ာ အက်ဥ္းသားကိုကား သူ၏ ဝတၳဳမ်ား၌ ထိေတြ႕ရေပသည္။ 
“နရသိမ္” ဟူ၍ ပေဒသရာဇ္ေခတ္က လွပ ယဥ္ေက်းေသာ နာမျဖင့္ မွည့္ေခၚထားည့္ အက်ဥ္းေထာင္၍ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္၏ ဇာတ္လိုက္ သူပုန္ႀကီးသည္ အက်ဥ္းခ်ျခင္းခံေနရသည့္အခါ ဂ႐ုဏာ သက္မိေသာ ေဝဒနာကို မေန႔က ပုလိပ္႐ုံးႀကီး အခ်ဳပ္ခန္း သံတိုင္ကို မွီလ်က္ ရပ္ေနေသာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္အား ေတြ႕ရသည့္ အခါ ခံစားလိုက္ရေပသည္။ 
ပုလိပ္႐ုံးႀကီး၏ ေအာက္ဆုံးထပ္ ေဒါင့္ခ်ိဳးရွိ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ အခန္းငယ္ဝ သံတိုင္ကို ဆုပ္ကိုင္ကာ လင္းယုန္ အယ္ဒီတာသည္ ၿပဳံး၍ျပရွာ၏ ။ 
သမံသလင္း၏ စိုစြတ္ထိုင္းမႈိင္းေသာ အနံ႔အသက္ႏွွင့္ အမိုးက ႏွိမ့္သျဖင့္ ေလးဘက္ ေလးတန္နံရံ၏ က်ဥ္းေျမာင္းျခင္း မ်က္စိအာ႐ုံမွာ မြန္းအိုက္လာေစ၏။ 
ေသနတ္မ်ားကိုင္ထားေသာ ပုလိပ္မ်ားမွာ အက်ဥ္းသားတို႔၏ အေစာင့္အေရွာက္မ်ားျဖစ္ၾက၏ ။ အခန္းငယ္၏ အစြန္းဘက္ရွိ ခုံရွည္ေပၚ၌ကား၊ လက္ထိပ္ခက္ထားေသာ ကုလား အက်ဥ္းသားႏွစ္ဦးကို ေတြ႕ရေသး၏ ။ ရာဇဝတ္ေကာင္မ်ားႏွင့္ အတူ ဗန္းေမာင္တင္ေအာင္ကို တခန္းထဲထားသည္ကို ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ 
‘ေနေကာင္းရဲ႕လား’ 
လုံေနသျဖင့္ ေဘးဘီရွိ ပုလိပ္သားမ်ား၏ စကားေျပာသံ၊ ေသနတ္ခ်သံ၊ အသံဘလံတို႔ျဖင့္ ဆူညံေနရာ၊ ၾကားရေအာင္ သံတိုင္နားကပ္၍ ေမးရသည္။ 
ဗန္းေမာင္တင္ေအာင္က ျဖဴေျဖာ့ေျဖာ့ မ်က္ႏွာျဖင့္ ေခါင္းညိတ္ျပသည္။ သူ၏ ေဘးတြင္ ထမင္းခ်ိဳင့္ တခုကို ေတြ႕ရသည္။ 
‘ ေနရတာ ဘယ့္နဲ႔လဲ ‘ 
သူသည္ ခ်ိဳင့္သြယ္၍ ပိန္လ်ေသာ ပါးျပင္ကို ၿပဳံးေလ်ာ့လ်က္ ‘ အခန္းက်ဥ္းေလးထဲ တေယာက္ထဲေနရတာေပါ့၊ Cell ေလးေပါ့ဗ်ာ ‘ 
ကြၽန္ေတာ္က အေတြ႕အဆုံ၌ မခ်မ္းေျမ့ဘြယ္ရာကို ဟာသျဖင့္ ႐ႊန္းစိုေနေစျခင္းငွာ ‘ဒါျဖင့္ ခင္ဗ်ားခုမွ တကယ့္ literally Cell ထဲ ေရာက္ေနတာေပါ့’ ဟု ေနာက္လိုက္၍ သူလည္း ရယ္ေမာေနေလသည္ ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၌ ေအာက္ေျခရွိ အစုမ်ားကို cell (ကလာပ္စည္း) ဟူ၍ ေခၚသည္ကို တင္စား၍ ဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ အက်ဥ္းေထာင္မွ အခန္းငယ္ကိုလည္း Cell ဟု ေခၚေပသည္။ 
ကိုတင္ေအာင္က ရယ္ေနစဥ္ ကြၽန္ေတာ္က ဆက္လက္၍ ‘ နရသိမ္ေထာင္နဲ႔ ဘယ့္နဲ႔ေနသလဲ ‘ ဟု ေမးလိုက္ေလသည္။ 
ဝတၳဳေရးဆရာ၏ မ်က္လုံးေၾကးမုံျပင္မွ လူရိပ္မ်ားသန္းလာေလသည္။ လာေရာက္ ေမးျမန္းၾကေသာ မိတ္ေဆြ အယ္ဒီတာ၊ စာေရးဆရာ၊ ထုတ္ေဝသူမ်ားအား ညႇိဳးငယ္ေသာ မ်က္ႏွာကို သူ၏ တင္းထားေသာ ၿပဳံးဟန္ျဖင့္ ဆင္ယင္ကာ ၾကည့္လ်က္ အလႅာပ သလႅာပ ေျပာလ်က္ရွိသည္။
ကြၽန္ေတာ္ကမူ သုခုမ ေစာင္းႀကိဳး၌ ေမတၱာအကြက္မ်ားကို ဖန္တီးကာ တို႔ေနမိသည္။ 
ယခု သူရပ္ေနေသာ သမံတလင္း၊ သံတိုင္၊ အုတ္နံရံခန္းကား သူ၏ ဝတၳဳထဲမွ “နရသိမ္ေထာင္” မဟုတ္။ ပုလိပ္႐ုံးႀကီး၏ အခ်ဳပ္ခန္းျဖစ္၏ ။ သူကား ဖဆပလ အစိုးရ၏ အက်ဥ္းသား ျဖစ္ေနေလၿပီ။ ဝတၳဳထဲရွိ “နရသိမ္ေထာင္တြင္းမွ သူပုန္အက်ဥ္းသား” မဟုတ္ေတာ့ၿပီ။ 
နရသိမ္ ေထာင္တြင္းမွ သူပုန္ ဝတၳဳ ဇာတ္လမ္းကို စိတ္ကူးလ်က္ရွိစဥ္ (ဝါ) စိတ္ကူးယဥ္ ေတာ္လွန္ေရး စာေရးဆရာဘဝတြင္ ကြၽန္ေတာ္ႏွင့္ စေတြ႕ၾကသည္။ ထိုေခတ္ကို ေရာက္ေအာင္ လြန္ခဲ့ေသာ (၆) ႏွစ္ခန႔္က တာရာ မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာထံ ေပးစာမ်ား ဖိုင္တြဲကို အေျမႇးအမွ်င္ ပင့္ကူအိမ္မ်ား ၾကားထဲမွ ဆြဲယူ ၾကည့္ရေပလိမ့္မည္။ 
(၂) 
၁၉၄၆။ ။ ျပည္ၿမိဳ႕ နဂါးလိမ္တန္းရွိ တခါမွ် မသိဖူးေသာ သူစိမ္းတဦးထံမွ စာေစာင္တေစာင္ ေရာက္လာသည္။ 
“တာရာ မဂၢဇင္း ထုတ္ေဝမည့္ အေၾကာင္း သိရသျဖင့္ သစ္ဆန္းႏုလြင္ေသာ စာမ်ား ဖတ္ရေတာ့မည္႔အတြက္ ဝမ္းေျမာက္လွပါသည္။ 
ကြၽန္ေတာ္လည္း ျပည္မွေန၍ သီတင္းကြၽတ္လမွ အစျပဳလ်က္ “လင္းယုန္” လစဥ္ ထုတ္ေဝရန္ စီစဥ္ေနပါသည္။ 
ကြၽန္ေတာ္၏ ပြဲဦးထြက္စာေစာင္တြင္ ကိုေဌးၿမိဳင္ ၁၉၃၈၊ ၃၉ က ေကာလိပ္မဂၢဇင္းတြင္ ေရးဖူးေသာ “ေနရစ္ေတာ့ သက္လွယ္ရယ္” ဝတၳဳတိုကေလးအား သုံးခြင့္ျပဳႏိုင္ဖို႔အခြင့္ကို ေတာင္းခံလိုပါသည္။ 
တာရာ မဂၢဇင္း အတြက္ ျပည္၊ ေ႐ႊေတာင္၊ ပန္းေတာင္းႏွင့္ ေပါက္ေခါင္းအတြက္ ကြၽန္ေတာ္ျဖန႔္ခ်ီေပးပါမည္။ 
ကိုေဌးၿမိဳင္ေရးခဲ့ေသာ ကဗ်ာကေလးမ်ားထဲမွလည္း ေ႐ြးခ်ယ္ ထည့္သြင္းခ်င္ပါသည္။ ကဗ်ာ ကေလးမ်ားလည္း ယခုအခါ လူေတြအေတာ္ဘဲ ေတာင့္တၾကပါသည္။ 
က်ေနာ္ ေပးႏိုင္မည့္ အကူအညီကို စာေရး၍ ေတာင္းပါ။ အသင့္ရွိပါသည္။ ….
‘တင္ေအာင္’ ဟု လက္မွတ္ထိုးထားေလသည္။ ပထမေတာ့ ဘယ္သူဘယ္ဝါမွန္းမသိ။ ေအာက္နားဆီမွ ‘ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္’ ဟု ေတြ႕ရမွ ဂ်ာနယ္ေက်ာ္တြင္ “ေနာ္မူေဂး” ဝတၳဳေရးသူဟု သိလိုက္ရသည္။ 
က်ေနာ့မွာ အေရးပိုင္႐ုံးသို႔ တာရာ မဂၢဇင္း ထုတ္ေဝမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေလွ်ာက္လႊာတင္ထားကာ သတင္းစာထဲတြင္ ေၾကာ္ျငာ ထည့္ထားခိုက္ ျဖစ္ေပ၏ ။ ထိုစာမွာ တာရာ မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ ဖိုင္တြဲ၌ ပထမ ဆုံး ေဖာက္၍ သြင္းရေသာ စာ႐ြက္ျဖစ္ေပသည္။ 
က်ေနာ္၏ အမည္ရင္းကိုပင္ သိကာ ေကာလိပ္ မဂၢဇင္း (၁၉၃၉) မွ ‘ေနရစ္ေတာ့ သက္လွယ္ရယ္’ ဝတၳဳစာေရးဆရာဟု နားလည္ထားလိုက္သည္။ 
‘ေနာ္မူေဂး’ မွာ ဝတၳဳတို အေနျဖင့္ လွပ၍ ခ်စ္ဖြယ္ေကာင္းေသာ စာတပုဒ္ျဖစ္ေပ၏ ။ စာေရး ႏြဲ႕ေႏွာင္းသူ တေယာက္ဟု ထင္ထားခဲ့၏ ။ က်ေနာ္လည္း စာျပန္လိုက္၏ ။ ေနာက္ေမ့ေန၏။ 
က်ေနာ့္မွာ တာရာ အတြက္ ျပင္ဆင္ေနစဥ္၊ ေနာက္ တလေလာက္ၾကာေသာ အခါ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ထံမွ တာရာအတြက္ ‘တရံေရာခါ’ အမည္ရွိ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ ေပးပို႔လိုက္ရာ၊ စာတိုက္ သပိတ္ေၾကာင့္ ျပန္လာေၾကာင္း ေနာက္ထပ္ ေရာက္ေအာင္ ပို႔မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ စာကို ဖတ္ရေလသည္။ 
သူ၏ စာတြင္ ‘ရန္ကုန္မွာ ေတာ္ေတာ္ေလး ဆူေနေရာ့မယ္၊ မေက်နပ္မႈေတြက လူတန္းစား အသီးသီးတိုင္းမွာ အမ်ားႀကီးရွိေနၾကေတာ့ တုံ႔ျပန္ ႐ိုက္ခတ္ခ်က္ေတြပဲ။ ခုလို ဓားျပမႈေတြ၊ ေနာက္ၿပီး သပိတ္ေတြ ျဖစ္႐ုံဆိုရင္ ေတာ္ေသးတာပဲ၊ က်ေနာ့ ထင္ျမင္ခ်က္သေဘာထားအရ ဆိုရင္ ေစ့စပ္ေရးနဲ႔ မေစ့စပ္ေရးရဲ႕ လမ္းဆုံ လမ္းခြမွာ ေရာက္ေနၿပီလို႔ ေျပာခ်င္တယ္။ လူထုကိုေတာ့ ထားပါေတာ့၊ လူထုကို ေခါင္းေဆာင္မယ့္ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဘယ္သင္းကို ေ႐ြးၾကမလို႔တဲ့လဲ။ ခင္ဗ်ားေတာ့ သိမွာပဲထင္တယ္’ ဟု ေရးလိုက္သည္။ 
သူက ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ေရးလိုက္သည္။ က်ေနာ့္မွာ ရင္းႏွီးခင္မင္ေသာ သူ၏ သေဘာထားေၾကာင့္ လူကို မျမင္ဖူးေသးေသာ္လည္း စိတ္ဝင္စားလာမိသည္။ 
ဂ်ာနယ္ေက်ာ္တြင္ စစ္မျဖစ္ခင္က ‘မဟာေအာင္’ အမည္ျဖင့္ စစ္ထြက္ ေယာက္်ား၊ ၾကင္မည့္သူ၊ စေသာ ဝတၳဳတိုမ်ားေရးေၾကာင္းလည္း သိရသည္။ ‘ဖုန္းေမ့ႏိုင္ဘူး’ ဝတၳဳကို သူသည္ သူေဌးေအးတိုက္မွ (၁၈)ႏွစ္သား၌ ေရးခဲ့ဖူးသည္။ 
သူ၏ ဂ်ာနယ္ေက်ာ္ရွိ ဝတၳဳမ်ားမွာ ေရးပုံ ဆန္းႏုသည္။ ဇာတ္လိုက္မမ်ားကို ခ်စ္စဖြယ္ ဖန္တီးထားတတ္သည္။ ပြင့္လင္းရဲရင့္ေသာ ဖ်ပ္ဖ်ပ္လတ္လတ္ လူငယ္မ်ားကို ဇာတ္လိုက္ အျဖစ္ထားတတ္သည္။ 
ဤသို႔ ဝတၳဳေရးသူ အေနျဖင့္ နားလည္ထားရာမွ ယခု သူ၏ စာတြင္ ပါေသာ ႏိုင္ငံေရး ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားကို ဖတ္ရေသာအခါ ႏိုင္ငံေရး၌လည္း စိတ္ဝင္စားသူ လူငယ္ဟု တိုး၍ ထင္ထားလိုက္ရေလသည္။ 
ထိုအခါက ဖဆပလ လႈပ္ရွားမႈ ေခတ္ ျဖစ္ေပရာ ဘုရင္ခံ၏ စကၠဴျဖဴကို ျပတ္ျပတ္သတ္သတ္ တိုက္မည့္ဘက္ႏွင့္ ေျခလွမ္းခပ္ဆုတ္ဆုတ္ႏွင့္ ေက်ေအးမည့္ဘက္တို႔ လြန္ဆြဲေနေသာ အခါ ျဖစ္ေပသည္။ ထိုအခ်က္ကို သူလည္း အကဲခတ္ေနသူ ျဖစ္သည္။ 
သူ၏ ‘တရံေရာခါ’ ကို တာရာ ပထမပတ္တြင္ ထည့္ရန္ ေ႐ြးခ်ယ္ထားလိုက္ေလသည္။ အျပင္မွ သူ႔အျပင္ ေမာင္ထင္၊ သခင္သန္းၿမိဳင္တို႔ေလာက္သာ ေရးၾကသည္။ က်ေနာ္က ဒိုင္ခံကာ ေလာဘတႀကီးႏွင့္ ေရးစဥ္က ျဖစ္သည္ ။
ထို႔ေနာက္ သူ႔ထံမွ စာမ်ားဆက္တိုက္လာသည္။ က်ေနာ္ကလည္း သူေရးသေလာက္ စာျပန္ေရးေလသည္။ သူ၏ စာတြင္ ရင္းႏွီး ခင္မင္ျခင္း စိုလန္းေန၍ က်ေနာ္ကလည္း ရင္းႏွီးစြာပင္ ေရးလိုက္သည္။ 
စာတေစာင္တြင္ကား ‘ရန္ကုန္ကို မၾကာမီ လာဖို႔ အခင္းေတာ့ ရွိသည္။ ဒီအခါ လာရင္ေတာ့ က်ေနာ့္(....) လဲ ပါလိမ့္မယ္ ထင္တယ္’ ေရးသည္ကို ဖတ္ရသည္။ က်ေနာ္ကေတာ့ သူ၏ ခ်စ္ဇနီးပ်ိဳ ပါလာမည္ကို’ ေရးတာပဲ ဟု ေအာက္ေမ့ကာ စာဖတ္ရင္း ၿပဳံးမိသည္။ 
ေနာက္၌ကား သူ႔စာကို သတိမရေတာ့ပဲ၊ တာရာ အတြက္ အလုပ္ရႈတ္ေနသည္။ လူငယ္မ်ားထံမွ စာမ်ားပို႔ၾကသည္မွာ တသြင္သြင္ ျဖစ္ေပရာ၊ ထိုစာမ်ားကို ဖတ္ေနရသည္။ ေက်ာင္းသားသမဂၢေခတ္က သိေသာ လူငယ္မ်ားထံမွ က်ေနာ္၏ မဂၢဇင္းကို အားထားေၾကာင္းေရးၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း ဝတၳဳ၊ ကဗ်ာမ်ား ပို႔ၾကသည္။ တပ္မေတာ္ႏွွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွ လူငယ္ပိုင္းက စာမ်ားစြာ ပို႔ၾကသည္။ 
တာရာထြက္လာေသာ အခါ၌လည္း ေရွ႕အပတ္မ်ားအတြက္ ဆက္လက္စီစဥ္ေနရျပန္သည္။ 
(၃) 
ရန္ကုန္ မိန္ တေပါင္းလမွ လွပဖူးလွပ္လိုက္ေသာ ေႏြသရစ္ကို သစ္႐ြက္ေရာ္ရီ ဣႏၵနိျဖင့္ တီတီတာတာမျမင္ရတတ္။ 
ေနေငြ႕ျဖင့္ ပူေလာင္ေသာ ေလသည္ တိုက္ခတ္ေန၏ ။ ဗုံးက်ထားသျဖင့္ ၿပိဳလဲေနေသာ တိုက္နံရံထက္မွ ေအာက္သို႔တြဲေလာင္းေကြးေကာက္က်ေနသည့္ မဲေယာ္ေယာ္ မီးေလာင္ယက္မ ၾကားမွ မွန္သားကဲ့သို႔ နီလာေရာင္ ေကာင္းကင္ျပာကိုသာ ေတြ႕ႏိုင္၏ တခါတရံ ပင္လယ္ျပာ၌ တိမ္ျဖဴတဆုပ္ ႏွစ္ဆုပ္ေလာက္သာရြက္တိုက္လႊင့္ထူသြားၾကသည္။ 
က်ေနာ္သည္ ‘မတ္လ ေတာ္လွန္ေရး’ ကဗ်ာကို စပ္ရင္း လိုခ်င္ေသာ ကာရန္ အတြဲမရသျဖင့္ စာေရးစားပြဲမွ ေခတၱထကာ စႏၵယားခုံသို႔ သြားထိုင္ၿပီး (စာေရး စိတ္ကူးမရလွ်င္ ဤသို႔ ၾကားျဖတ္လုပ္တတ္သည္။) မယ္မယ္ ရရ သီခ်င္းမဟုတ္ဘဲ ေတးသံဆန္း ကေလးမ်ားကို တို႔ကာ ပင့္ကာ စမ္းေနစဥ္ ဧည့္သည္ တေယာက္ ဝင္လာသည္။ 
အရပ္ျမင့္ျမင့္၊ အသားညိဳညိဳ၊ ကိုယ္လုံးကိုယ္ထည္မွာ မဝေသာ္လည္း ခပ္သြယ္သြယ္ဟုလည္း မေခၚႏိုင္။ သို႔ေသာ္ ေတာင့္တင္းတည့္မတ္သည္။ ဆံပင္ကို သပ္ယပ္စြာပင္ ဖီးသပ္ထားျခင္း ရွိလ်က္၊ သကၠလပ္အေပၚဖုံး၊ ခပ္မႈိင္းမႈိင္း ပိုး လုံခ်ည္ႏွင့္၊ ေဆးတံကို ကိုင္ထားသည္။ ေကာလိပ္ေက်ာင္းသား အသိထဲကလား။ ဘယ္ကလဲဟု စိတ္က မေဝခြဲႏိုင္သျဖင့္ ထိုေယာက္်ားပ်ိဳအား ေနရာ ထိုင္ခင္းေပးရသည္။ 
ထိုသူသည္ ခပ္႐ို႕႐ို႕ခပ္ကိုင္းကိုင္း အမူအရာျဖင့္ ၿပဳံးကာ က်ေနာ့္အား ၾကည့္ေနသည္။ က်ေနာ့္အား သိကြၽမ္းသည့္ ဟန္ပန္ေပၚေန၍ ေမ့တတ္သည့္ မိမိစိတ္ကို အျပစ္တင္ေစာေနမိသည္။ 
ထိုေယာက္်ားပ်ိဳသည္ မဂၢဇင္း ဘယ္ေတာ့ ထြက္မည္လဲ စသည္ျဖင့္ စကားစ ကာ တာရာ မဂၢဇင္းအားထင္ျမင္ခ်က္ေပးေနသည္။ က်ေနာ္မွာ စကားသာ ုလိက္ေျပာေနရေသာ္လည္း မည္သူ မည္ဝါမွန္းမသိ၍ ခပ္ေၾကာင္ေၾကင္ပင္ ျဖစ္ေနသည္။ 
က်ေနာ့ အမူအရာကို သိ၍လားမသိ ထိုေယာက္်ားပ်ိဳက ‘က်ေနာ္တင္ေအာင္ပါ’ ဟု ေျပာသည္။ မရိပ္မိေသး။ ေနာက္ဆက္လက္၍ ‘တရံေရာခါ’ ကို ဘယ္ပုံေရးျဖစ္သည့္ အေၾကာင္း ေရာက္လာေတာ့မွ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္မွန္း သိေတာ့သည္။ 
သူ၏ ရင္းႏွီးေသာ သေဘာကို နားလည္လာသည္။ သူႏွွင့္ စကားေျပာရသည္မွာ ဝတၳဳထဲကႏွင့္ တူေနသည္။ စကားလုံးကို ေ႐ြးခ်ယ္၍ သုံးသည္ဟု ထင္မွတ္ရသည္။ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း ခမ္းခမ္းနားနား စကားကို သီကုံး၍ ေျပာသည္။ ေမးျမန္းသည့္အခါ နားေထာင္သည့္အခါ အမူအရာမွာ ႐ို႕လြန္း ကိုင္းလြန္း၍ တဖက္သား အေနရပင္ ၾကပ္သည္။ 
ဥေရာပ အဘိဓမၼာ အေၾကာင္းမ်ားမ်ားေျပာ၍ ေကာလိပ္ကထြက္သလားဟုပင္ ေမးယူရသည္။ ေမၿမိဳ႕ စစ္ေက်ာင္းတြင္ ေနဖူးေၾကာင္း ေျပာေသာအခါ၊ သူ႔ဝတၳဳထဲမွ စစ္ဗိုလ္မ်ားကို သြားသတိရသည္။ က်ေနာ္၏ ဝတၳဳ၊ ကဗ်ာမ်ား မဖတ္ဖူးသည္ မရွိ ျဖစ္ေန၍ အံ့ဩရသည္။ ေကာလိပ္ မဂၢဇင္းတြင္ ပါဖူးေသာ ‘ပြင့္ခါစ’ ကိုပင္ မွတ္မိေနသည္။ 
‘တာရာက ျမင့္လြန္းေနမလားပဲ။ (၅) ႏွစ္ေလာက္ ေစာေနတယ္ ထင္တယ္။ တာရာလို႔ ဆိုထားေတာ့လဲ ေစာတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ေတာ့ဘူးေလ။ က်ေနာ့္မွာလဲဗ်ာ..... သစ္လုပ္ငန္း ေတြက ျပတ္ပဲ မျပတ္ႏိုင္ေသးပါဘူးဗ်ာ........ေနာက္ထပ္ ဝတၳဳေတြကို ဆက္ပို႔ဖို႔ကို ႀကိဳးစားေနပါတယ္’။ 
ထို႔ေနာက္ ဆက္လက္ကာ စာေပအေၾကာင္း ေရာက္သြားၿပီး သူဝတၳဳတပုဒ္ ေရးေနေၾကာင္း၊ ေျပာျပေလသည္။ ဇာတ္လမ္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကို က်ေနာ့္အား ေျပာျပသည္။ ထိုဝတၳဳထဲမွာ “ ဘုန္းေမာင့္တေယာက္ထဲရယ္” ျဖစ္သည္။ 
သူက “လူ” ဟူ၍ အမည္ေပးခ်င္ေၾကာင္း ေျပာေလသည္။ ေတာ္ေတာ္ၾကာၾကာ စကားေကာင္းေနၾကၿပီး၊ စႏၲယားသံၾကားခ်င္သည္ဆို၍ ‘ပန္းေဟဝန္’ ယိုးဒယားဖိန္းခ်ားကေလး တီးျပရေသးသည္။ သူက ယိုးဒယားကို နားေထာင္ခ်င္သည္။ 
‘တေယာျပား ကေလးရွိရင္ ေကာင္းမွာပဲ ဗ်ာ။ လိုက္ထိုးရတာေပါ့’ ဟု သူသည္ ညည္းသလိုက္သည္။ 
အေတာ္ကေလး ရင္းႏွီးသြားၾကသည္။ ‘ျပန္ခါနီး၌ ရန္ကုန္ဆင္းလာရင္ ဝင္ခဲ႔ဦးမယ္ဗ်ာ.....။ လင္းယုန္ကေတာ့ မထုတ္ျဖစ္ေသးပါဘူး’ ဟု ဆိုေလသည္။ 
ေနာက္ထပ္ ‘ေလလြင့္ေနေသာ သတို႔သား’ ကို ရ၍ ထည့္ရန္ ပန္းခ်ီအပ္လိုက္သည္။ ‘သစ္ဆန္းေသာ စိတ္ကူးႏွင့္ လူ႔ဘဝ’ ကို ကား မထည့္ျဖစ္။ ထို႔ေနာက္ ‘ဘုန္းေမာင့္တေယာက္ထဲရယ္’ ေၾကာ္ျငာပို႔လိုက္သည္။ စာထဲတြင္ ေတာတက္ေန၍ မအားလပ္ေၾကာင္း။ သစ္အလုပ္ကို စြန႔္၍ စာေပေလာကသို႔ ဝင္လိုေၾကာင္းမ်ားပါသည္။ စိတ္ဓာတ္ျပင္းထန္ေနေသာ လူငယ္ တဦးဟုပင္ အမွတ္ထားလိုက္သည္။ 
က်ေနာ္လည္း စာပုံႏွိပ္စက္ႏွင့္ စကၠဴပုံမ်ားအေၾကာင္း နစ္ေနစဥ္ ၁၉၄၈-ခု၊ မိုးသည္းထန္စြာ ႐ြာေနသော တညေန၌ ကိုတင္ေအာင္ အိမ္ထဲဝင္လာေပသည္။ သကၠလပ္ အက်ႌမွာ မိုးေရျဖင့္ ႐ႊဲကာ စိုစြတ္ေန၏ ႏႈတ္မွလည္း ‘က်ေနာ့မွာ ေငြေတြ ပါလာတယ္ဗ်ိဳ႕။ သစ္အလုပ္လဲ ျဖဳတ္လိုက္ေတာ့မယ္။ ေငြေတြ ခင္ဗ်ား ယူထားပါ။ တာရာမွာ သုံးခ်င္ သုံးပါ’ ဟု အားတက္သေရာ ေျပာသည္။ 
က်ေနာ္က မိုးမိလာသည္ကို ၾကည့္ကာ သူ၏ စိတ္အားထက္သန္မႈကို အံ့ဩေနသည္။ 
သူသည္ မီးျခစ္ေတာင္းကာ ေဆးတံကို ေဆးထည့္ေနသည္။ အျပင္ဘက္၌ကား မိုးသက္ေလပင္ ေဝွ႔ပါလာကာ လမ္းေပၚ၌ ေရျဖင့္ ေဖြးေနေတာ့သည္။ ‘က်ေနာ့ ေငြေတြကို တာရာမွာ သုံးပါဗ်ာ’ ဟူ၍ တတြတ္တြတ္ ေျပာေနသာ အသံသည္ မိုးေပါက္သံႏွင့္ အတူျမည္ေနသည္။ 
က်ေနာ္ကမူ သူ၏ ျပင္းထန္ေသာ အားတက္သေရာစိတ္ကို မည္သို႔ ျပန္ၾကားရမည္ကို စဥ္းစားေနသည္။ 
လက္ရွိ သစ္လုပ္ငန္းကို စြန႔္ခြာ၍ သူ မေတြ႕ႀကဳံရေသးေသာ ၾကမ္းတမ္း မာေက်ာသည့္၊ ခ်ဳံႏြယ္ ပိတ္ေပါင္းမ်ားကို ရွင္းလင္းတိုးဝင္ကာ သြားရမည့္ လမ္းသစ္ ခုတ္ထြင္ေရး၌ က်ေနာ္နဲ႔ အတူ ဒုကၡခံမည္ကို သိရသျဖင့္ ပို၍ ရင္းႏွီးသြားေသာ အသိကို ခံစားရပါ၏ ။ 
ထိုအခါက က်ေနာ့္မွာ ေငြကလည္း ျပည့္စုံေနေသးသည္။ ထို႔ျပင္ သူက စာေပထက္ သတင္းစာ ဂ်ာနယ္၌ စိတ္ၫြတ္ေနသည့္ျပင္၊ လက္ရွိ အလုပ္ကို ပစ္၍ စာေပဘက္ ကြၽံလာၿပီးေနာက္ သူ႔ေငြ မေရာ့ဟု အာမ မခံႏိုင္ေသး။ ၾကင္နာစြာႏွင့္ သူ ရက္ရက္ေရာေရာ ထိုးအပ္ေသာ ေငြမ်ားကို ‘အျခားမွာ သုံးပါဗ်ာ’ ဟု ေျပာရသည္။ သူက ရင္းႏွီးစြာပင္ က်ေနာ္ႏွင့္ တြဲဖက္လုပ္လိုသည္။ 
သူသည္ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့ေပလိမ့္မည္။ 
သူ၏ ‘ဘုန္းေမာင့္တေယာက္တည္းရယ္’ ဝတၳဳႏွွင့္ ပတ္သတ္၍ ေဝဖန္ခ်က္မ်ားကို ေျပာျပသည္။ သူ႔၏ ဝတၳဳကို ဂ်ာနယ္ေက်ာ္ မမေလးက ‘ဦးခ်စ္ေမာင္၏ ဇနီး’ အမည္ျဖင့္ နိဒါန္းေရးေပးေလသည္။ သူႏွွင့္ ဦးခ်စ္ေမာင္တို႔မွာ ရင္းႏွီးစြာ သိကြၽမ္းပုံရသည္။ ဦးခ်စ္ေမာင္ကို အားက်ကာ သတင္းစာ ေလာကဘက္ ယိမ္းေနသည္ဟု ထင္ထားလိုက္သည္။ 
စကားေျပာရင္း သူသည္ မၾကာခဏ သမ္းေဝလာသည္။ က်ေနာ္က အလိုက္မသိတတ္။ အိမ္က လူမ်ားက ေကာ္ဖီပူပူ လာခ်သည္။ အဖ်ားတက္မည့္ အရိပ္အေရာင္ဟု ေနာက္မွ သိရသည္။ 
စာေပ ျပႆနာ ႏိုင္ငံေရးရာ စသည္မ်ားကို စကားေကာင္းေနၾကၿပီး၊ အေမွာင္ရိပ္ သန္းလာစဥ္ သူလည္း ျပန္သြားေလသည္။ ကုလားထိုင္မွ ထေသာအခါ ‘ ရန္ကုန္မွာ ရွိတုန္းေတာ့ မၾကာခဏလာရမွာပဲ’ ဟု ေျပာသည္။ သူသည္ မိုးေရထဲ ထြက္သြားေလသည္။ သို႔ေသာ္ ၄-၅-၆ ရက္ မေပၚလာ။ ေနာက္မွ တည္းအိမ္တြင္ ဖ်ားေနေၾကာင္း သိရသည္။ သည့္ေနာက္ ၂ ရက္ ျခားေလာက္ ေပၚလာသည္။ ဂ်ာနယ္ေက်ာ္တြင္ သြား၍ ေလ့လာ ဆည္းပူးေနေၾကာင္း ေျပာျပသည္။ 
(၂) ပတ္ေလာက္ ၾကာေသာ အခါ ႏႈတ္ဆက္ရန္ ေရာက္လာသည္။ 
‘ျပန္ေခ်ဦးမယ္ဗ်ာ သစ္ကိစၥတခုက စာရလို႔ ေပါက္ေခါင္းဘက္ ဆင္းရဥိးမယ္။ ေနာက္ လာဦးမွာပဲ၊ ကိုသိန္းေဖနဲ႔လဲ ေတြ႕တယ္ဗ်ိဳ႕၊ အဲတာေတြ ျပည္ေထာင္ထဲ ေဝဖို႔ ယူလာခဲ့တယ္’ 
ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ေတာခိုသည့္ရက္က လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး မွားေၾကာင္း ေရးထားေသာ ကိုသိန္းေဖ၏ စာတမ္းျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ သတင္းစာမ်ား၌ ညႇပ္၍ေဝေသာ စာတမ္းျဖစ္သည္။ က်ေနာ္က ထိုစာတမ္းအား ေဝဖန္ရွင္းလင္းျပသည္။ ကိုတင္ေအာင္သည္ က်ေနာ္၏ ေဝဖန္ခ်က္ကို စဥ္းစားေနသည္။ (ေနာက္ေဝျဖစ္ မေဝျဖစ္ မသိေတာ့) 
‘တေခါက္ေတာ့ ဆင္းလာဦးမွာပါပဲ။ ဒီတေခါေတာ့ အၿပီးအျပတ္ ဆင္းလာႏိုင္လိမ့္မယ္ ထင္တယ္ဗ်ာ။ ဝတၳဳရွည္ႀကီး တပုဒ္လဲ ခင္ဗ်ားဆီပဲ ပို႔လိုက္မယ္။ (‘လြမ္းရစ္ေတာ့ သက္လွယ္ရယ္’ ျဖစ္သည္။) ၾကည့္လုပ္ေပးပါ။ တာရာမွာ မသုံးတဲ့ ေငြေတြေတာ့ ျပန္ယူသြားရဦးမွာေပါ့ေလ’ ဟု ညိဳးငယ္စြာ ၿပဳံးကာ ထြက္သြားေလသည္။ 
(၄) 
ယခု အေခါက္မူ အၿပီးအျပတ္ ဆင္းလာေလသည္။ ၁၉၄၉ - ခုႏွစ္ နယ္အေျခအေန မေကာင္း၍ တာရာမွာ လ, မမွန္ဘဲ ခက္ခက္ခဲခဲ ရင္ဆိုင္ေနရစဥ္ ျဖစ္သည္။ 
ဒီအခါေတာ့ ေတာထဲက ေငြေတြလည္း လိုက္မေကာက္ေတာ့ဘဲ တခါတည္း လာခဲ့တာပဲ ဗ်ိဳ႕……’ ဟု ကိုတင္ေအာင္သည္ အျပာရင့္ရင့္ ကုတ္အက်ႌႀကီးထဲ လက္ႏႈိက္ကာ ေဆးတံကို ဖြာရင္း ေျပာသည္။ (ေနာက္ ထိုအျပာရင့္ေရာင္ အက်ႌကို မခြၽတ္တမ္း ဝတ္ေတာ့သည္ကို ေတြ႕ရတတ္သည္။ ) 
ႏွစ္ေယာက္သား ‘ေငြလေရာင္’ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ေျပးၾကသည္။ ရႈ႕မဝတိုက္တြင္ ပုံႏွိပ္စက္မ်ား ေ႐ႊ႕ထားကာ ပုံႏွိပ္မႈ၊ ျဖန႔္ခ်ီမႈကို ရႈမဝပင္တာဝန္ယူ လုပ္ေဆာင္ေစခိုက္ျဖစ္၍ က်ေနာ္တို႔ စကားေကာင္းေနစဥ္ ပ႐ုျပင္ရန္ စာ႐ြက္ကို လက္ဘက္ရည္ဆိုင္လာျပရသည္။
‘ဒီတခါေတာ့ ေငြမပါဘူးဗ်ာ....။ သစ္တုံးေတြထဲေရာက္ကုန္ၿပီ....။ ေစာင့္လဲ မေတာင္းႏိုင္ဘူး။ တာရာ ဘယ့္နဲ႔လဲ။ က်ေနာ္ လာထိုင္ေပးမယ္ဗ်ာ။ ဒီတခါေတာ့ ဦးေႏွာက္ပဲ သုံးေပေတာ့.....’ 
က်ေနာ့္ ေငြေရးေၾကးေရး ၾကပ္ေနခိုက္သူ႔မွာ ေငြမရွိေတာ့။ က်ေနာ္က အခက္အခဲမ်ားကို ေျပာျပရသည္။ 
‘ခင္ဗ်ားလခ, တျပားမွ ေပးဖို႔ မလိုပါဘူးေနာ္။ ေပးရင္ စိတ္ဆိုးရလိမ့္မယ္..... အဲဒါပဲ ေျပာလိုက္မယ္။ က်ေနာ္ လုပ္ေပးမယ္.....။ ယုံၾကည္ခ်က္နဲ႔ ကူမွာပါ......။ ခင္ဗ်ား ယုံၾကည္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ကူမွာပါ....’ 
ထိုအခိုက္ စားပြဲသို႔ ေဇာ္ဂ်ီ၊ မင္းသုဝဏ္၊ မဟာေဆြ၊ သန္းေဆြ၊ မင္းရွင္၊ ေသာ္တာေဆြ စေသာ စာေရး ဆရာမ်ား ရႈမဝမွ ေရာက္လာၾကသည္။ က်ေနာ္တို႔မွာ စကားလက္ဆုံ က်ေနျပန္သည္။ ကိုတင္ေအာင္မွာ စာေရး ဆရာမ်ားအလယ္တြင္ ေရာက္ေနေလသည္။ 
ကိုတင္ေအာင္မွာ တေန႔လုံးလိုလို က်ေနာ္တို႔ႏွင့္ ရွိသည္ သာမက ညဘက္ပင္ ပ႐ုၾကည့္ေပးသည္။ 
‘ခင္ဗ်ားျပန္ေတာ့ …. ပ႐ုေတြ က်ေနာ္ ၾကည့္လိုက္မယ္’ ဟု ဆိုသည္။ 
အျပာရင့္ေရာင္ ကုတ္အက်ႌပင္ ဝတ္ထားသည္။ ညဘက္ မီးရထားသံလမ္း ျဖတ္ကာ ဘုရားလမ္းရွိ ‘ေတာ္ဝင္’ ၌ အိပ္သည္ဟု သိရသည္။ လက္ဖက္ရည္တြင္တြင္ ေသာက္ႏိုင္သည္ကို အံ့ဩရသည္။ ညဘက္ တခါတေလ ထမင္းပင္ မစားရဟု ထင္သည္။ သို႔ေသာ္ ခံႏိုင္ရည္ရွိပုံ ရသည္။ 
ကိုတင္ေအာင္သည္ ပုံႏွိပ္စက္မ်ားအပါး၌ ရပ္ကာ ပုံႏွိပ္ ထုတ္ေဝေရး ပညာကို လက္ေတြ႕ ဆည္းပူးေနေလသည္။ တာရာအတြက္လည္း မုတ္သုန္ဦး၊ ယမုန္တြင္းဆီက စသည္မ်ား ေရးေပးသည္။ 
က်ေနာ္တို႔ ႏွစ္ေယာက္ကား အေနအထိုင္ပင္ ရင္းႏွီးလာေပၿပီ။ သူ၏ သစ္ေတာဘက္မွ ေငြမ်ားလည္း လုံးဝ ျပန္မလာေတာ့။ အဝတ္အစားလည္း ‘ဒါဝတ္’ ျဖစ္ကာ ပုံႏွိပ္တိုက္ေလာက လွည့္လည္ေနေလသည္။
တခါတရံ အလုံသစ္စက္ထဲမွာ အိပ္သည္ဟု သိရသည္။ ေနာက္ ေဘာက္ေထာ္ရွိ သူ၏ မိတ္ေဆြအိမ္သို႔ ေျပာင္းသြားေလသည္။ သို႔ေသာ္ မနက္ေစာေစာ မီးရထားႏွင့္ လာကာ တေန႔လုံး ၿမိဳ႕ထဲ၌ ရွိသည္။ 
ေဘာက္ေထာ္ မမပု အိမ္၌ကား လူငယ္ စာေရးဆရာမ်ား စုၾကျပန္သည္။ ဂ်ာနယ္ေက်ာ္မမေလးက ကို္တင္ေအာင္ႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ စာေရးဆရာမ်ားအား ထမင္းဖိတ္ေကြၽးေလသည္။ ဘုန္းျမင့္၊ ၾကပ္ကေလး၊ ရဲေဘာ္ေနေအာင္တို႔ပါသည္။ 
ကိုတင္ေအာင္ေနသည့္အိမ္မွာ ေျခတံရွည္ ျဖစ္ေလရာ အိမ္ေဘး ေျမႀကီး ျမက္ခင္းေပၚ၌ ဖ်ာတခ်ပ္ ခင္းကာ လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းဝိုင္းႏွွင့္ စကားလက္ဆုံက်ေနၾကသည္။ 
ေမာင္ေရေအး (ယခု ကြယ္လြန္ၿပီ) ကမယ္ဒလင္တီးကာ ေတးဆိုသည္။ ျပည္မွ ေရာက္လာေသာ ကိုအုံးေက်ာ္ႏွင့္ အဘိဓမၼာ ျငင္းၾကသည္မွာ ဆူညံေနသည္။ ကိုအုံးေက်ာ္ကို ကိုတင္ေအာင္က ‘ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ အုံးေက်ာ္’ ဟု ေျပာင္ေခၚေလ့ ရွိသည္။ သူ႔အေၾကာင္း ‘လြတ္ေနေသာ ပါေမာကၡ’ ဟု ဝတၳဳျဖင့္ စဖူးသည္။ ကိုအုံးေက်ာ္မွာ အဘိဓမၼာ ဂုဏ္ထူးႏွင့္ ဘီေအ ေအာင္သူ ျဖစ္သည္။ အဘိဓမၼာေဟာင္း သေဘာတရားကို က်ေနာ္တို႔က တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ 
ကိုအုံးေက်ာ္မွာ စိတ္က သိပ္မမွန္သူ ျဖစ္ရာ ‘ၾကက္ဥႏွင့္ ၾကက္ ဘယ္ကစလာ။ ၾကက္ႏွင့္ ၾကက္ဥ၊ ၾကက္ဥႏွင့္ ၾကက္’ ဟူ၍ ေတးသီကာ အရက္မာန္ပါပါ ရယ္ေမာေနတတ္သည္။ ကိုေနေအာင္က မ်က္လုံးနီကာ နားေထာင္ေနသည္။ ဘဲသားဟင္း ေတာခ်က္ ခ်က္၍ တေပ်ာ္တပါးႀကီး စားၾကျပန္သည္။ 
ဤ ပတ္ဝန္းက်င္မွ ေန၍ ကိုတင္ေအာင္သည္ လင္းယုန္ ဂ်ာနယ္အတြက္ အစီအစဥ္မ်ား ျပဳလုပ္ေနေလသည္။ 
ထိုအတြင္း တာရာအတြက္ ‘လမ္းဘယ္မျမင္’ ၊ ထား’ ဝတၳဳမ်ားကို ေရးေပးေသးသည္။ စာ႐ြက္ တ႐ြက္တြင္ ‘လင္းယုန္’ နမူနာ လုပ္ၾကည့္ေနသည္။ အမွတ္အသား လုပ္ရန္ လင္းယုန္႐ုပ္ပုံ လိုက္ရွာေနသည္။ ပထမ ‘ျပည္သူ႔လင္းယုန္’ ဟု အမည္ေပးထားရာ၊ က်ေနာ္ အႀကံေပး၍ ‘လင္းယုန္’ ဟု ျပင္လိုက္ေလသည္။ 
(၅) 
ေျမႀကီးမွာ ေျမဝတ္ပ်ံကာ အၿမဲတမ္း စိုထိုင္းေနတက္သည္။ အိမ္သာ မရွိသျဖင့္ ေနာက္ေဘးလမ္းမွ မစင္နံ႔မွာ ေလေသြးတိုင္း ႀကိဳင္ေလွာင္ေနေပသည္။ 
စာစီခုံမ်ားမွာ ေနရာလု၍ ထားရသျဖင့္ လူခ်င္းတိုးေဝွ႔သြားရသည္။ မိုးအုံ႔ေနသည့္အခါ ေမွာင္ေန၍ မိုး႐ြာသည့္ အခါ ေရစက္မ်ား ဓနိမိုးမွ တေပါက္ေပါက္ က်ဆင္းသည္။ ညဘက္တြင္ ေရနံဆီမီးခြက္မွ မႈိင္းတလူလူႏွင့္...... 
တဘက္ခန္း ကုလားတဲတန္းလ်ားမ်ားႏွင့္ ၾကဴထရံသာ ကာျခားေလရာ၊ ေဂၚရင္ဂ်ီ ကစားဝိုင္းမွ ဆူသံမွာ အၿမဲတမ္း ညံေနေတာ့သည္။ တခါတရံ ေရဘုံဘိုင္မွ ကေလးမ်ား ရန္ျဖစ္သံ၊ မိန္းမမ်ား၏ ဆဲဆိုသံမ်ား လြင့္လာတတ္သည္။ 
အနီးအပါးမွ လံခ်ား ဂိုေဒါင္၊ လက္သမား အိမ္၊ ျပည့္တန္ဆာ ထပ္ခိုး။ …..
ကုလား ပြဲေတာ္ေန႔က်လွ်င္ ဗုံသံျဖင့္ ပဲ့တင္ထပ္ေနေတာ့သည္။ မီးေလာင္ျပင္ ေနရာ ကြက္လပ္၌ တဲထိုးရျခင္း ျဖစ္၍ ျမဴနီစီပါယ္ ပုလိပ္က မၾကာခဏ လာေမာင္းခ်၍ စာခုံမ်ား ေပၚသို႔ သက္ငယ္စမ်ား၊ ဝါးလုံးမ်ား က်ေရာက္တတ္သည္။ ထိုတဲအိမ္ဖ်က္သည့္ ပုလိပ္သားမ်ား ေရာက္လာလွ်င္ အိမ္ေရွ႕၌ အဝတ္ဗလာ ကိုယ္လုံးတီးကေလးမ်ား၊ ထမီရင္လ်ားႏွင့္ မိန္းမမ်ားသည္ ဝိုင္းအုံကာ ျဖဳတ္ခ်သြားေသာ ‘လင္းယုန္ ဂ်ာနယ္’ ဟူေသာ စာတမ္းကပ္ျပားကို ေငးၾကည့္ေနၾကသည္။ 
ဤသို႔ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ အလယ္၊ လူေန က်ပ္သိပ္ႁပြမ္းတီးေသာ ၃၈ လမ္း၊ ၃၉ လမ္း တိုက္ပ်က္မ်ားအၾကား ၿမိဳ႕ေန ဆင္းရဲသား ရပ္ကြက္ရွိ၊ တဲငယ္၌ လင္းယုန္ဂ်ာနယ္တိုက္သည္ ဖြင့္လွစ္ထားေပသည္။ 
အယ္ဒီတာလုပ္သူမွာ ေန႔အခ်ိန္၌ စကၠဴဝယ္ရန္ ဟိုေျပး ဒီေျပး ေျပးလႊားကာ ေငြေလွ်ာက္ဆြဲရၿပီး၊ ညဘက္တြင္ လံခ်ားသမား ေဂၚရင္ဂ်ီ ဗုံသံႏွင့္ ရန္ျဖစ္သံမ်ားကို နာခံလ်က္ တလူလူ ထြက္ေနေသာ ေရနီဆီ မႈိင္းစားပြဲ၌ လင္းယုန္ ေခါင္းႀကီးကို ညႇစ္၍ ေရးေနရသည္။ စကၠဴဖိုး လိုေန၍ ဝတၳဳရွည္မ်ား ေရးရေသးသည္။ 
ယခင္ကလို သကၠလပ္ အက်ႌေဝးစြ၊ အျပာရင့္ ကုတ္ အက်ႌပင္ မဝတ္ႏိုင္။ မီးပူ မတိုက္ရသျဖင့္ တြန႔္ေၾကေနေသာ ကာကီလက္တို ဝါက်င့္က်င့္ကို ဒုံးခံ၍ ေနရသည္။ 
လက္ပတ္ နာရီမွာ လက္ႏွင့္ အေပါင္ဆိုင္ တလဲစီ စံျမန္းေနသည္။ ကရိလမ္းထိပ္ တမူးတန္ ထမင္းေၾကာ္၊ ငါးေသတၱာ တမူးဖိုးႏွင့္ ၿပီးသည့္ အခါ ၿပီးရသည္။ 
လက္ဖက္ရည္ကို တေသာက္ထဲ ေသာက္ေနသည့္ အခ်က္တြင္ကား ေဒါက္တာ ေရခ်မ္းႏွင့္ တူသည္။ ဝတၳဳထဲရွိ ေဒါက္တာ ေရခ်မ္းကဲ့သို႔မူ ၿခံႀကီးထဲ မေန၊ ကိတ္မုန႔္ ႏွင့္ ဆင္းဒဝတ္ကိုကား မစားႏိုင္ရွာ။ 
က်ေနာ္ကမူ ကိုတင္ေအာင္သည္ လင္းယုန္ဂ်ာနယ္ႏွင့္ ပင္ပန္းႀကီးစြာ နပန္းလုံးေနသည္ဟု သေဘာရသည္။ အအိပ္မမွန္၊ အစားမမွန္ ေနႏိုင္သည့္ သူ႔က်န္းမာေရးကို အံ့ဩရသည္။ ျပည္သူ၏ ဘက္မွ သည္တေစာင္မွာ မပ်က္မကြက္ ထြက္ေနသည္။ 
၁၉၅၀ ခုႏွစ္ လင္းယုန္ ထြက္စက က်ေနာ့္မွာလည္း တာရာ မဂၢဇင္း ပိတ္စျဖစ္၍ တတ္အားသမွ် ကူခဲ့သည္။ တာရာ ဧည့္သည္ စာတည္းခဏ္း အျပင္၊ အလယ္မ်က္ႏွာ ႏိုင္ငံေရး ေဝဖန္ခ်က္မ်ားကို ‘ေမာင္သစၥာ’ အမည္ျဖင့္ အပတ္စဥ္လိုလို ေရးေပးခဲ့သည္။ သူကလည္း အခ်ိန္တန္၍ မရလွ်င္ လူလႊတ္ကာ ေစာင့္ယူသည္။ ကိုရီးယား အေရး အီးစီေအ အေရးတို႔တြင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေရးေပးခဲ့သည္။ 
ခင္ဗ်ားဗ်ာ အေရးထဲ တာရာ ရပ္ထားရတယ္၊ ယဥ္ေက်းမႈ နယ္ပယ္မွာက တာရာ မရွိတာ ခက္တာပဲ၊ ျပန္ထုတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားပါ’ ဟု ကိုတင္ေအာင္က တတြတ္တြတ္ ေျပာသည္။ က်ေနာ့္မွာ စက္မ်ားကိုပင္ ေရာင္းလိုက္ၿပီးေပၿပီ။ 
သူသည္ သတင္းစာလုပ္ဖို႔ ထက္သန္ေနျပန္သည္။ က်ေနာ့္သေဘာမူ ဂ်ာနယ္ကို ဖိဖိစီးစီး လု္ေစခ်င္ေသးသည္။ အေျခခိုင္မွ ဆက္လုပ္တန္ လုပ္ရေပမည္။ 
‘သတင္းစာ ထုတ္ရင္ေတာ့ ‘သစၥာ’ သတင္းစာဆိုၿပီး ထုတ္ရေအာင္ဗ်ိဳ႕ ……. ခုေတာ့ ေနဦး ‘ ဟု က်ေနာ္ ေျပာသည္ကို ၿပဳံးနားေထာင္ေနသည္။ သို႔ေသာ သတင္းစာ ထုတ္ဖို႔ကို စိတ္ေစာေနပုံရသည္။ 
ဂ်ာနယ္မွာ နယ္က အေႂကြးက်၍ သတင္းစာ ထုတ္လွ်င္ကိုယ္စားလွယ္ကို ႏိုင္မည္လားဟု တြက္သလားလည္း မေျပာတတ္ေပ။ တိုးတက္ေသာ သတင္းစာတေစာင္လိုသည္ကား မွန္သည္။ သို႔ေသာ္ သတင္းစာပိ၍ ဂ်ာနယ္ကို ခိုက္မွာစိုးသည္။ 
ကိုတင္ေအာင္သည္ သတင္းစာကို ၁၉၅၁ ခု မိုးတြင္းဘက္၌ ထုတ္ေဝလိုက္ေလသည္။ ကိုတင္ေအာင္မွာ ပို၍ ပန္းလာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ စကၠဴထုတ္ဖိုး အတြက္ ဗ်ာမ်ားေနေအာင္ ေငြရွာရသည့္ တာဝန္မွာ ပို၍ ႀကီးေလးလာသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရသည္။ ေၾကာ္ျငာက သိပ္မရ။ သူ႔ၾကည့္ရသည္မွာ ေဖ်ာ့လာသည္။ မၾကာမီ ဂ်ာနယ္ကို မူသစ္လဲရကာ၊ ေနာက္ပန္းလြန္း၍ သတင္းစာကို ရပ္ပစ္လိုက္ရေလသည္။ 
လူငယ္တို႔ဘာဝ ထက္သန္ျခင္းကိုလိုလားပါ၏ ။ သို႔ေသာ္ တခါတရံ ထက္သန္ျခင္းထက္ လုပ္ငန္းတရပ္အေန ျပည့္စုံကုံလုံျခင္း မရွိလွ်င္ ပ်က္တတ္သည္ကို ကိုယ္တိုင္ ႀကဳံေတြ႕ခဲ့သည္ ျဖစ္ရာ၊ ကိုတင္ေအာင္မွာ လူးလွိမ့္ကာ ေနရာမွ ဂ်ာနယ္ကိုပင္ ျပန္ကိုင္မည္ကို သိရေသာ အခါ အားတက္မိသည္။ သို႔ေသာ္ ‘ပုံသစ္’ ႏွင့္ ထြက္လာေလသည္။ မူလ ဂ်ာနယ္ မဟုတ္လာေတာ့ေပ။ လင္းယုန္ ဗမာစာေပ မဂၢဇင္း ထုတ္ရန္ စီစဥ္ျပန္သည္။ 
‘တကယ္ဆိုေတာ့ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ား ခုတ္ထြင္ခဲ့တဲ့ လမ္းေၾကာင့္ စာေပ မဂၢဇင္းဟာ ေအာင္ျမင္တာပါဘဲ’ ဟု စာေပ မဂၢဇင္းထြက္ၿပီး အေရာင္းသြက္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သတ္၍ ေျပာျပေလသည္။ 
က်ေနာ္ႏွင့္ကား ပို၍ ရင္းႏွီးလာသည္။ သေဘာခ်င္း အယူအဆခ်င္း မတိုက္ဆိုင္တာေတြလည္း ေတြ႕ရ၏။ စာေပသစ္ ဂိုဏ္းခြဲေရးသမားေလးႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ က်ေနာ္၏ သေဘာထားကို ပထမေတာ့ သူက နားမလည္ ေဝေန၏။ 
‘သူတို႔ဂိုဏ္းခြဲတဲ့ စာေတြ ထည့္ေနရင္ေတာ့ က်ေနာ့္စာေတြ မထည့္ပါနဲ႔ေတာ့ဗ်ာ’ ဟု ေျပာရသည္အထိ ‘တင္း’ ထားခဲ့ဖူးသည္။ ေနာက္၌ကား ထိုဂိုဏ္းခြဲေရးသမားသည္ စာေပေလာကတြင္ ေဖာက္ျပန္ေရးဘက္အား အက်ိဳးျပဳေနသည္ကို လက္ေတြ႕ျမင္ရေသာ အခါ ‘ခင္ဗ်ားကို က်ဳပ္ လက္ဝဲ စာေရးဆရာလို႔ကို အသိအမွတ္မျပဳဘူး’ ဟု ထိုသူအား ေျပာပစ္ေလသည္။ 
အမွန္အားျဖင့္ ဂ်ာနယ္ႏွွင့္ စိတ္ပင္ပန္းေနခိုက္ ခက္ထန္စြာ ေျပာလိုက္ဟန္တူ၏။ 
လင္းယုန္ဂ်ာနယ္တြင္ပါေသာ မင္းမဲ့ ဝါဒဘက္သို႔ လြဲမွားေနသည့္ ေဆာင္းပါးတခ်ိဳ႕ကို က်ေနာ္က ေဝဖန္ေသာ အခါ ပထမေတာ့ သူက သိပ္မထင္လွေသး။ ေနာက္သူသည္ သိျမင္ကာ တခါတည္း ပယ္ပစ္ေလသည္။ လင္းယုန္ဂ်ာနယ္မွာ ျပည္သူဘက္တြင္ ရွိေနေပရာ အယ္ဒီတာ၏ တာဝန္သည္ ႀကီးမား၍ လာသည္။ အၾကပ္အတည္းမ်ား ၾကားထဲမွာပင္ ကိုတင္ေအာင္သည္ လူးလြန႔္ကာ လင္းယုန္ကို တပတ္မွ မျပတ္ရေအာင္ ပ်ံသန္းေစသည္။ 
နည္းပရိယာယ္ အရာ၌ကား က်ေနာ္ႏွင့္ သူကြဲလြဲခ်က္မ်ား ရွိေပမည္။ လုပ္ဟန္၌ မတူတာေတြ ရွိေပမည္။ 
သို႔ေသာ္ အရင္းရွင္နယ္ခ်ဲ႕ ဆန႔္က်င္ေရး၊ စစ္မျဖစ္ေရး၊ ကမာၻ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေသနဂၤဗ်ဴဟာ၌ကား မကြဲလြဲ။ 
လူခ်င္းကား ရင္းႏွီး၍ လာသည္။ သူသည္ေနာက္တတ္ ေျပာင္တတ္သည္။ တခါတရံ က်ေနာ့္အား ‘စာေပသစ္ ဖခင္ႀကီး’ ဟု စ ေလ့ရွိ၏ ။ ေတြ႕လွ်င္ ‘ပိုက္ဆံပါလား လက္ဖက္ရည္တိုက္ဗ်ာ’ ဟု ေ႐ႊဗမာဆိုင္သို႔ ေခၚ၏။ သို႔ေသာ္ သူကပင္ တိုက္ရသည္ကမ်ားသည္။ ‘ခင္ဗ်ားရဲ႕ လူ႔ဘဝဟာ မျပည့္စုံေသးဘူးဗ်။ က်ေနာ့လို ကေလးနဲ႔ မိန္းမနဲ႔ ေနရတယ္ဗ်။ ေဟာ…. ခုျပန္ရင္ မိန္းမနဲ႔ အိပ္ရမွာ’ ဟု ေျပာၿပီး က်ေနာ့္အား ရယ္ေမာေနတတ္သည္။ 
က်ေနာ္ကမူ သူ႔ဝတၳဳမ်ားထဲမွ ခင္ေအးၾကည္၊ ခင္မမၾကဴ၊ မခင္နီ၊ ထား စသည့္ ေခ်ာေမာလွပယဥ္ေက်းသည့္ မိန္းမပ်ိဳမ်ား အေၾကာင္း ေတြးမိေန၏။ သူ၏ တကယ့္ ဘဝကိုကား မသိ။ ဝတၳဳထဲက အခ်စ္ဇာတ္လမ္းကိုကား ဖတ္ရႈခဲ့ရ၏ ။ 
ေနာက္ဆုံး အဖမ္းမခံရခင္တေန႔က က်ေနာ္တို႔ ႏွစ္ေယာက္ ျပည္သူ႔ စာေပစာအုပ္ဆိုင္သို႔ လမ္းေလ်ာက္သြားၾကသည္။ သူက က်ေနာ့ လုံခ်ီကိုကိုင္ကာ ‘တယ္အေသြးက်တဲ့ အစိမ္းပဲ။ က်ေနာ္တို႔ဟာ လူလတ္တန္းစားကပဲဗ်၊ မတတ္ႏိုင္ဘူး ….. ခင္ဗ်ားကေတာ့ ေငြဇြန္းကိုက္ေမြးလာတာ’ ဟု စေန၏။ တခါတရံ သူက ‘ကိုေဌးၿမိဳင္ေလး’ ဟု သူ႔ ဝတၳဳထဲကလို ညည္းတတ္သည္။ 
စာအုပ္ဆိုင္တြင္ ေဂၚကီ၏ ‘မတုန႔္ျပန္ေသာ ေမတၱာ’ ဝတၳဳကို ဝယ္ရင္း ‘ခင္ဗ်ားနဲ႔ က်ေနာ္ အတူ ဖတ္တာေပါ့ဗ်ာ’ ဟု က်ေနာ့ ခါးကို ဖတ္ကာ ေျပာသည္။ 
အျပန္တြင္ သူ၏ စာစီခုံထားရာတဲသို႔ ဝင္ၾကသည္။ တိုက္ပ်က္ နံရံၾကားထဲမွ တဲငယ္ကို လမ္းမမွ ေမာ့ၾကည့္ကာ ‘စိတ္ခ်ရရဲ႕လား’ ဟု ေမးသည္ကို သူက ရယ္ေမာကာ ေျဖၾကားေနသည္။ 
‘ဘယ့္နဲ႔လုပ္မလဲဗ်၊ ပစၥည္းမဲ့ ဘက္ကေနရင္ သည္လိုပဲ ေနရမွာပဲ’ 
ေရညႇိတက္ေနေသာ အုတ္နံရံမွ တိုးထြက္ေနသည့္ စိမ္းေသာ ေညာင္ပင္ ေပါက္စေလးကို ေငးကာ သူ႔ ‘သူပုန္ႀကီး’ ဝတၳဳထဲမွ အဖိႏွိပ္ခံရေသာ နင္းျပားအလုပ္သမားႀကီး ဘခက္ကို ေတြးမိသည္။ 
(၆)
ေသနတ္ကိုင္ထားေသာ ပုလိပ္သားသည္ က်ေနာ္တို႔ၾကားထဲမွ တိုးဝင္လာကာ သံတိုင္မွ ေသာ့ကို လာဖြင့္သည္။ 
ကိုတင္ေအာင္သည္ သံတိုင္ကို မွီထားရာမွ မတ္လိုက္ကာ ‘သြား ရ ေတာ့ မယ္’ ဟု တခ်က္ေျပာၿပီး မ်က္ႏွာ ညႇိဳးသြားသည္။ သံခ်ိတ္တြင္ ခ်ိတ္ထားေသာ အေရာင္ ခပ္မြဲမြဲ ပိုးအနက္ အေပၚ အက်ႌႏြမ္းကေလးကို ေကာက္ဝတ္သည္။ 
ျပည္က ဆင္းလာခါစကဲ့သို႔ ေသသပ္ေတာက္ပစြာ မဟုတ္။ ထိုအခါက သူသည္ လမ္းေလွ်ာက္ရင္း သူေတာင္းစားႏွင့္ ေတြ႕လွ်င္ ရပ္ကာ ေဘးခ်င္းယွဥ္ၿပီး ‘ေဟ့ ညီေလး’ ဟု ေခၚ၍ ပိုက္ဆံေပးေလ့ရွိသည္။ တခါတရံ စကားပင္ေျပာသည္။ ထိုအခါက သူသည္ ပစၥည္းမဲ့ ဆင္းရဲသားဘဝကို တက္ႏိုင္သေလာက္ ရႈ႕ၾကည့္ကာ ထို အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူတို႔ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို စိတ္ကူးထဲ၌ ယဥ္က်ဴး၍ ဖြဲ႕သီခဲ့သည္။ 
သူပုန္ဘဝကို စိတ္ကူးယဥ္ေသာ စာေရးဆရာဟု ထင္ထားခဲ့၏။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ နရသိမ္ ေထာင္တြင္းမွ သူပုန္ အက်ဥ္းသားဟု ယခင္ ဗန္းေမာင္တင္ေအာင္ကို သူ႔ဝတၳဳထဲမွ စာလုံးမ်ားႏွင့္ တင္စားျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ 
ယခု ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စာေပ အက်ဥ္းသား ကိုတင္ေအာင္ကား ……. ပုလိပ္က တံခါးေသာ့ကို ဖြင့္ၿပီးေသာ အခါ ၊ ေဘးမွ ထမင္းခ်ိဳင့္ကေလးကို ေကာက္ဆြဲလိုက္သည္။ က်ေနာ့မွာ ရင္ထဲ၌ တမ်ိဳးျဖစ္သြားသည္။ က်ေနာ္တို႔ကို မၾကည့္ဘဲ ေသနတ္ကိုင္ ပုလိပ္ေရွ႕မွ စိုက္စိုက္စိုက္စိုက္ႏွင့္ ထြက္သြားသည္။ ပုလိပ္မ်ားေဘးမွ ၿခံရံကာ ပုလိပ္႐ုံးႀကီးမွ ထြက္၍ အခ်ဳပ္ကား ရွိရာသို႔ သြားသည္။ 
မည္သူမွ် စကားမေျပာႏိုင္ၾက။ 
လွမိုးသူဇာ၊ ေဒဝစၦရာ ျပည္ေတာ္သာ ခင္ခင္ဦးက သူပုန္ တပ္သားႀကီး ေဇယ်အား ျမလက္စြပ္ ခြၽတ္ေပးေသာ ရႈ႕ခင္းမဟုတ္။ သူ၏ လွပေသာ စိတ္ကူးထဲမွာကဲ့သို႔ ‘ေၾကာ့ရွင္း၍ ၾကည္ၿပဳံးကာ ခ်စ္စရာေကာင္းလွေသာ’ ပေဒသရာဇ္အလ်ာ မ်ိဳးခ်စ္မယ္ ခင္ခင္ဦး၏ ႏူးညံ့ေသာ လက္ကား ကမ္းမလာ၊ နက္ျပာေရာင္ ကာကီဝတ္ အေစာင့္ ပုလိပ္က အခ်ဳပ္ကားေပၚ ဆြဲတင္လိုက္သည္။ 
ထို႔ေနာက္ တဖန္ ႏွစ္ေယာက္တြဲ လက္ထိပ္ခတ္ထားေသာ ရာဇဝတ္ေကာင္ ႏွစ္တြဲကိုလည္း ကိုတင္ေအာင္ႏွင့္ အတူ အခ်ဳပ္ကားထဲ ထည့္လိုက္သည္။ သံဇကာအၾကားမွ ကိုတင္ေအာင္သည္ မည္သူ႔ကိုမွ် မၾကည့္ဘဲ ေခါင္းငုံ႔ကာ ထိုင္ေနသည္ကို လွမ္းျမင္ရ၍ စိတ္ထဲတြင္ ထိခိုက္သြားသည္။ 
သူ၏ စိတ္ကူး ဝတၳဳ၌ ဖန္တီးခဲ့ေသာ နင္းျပားသူပုန္ႀကီး ဘခက္ဘဝ၊ နရသိမ္ေထာင္တြင္းမွ အက်ဥ္းသမား တပ္သားႀကီး ေဇယ်ဘဝသို႔ ယခု သူတပ္အပ္ ေရာက္ေနေပၿပီ။ စာေပ အေရးအသားေၾကာင့္ ဖ-ဆ-ပ-လ အစိုးရ၏ အက်ဥ္းသား အျဖစ္ ပထမဆုံး အဖမ္းခံရသည့္ စာေရးဆရာ အယ္ဒီတာ ကိုတင္ေအာင္ကို တင္ေဆာင္ေသာ အခ်ဳပ္ကားသည္ ရန္ကုန္ ဗဟိုေထာင္ႀကီးသို႔ ေမာင္းရန္ စက္ႏႈိးေလၿပီ။ 
ရန္ကုန္ ျမစ္ကမ္းမွ ေလသည္ တိုက္ခတ္လာသည္။ က်ေနာ္၏ ရင္ထဲ၌ကား ခ်စ္ မိတ္ေဆြ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ လိုက္ပါသြားေသာ အခ်ဳပ္ကားႀကီး ေပ်ာက္ကြယ္ထားသည္အထိ လႈပ္ရွားေနရစ္ေပသည္။ 
ဒဂုန္တာရာ။
ဩဂုတ္- ၁၉၅၂

Monday, August 26, 2019

ကြေးစားတပ်ရဲ့ဘိန်းအင်ပိုင်ယာ

0 comments
ကြေးစားတပ်ရဲ့ဘိန်းအင်ပိုင်ယာ
အပိုင်း(၂)
ကြေးစားတပ်ထိပ်သီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေနဲ့ ဘိန်းဘုရင်တွေအကြား ဆက်ဆံရေးဟာ အင်မတန်နွေးထွေးသိမ်မွေ့ပါတယ်။
ဒီဘိန်းဘုရင်တွေကို ဖမ်းမိရင် အရေပဲကြိုပစ်မလား။ အမှုန့်ပဲကြိတ်ပစ်မလားလို့ တိုင်းပြည်လူထုက ထင်ခဲ့တာပါ။ တကယ်တော့ အဲသလို မဟုတ်ပါဘူး။ ဘိန်းဘုရင်တွေ နှာစေးချောင်းဆိုးလောက် ဖြစ်ရင်တောင် တပ်ချုပ်အဆင့်လောက်က ရေပူရေချမ်းကမ်းလှမ်းပြီး ကိုယ်တိုင် စွပ်ပြုတ်သွားတိုက်ရတာပါ။
အမေရိကန်က ဒေါ်လာနှစ်သန်းပေးပါ့မယ်ဆိုတာတောင် ဘိန်းဘုရင်ခွန်ဆာကို ကြေးစားတပ်က အထိမခံပါဘူး။ သူတို့အကြောင်း ပေါ်ကုန်မှာစိုးရင်လည်း သတ်ပစ်လိုက်ပေါ့။ ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်ကိုတောင် ကြိုးပေးသတ်ခဲ့သေးတာပဲ။ လက်တွေ့မှာ ဒီလို မဟုတ်ခဲ့ဘူး။ ခွန်ဆာကို ဒီလိုလုပ်ပစ်ရင် တောထဲက ဘိန်းဘုရင် လက်သစ်တွေက သူတို့ကို ဘယ်ယုံပါတော့မလဲ။ ဒီလိုသာ လုပ်ပစ်ခဲ့ရင် သူတို့ရဲ့ ဘိန်းဖြူအင်ပါယာကြီး ပျက်စီးသွားရမှာပါ။
#ဘိန်းဘုရင်ခွန်ဆာ
ဦးခွန်ဆာကို ၁၉၃၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၇ ရက်နေ့က တရုတ်လူမျိုးဖခင် ခွန်အိုက်နဲ့ ရှမ်းလူမျိုးမိခင် နန်းဆိုင်ဇွန်တို့က မွေးပါတယ်။ အသက် ၃နှစ်သားအရွယ်မှာ ဖအေဆုံးပြီး မအေဖြစ်သူက မိုင်းတွမ်းမြို့စား ခွန်ကြည်နဲ့ အကြောင်းပါတယ်။
အရွယ်ရောက်တော့ တရုတ်ဖြူစစ်သား ဖြစ်လာတယ်။ ကွန်မင်တန် တပ်ပျက်တော့ နောက်လိုက်ရာဂဏန်းနဲ့ ကိုယ်ပိုင်တပ် ထောင်တာပဲ။ ၁၉၆၀ ခုနှစ်မှာ ကြေးစားတပ်လက်အောက်ခံ လွယ်မော်ကာကွယ်ရေးတပ် ဖြစ်လာတယ်။ တပ်အင်အား ၈၀၀ လောက်အထိ တောင့်တင်းလာတယ်။
၁၉၆၄ ခုနှစ်မှာ ငါးဆယ်တန်နဲ့ တရာတန်ငွေစက္ကူသိမ်းတာကို အကြောင်းပြပြီး ဦးခွန်ဆာ တောခိုတယ်။ ထိုင်းနယ်စပ် ဘန့်ဟင်တိုက်မှာ အခြေစိုက်စခန်းဖွင့်တယ်။ ရှမ်းနဲ့ ဝ နယ်တွေထဲမှာ ဘိန်းထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ်မှာ ကြေးစားတပ်က ဖမ်းပြီး မန္တလေးထောင်မှာ ထိန်းသိမ်းခဲ့တယ်။ ခွန်ဆာရဲ့လက်ထောက် တပ်မှူးက တောင်ကြီးမြို့ စဝ်စံထွန်းဆေးရုံမှာ တာဝန်ကျနေတဲ့ ရုရှားပါရဂူ ၂ ဦးကို ဖမ်းဆီးပြီး အလဲအလှယ်လုပ်သွားတဲ့အတွက် ၁၉၇၄ ခုနှစ်မှာ ပြန်လွတ်သွားပါတယ်။
၁၉၇၆ ခုနှစ်မှာတော့ သူ့စစ်တပ်ကို စည်းလုံးညီညွတ်တဲ့ ရှမ်းပြည်တပ်မတော် (Shan United Army) လို့ နာမည်ပြောင်းတယ်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှာ မိုးဟိန်း ဦးဆောင်တဲ့ ရှမ်းတော်လှန်ရေးကောင်စီနဲ့ ပူးပေါင်းလိုက်ပါတယ်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်မှာ အမ်တီအေ ခေါ် ရှမ်းပြည်တပ်မတော်(Mong Tai Army) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့တယ်။ ထိုင်း - ဗမာ - လာအို နယ်စပ်က ရွှေတြိဂံဒေသမှာ ဘိန်းဖြူ အမြောက်အမြား ထုတ်လုပ်ပြီး ဘိန်းဘုရင်ဘွဲ့ရလာပါတယ်။
၁၉၉၅ ခုနှစ်မှာ တပ်တွင်းပုန်ကုန်မှုဖြစ်ပြီး ၁၉၉၆ ဇန်နဝါရီလမှာ ဗမာအစိုးရဆီ ခိုလှုံခဲ့ပါတယ်။ ခွန်ဆာကို ပို့ပေးရင် အမေရိကန်နိုင်ငံက ဆုကြေး ဒေါ်လာ (၂) သန်းပေးမယ်လို့ ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့ပေမဲ့ စစ်အစိုးရက လွှဲမပေးခဲ့ဘူး။
ဦးခွန်ဆာကိုသာ ကမ႓ာ့တရားရုံးမှာ စစ်ဆေးအရေးယူခဲ့ရင် ဗမာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေ မူးယစ်ဆေးလုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့ပုံ အသေးစိတ်အစီရင်ခံစာတစောင် ပေါ်ထွက်လာမှာပါ။
#ဇင်သော်မော်
(Unicode) #ကြေးစားတပ်ရဲ့ဘိန်းအင်ပိုင်ယာ
အပိုင်း(၂)

ကြေးစားတပ်ထိပ်သီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေနဲ့ ဘိန်းဘုရင်တွေအကြား ဆက်ဆံရေးဟာ အင်မတန်နွေးထွေးသိမ်မွေ့ပါတယ်။
ဒီဘိန်းဘုရင်တွေကို ဖမ်းမိရင် အရေပဲကြိုပစ်မလား။ အမှုန့်ပဲကြိတ်ပစ်မလားလို့ တိုင်းပြည်လူထုက ထင်ခဲ့တာပါ။ တကယ်တော့ အဲသလို မဟုတ်ပါဘူး။ ဘိန်းဘုရင်တွေ နှာစေးချောင်းဆိုးလောက် ဖြစ်ရင်တောင် တပ်ချုပ်အဆင့်လောက်က ရေပူရေချမ်းကမ်းလှမ်းပြီး ကိုယ်တိုင် စွပ်ပြုတ်သွားတိုက်ရတာပါ။
အမေရိကန်က ဒေါ်လာနှစ်သန်းပေးပါ့မယ်ဆိုတာတောင် ဘိန်းဘုရင်ခွန်ဆာကို ကြေးစားတပ်က အထိမခံပါဘူး။ သူတို့အကြောင်း ပေါ်ကုန်မှာစိုးရင်လည်း သတ်ပစ်လိုက်ပေါ့။ ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်ကိုတောင် ကြိုးပေးသတ်ခဲ့သေးတာပဲ။ လက်တွေ့မှာ ဒီလို မဟုတ်ခဲ့ဘူး။ ခွန်ဆာကို ဒီလိုလုပ်ပစ်ရင် တောထဲက ဘိန်းဘုရင် လက်သစ်တွေက သူတို့ကို ဘယ်ယုံပါတော့မလဲ။ ဒီလိုသာ လုပ်ပစ်ခဲ့ရင် သူတို့ရဲ့ ဘိန်းဖြူအင်ပါယာကြီး ပျက်စီးသွားရမှာပါ။
#ဘိန်းဘုရင်ခွန်ဆာ
ဦးခွန်ဆာကို ၁၉၃၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၇ ရက်နေ့က တရုတ်လူမျိုးဖခင် ခွန်အိုက်နဲ့ ရှမ်းလူမျိုးမိခင် နန်းဆိုင်ဇွန်တို့က မွေးပါတယ်။ အသက် ၃နှစ်သားအရွယ်မှာ ဖအေဆုံးပြီး မအေဖြစ်သူက မိုင်းတွမ်းမြို့စား ခွန်ကြည်နဲ့ အကြောင်းပါတယ်။
အရွယ်ရောက်တော့ တရုတ်ဖြူစစ်သား ဖြစ်လာတယ်။ ကွန်မင်တန် တပ်ပျက်တော့ နောက်လိုက်ရာဂဏန်းနဲ့ ကိုယ်ပိုင်တပ် ထောင်တာပဲ။ ၁၉၆၀ ခုနှစ်မှာ ကြေးစားတပ်လက်အောက်ခံ လွယ်မော်ကာကွယ်ရေးတပ် ဖြစ်လာတယ်။ တပ်အင်အား ၈၀၀ လောက်အထိ တောင့်တင်းလာတယ်။
၁၉၆၄ ခုနှစ်မှာ ငါးဆယ်တန်နဲ့ တရာတန်ငွေစက္ကူသိမ်းတာကို အကြောင်းပြပြီး ဦးခွန်ဆာ တောခိုတယ်။ ထိုင်းနယ်စပ် ဘန့်ဟင်တိုက်မှာ အခြေစိုက်စခန်းဖွင့်တယ်။ ရှမ်းနဲ့ ဝ နယ်တွေထဲမှာ ဘိန်းထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၆၉ ခုနှစ်မှာ ကြေးစားတပ်က ဖမ်းပြီး မန္တလေးထောင်မှာ ထိန်းသိမ်းခဲ့တယ်။ ခွန်ဆာရဲ့လက်ထောက် တပ်မှူးက တောင်ကြီးမြို့ စဝ်စံထွန်းဆေးရုံမှာ တာဝန်ကျနေတဲ့ ရုရှားပါရဂူ ၂ ဦးကို ဖမ်းဆီးပြီး အလဲအလှယ်လုပ်သွားတဲ့အတွက် ၁၉၇၄ ခုနှစ်မှာ ပြန်လွတ်သွားပါတယ်။
၁၉၇၆ ခုနှစ်မှာတော့ သူ့စစ်တပ်ကို စည်းလုံးညီညွတ်တဲ့ ရှမ်းပြည်တပ်မတော် (Shan United Army) လို့ နာမည်ပြောင်းတယ်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှာ မိုးဟိန်း ဦးဆောင်တဲ့ ရှမ်းတော်လှန်ရေးကောင်စီနဲ့ ပူးပေါင်းလိုက်ပါတယ်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်မှာ အမ်တီအေ ခေါ် ရှမ်းပြည်တပ်မတော်(Mong Tai Army) ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့တယ်။ ထိုင်း - ဗမာ - လာအို နယ်စပ်က ရွှေတြိဂံဒေသမှာ ဘိန်းဖြူ အမြောက်အမြား ထုတ်လုပ်ပြီး ဘိန်းဘုရင်ဘွဲ့ရလာပါတယ်။
၁၉၉၅ ခုနှစ်မှာ တပ်တွင်းပုန်ကုန်မှုဖြစ်ပြီး ၁၉၉၆ ဇန်နဝါရီလမှာ ဗမာအစိုးရဆီ ခိုလှုံခဲ့ပါတယ်။ ခွန်ဆာကို ပို့ပေးရင် အမေရိကန်နိုင်ငံက ဆုကြေး ဒေါ်လာ (၂) သန်းပေးမယ်လို့ ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့ပေမဲ့ စစ်အစိုးရက လွှဲမပေးခဲ့ဘူး။
ဦးခွန်ဆာကိုသာ ကမ္ဘာ့တရားရုံးမှာ စစ်ဆေးအရေးယူခဲ့ရင် ဗမာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေ မူးယစ်ဆေးလုပ်ငန်းမှာ ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့ပုံ အသေးစိတ်အစီရင်ခံစာတစောင် ပေါ်ထွက်လာမှာပါ။
#ဇင်သော်မော်

ကြေးစားတပ်ရဲ့ဘိန်းအင်ပိုင်ယာ(ဒွီမိုကေရစီသစ္ေပ့ဂ်္မွ)

0 comments
ကြေးစားတပ်ရဲ့ဘိန်းအင်ပိုင်ယာ(ဒွီမိုကေရစီသစ္ေပ့ဂ်္မွ)
အပိုင်း(၁)
ကြေးစားတပ်ဟာ ဗမာပြည် ဘိန်းလုပ်ငန်းရဲ့ အဓိက သရုပ်ဆောင်ပဲ။ ကြေးစားတပ်မပါဘဲနဲ့ ဘိန်းစိုက်လို့ မရဘူး။ ကြေးစားတပ်မပါဘဲ ဘိန်းသယ်လို့ မရဘူး။ ဘိန်းလုပ်ငန်းအဆင့်ဆင့်ရဲ့ နယ်ပယ်အသီးသီးမှာ ကြေးစားတပ်ဟာ ပုံသဏ္ဌာန်မျိုးစုံနဲ့ ဝင်ရောက်ပတ်သက်နေတယ်။
#တရုတ်ပြည်ဘိန်းစစ်ပွဲ
တရုတ်ပြည်မှာ ပထမဘိန်းစစ်ပွဲဟာ ၁၈၃၉ ခုနစ် သြဂုတ်လ ၂၉ ရက်နေ့က စတင်ပြီး ၁၈၄၂ ခုနစ်မှာ ပြီးဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ဒုတိယ ဘိန်းစစ်ပွဲကတော့ ၁၈၅၆ ခုနစ်မှ ၁၈၆၀ အထိ ၄ နှစ်ကြာဖြစ်ပွားခဲ့တာပါ။ တရုတ်က စစ်လျော်ကြေးငွေ ၈ သန်းကို ပေးရတယ်။ ကုန်သွယ်ရေးဆိပ်ကမ်း ၁၀ ခုနဲ့ ကုန်သွယ်ရေး အခြေစိုက်စခန်းတွေ ခွင့်ပြုရတယ်။ ဘိန်းကုန်ကူးခွင့်လဲ တရားဝင်ပေးရတယ်။ လွတ်လပ်စွာ သာသနာပြုခွင့်လည်း ပေးခဲ့ရတယ်။ ဒါဟာတရုတ်ပြည်ရဲ့ အမှောင်ခေတ်ပဲ။ ဒီလ်ုနဲ့ တရုတ်ပြည်မှာ ဘိန်းကုန်ကူးမှု အကြီးအကျယ်ဖြစ်ထွန်းခဲ့တယ်။
#ကိုးကန့်ဒေသကဘိန်းဘုရင်တွေ
ဗမာပြည်မှာတော့ ကွန်မင်တန်စစ်တပ်နဲ့အတူ ဘိန်းလုပ်ငန်းစီးဆင်းပျံ့နှံ့လာတယ်။ ဗမာပြည်ဘိန်းကုန်ကူးမှုရဲ့ မူလအစပိုင်း ဘိန်းဘုရင်တွေက အောလစ်ဗ်ယန်းနဲ့ ခွန်ဆာပါ။ အောလစ်ယန်းက ကိုးကန်းပဒေသရာဇ် စစ်ဘုရင်မပါ။ ကိုးကန့်စော်ဘွား အက်ဒွပ်ယန်းရဲ့ ညီမဖြစ်ပါတယ်။ ကိုးကန့်ဒေသဟာ ၁၈၉၇ ခုနှစ် ဘေဂျင်း သဘောတူညီချက် (Beijing Convention) အရ ဗြိတိသျှလက်အောက်ကို ရောက်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဗမာပြည် လွတ်လပ်ရေးရတော့ ဗမာပိုင်နယ် ဖြစ်လာတယ်။
တရုတ်ပြည်နန်ကင်းဇာတိ ယန်းမျိုးနွယ်ဟာ ၁၇ ရာစုကစပြီး ကိုးကန့်ဒေသ လောက်ကိုင်ကို ၀ရောက်အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး သိန်္နီစော်ဘွားရဲ့ လက်အောက်ခံပါ။ ဗမာပြည်လွတ်လပ်ရေး မရခင်ကတည်းက ကိုးကန့်ဒေသကို သီးခြား စော်ဘွားအုပ်ချုပ်တဲ့နယ်မြေအဖြစ် အင်္ဂလိပ်က သတ်မှတ် ပေးခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်မှာ ကိုးကန့်ဒေသရဲ့စော်ဘွားဟာ အက်ဒွပ်ယန်းဖြစ်လာတယ်။
ကိုးကန့်ဒေသရဲ့ မူလထွက်ကုန်ဖြစ်တဲ့ ကိုးကန့်လက်ဖက်ခြောက်ဟာ နာမည်ကြီးပါတယ်။ လက်ဖက်ကို သိန္နီနဲ့လားရှိုးကို တင်ပို့ရောင်းချပြီး ဘိန်းကိုတော့ ဒေသတွင်း ရောင်းချခဲ့တာပါ။ ၁၉၅၀ နှစ်တွေအတွင်း ရှမ်းပြည်မှာ စစ်ပွဲတွေဖြစ်လာတော့ ဘိန်းက ကိုးကန့်လူမျိုးတွေအတွက် ဝင်ငွေရစရာ တခုတည်းသော သီးနှံဖြစ်လာခဲ့တယ်။ မော်ဖင်းပါဝင်မှု မြင့်မားတဲ့အတွက် ကိုးကန့်ဒေသမက ဘိန်းဟာ နာမည်ကျော်လူကြိုက်များလာတယ်။
၁၉၅၀ နှစ်တွေမှာ ကိုးကန့်ဒေသကို အမှန်တကယ် အုပ်ချုပ်နေသူက အောလစ်ဗ်ယန်းပါ။ သူ့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် စစ်တပ်မှာ လူ ၁၀ဝဝ နီးပါးရှိပါတယ်။ ကူမင်တန် ကျောထောက်နောက်ခံနဲ့ ဩဇာတက်လာပြီး ထိုင်းနယ်စပ်ကို ထရပ်ကားတန်းတွေနဲ့ ဘိန်းတင်ပို့ နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
၁၉၆၁ ခုနှစ်မှာတော့ အောလစ်ဗ်ယန်း အဖမ်းခံခဲ့ရတယ်။ သူ့အစ်ကို ဂျင်မီယန်းက ကူမင်တန်အကူအညီနဲ့ ဘိန်းလုပ်ငန်းဆက်လုပ်တယ်။ ဂျင်မီယန်းက ပညာတတ်ပါ။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်နဲ့ ချုံကင်းတက္ကသိုလ်တို့မှာ ပညာသင်ခဲ့ဖူးတယ်။ ၁၉၅၀ မှာကိုးကန့်ပါလီမန်အမတ်အဖြစ် အရွေးခံရဖူးတယ်။ East Burma Bank ကို တည်ထောင်ခဲ့တယ်။ ဂျင်မီယန်းကို သူ့တပ်မှူး လော်စစ်ဟန်က ဖြုတ်ချတယ်။ လော်စစ်ဟန်က အခုလက်ရှိ Asia World ကုမ္ပဏီရဲ့ မန်နေးဂျင်းဒါရိုက်တာ စတီဗင်လော ခေါ် ထွန်းမြင့်နိုင်ရဲ့ ဖခင်ပါ။
ဘိန်းချက်စက်ရုံတွေရှိတဲ့ ထိုင်းနယ်စပ်ကို ဘိန်းတွေပို့တဲ့အခါ အစိုးရတပ်တွေက လော်စစ်ဟန်ကို ကူညီတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း အစိုးရထိန်းချုပ်ထားတဲ့ လမ်းကြောင်းတွေကိုသုံးပြီး မူးယစ်ဆေး ကုန်သွယ်မှုလုပ်ခဲ့တယ်။ လော်စစ်ဟန်၏အစ်ကိုလော်စစ်ကိုက ကိုးကန့် ဒေသ ရဲတပ်ဖွဲ့အကြီးအကဲ ဖြစ်တဲ့အတွက် အနှောင့်အယှက် မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ အကျိုးအမြတ်ခွဲဝေပုံ မညီမျှတာကြောင့် လော်စစ်ဟန်က အစိုးရကို ပြန်ဆန့်ကျင်တယ်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ်မှာ လော်စစ်ဟန် အဖမ်းခံရတယ်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှာ ပြန်လွတ်လာတယ်။ သူတင်မက ပြင်သစ်မှာ ထွက်ပြေး ခိုလှုံနေတဲ့ ဂျင်မီယန်းကိုလည်း ပြန်လာခွင့် ပြုခဲ့ပါတယ်။
၁၉၈၉ ခုနှစ်ကျတော့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွင်း တပ်ပုန်ကန်မှုဖြစ်တယ်။ အောလစ်ဗ်ယန်း၊ လော်စစ်ဟန် ဦးအောင်ကြီးတို့က ကိုးကန့်ဒေသကိုသွားပြီး ပြန်ပေါင်းထုတ်ဖို့ စေ့စပ်ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်။ ဒီလိုပြန်ပေါင်းထုတ်ရာမှာ ဖုန်ကြားရှင်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကလည်း အရေးပါခဲ့တယ်။
ဖုန်ကြားရှင်နဲ့ သူ့ညီ ဖုန်ကြားဖူတို့ဟာ တချိန်က ဂျင်မီယန်းရဲ့ကိုယ်ပိုင်တပ်ဖြစ်တဲ့ ကိုးကန့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့မှာ ပါဝင်ခဲ့သူတွေပါ။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ တရုတ်ပြည်က ဗကပခေါင်းဆောင်တွေက သူတို့ကို ဆက်သွယ်ပြီး လက်နက်ခဲယမ်းတွေ ထောက်ပံ့ခဲ့တယ်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် အရှေ့မြောက်စစ်ဒေသတည်ထောင်တော့ ဗကပတပ်ဖွဲ့တွေ မြေပြန့်ကိုဆင်းဖို့ ကိုးကန့်ဒေသကို အခြေစိုက် စခန်းတခုအဖြစ် မျှော်လင့်ခဲ့တာပဲ။။
ကွန်မြူနစ်ပါတီက ကိုးကန့်ဒေသကို မြေယာဝေခြမ်းရေးလုပ်ပေးနိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘိန်းအစားထိုးသီးနှံ စိုက်ပျိုးရာမှာတော့ မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။ ဒါကြောင့်လည်း ဖုန်ကြားရှင်ဟာ ခွေးမြီးကောက် ကျည်တောက်စွပ်ဆိုသလို ဘိန်းလုပ်ငန်းဘက်ကို ပြန်ပြီး မျက်နှာမူလာတယ်။ ဖုန်ကြားရှင်ဟာ ဘယ်တုန်းကမှ ကွန်မြူနစ်ပါတီဝင် မဖြစ်ခဲ့ဘူး။ တပ်မှူးတယောက်အနေနဲ့တော့ သြဇာရှိနေတုန်းပဲ။
ဒီသြဇာအာဏာကိုသုံးပြီး ဗကပထိန်းချုပ်နယ်မြေထဲမှာ ဘိန်းစိုက်တာ ဘိန်းရောင်းတာတွေ ဖုန်ကြားရှင် ပတ်သက်နေတဲ့ သတင်းတွေထွက်လာတယ်။ ဒါကြောင့်ကွန်မြူနစ်ပါတီက ဖုန်ကြားရှင်ကို ပန်ဆိုင်းမှာရှိတဲ့ ဗကပဌာနချုပ်ကို ရွှေ့ပြောင်းစေခဲ့တယ်။ ဒါက ဖုန်ကြားရှင်ကို ဘိန်းလုပ်ငန်းနဲ့ အဆက်ဖြတ်ပေးတာပဲ။။ ဒါပေမဲ့ သိပ်မကြာမီခင်မှာပဲ ပန်ဆိုင်းအရှေ့ဘက် တောင်တန်းကြီးပေါ်က ဝမ်ဟိုတောင်မှာ ဖုန်ကြားရှင်က ဘိန်းစက်ရုံ တည်ဆောက် နိုင်ခဲ့ပြန်တယ်။
ဒါကြောင့် ဗကပနဲ့ ဘိန်းမှောင်ခိုဂိုဏ်းသားတွေအကြားက ပဋိပက္ခဟာ တမဟုတ်ချင်း ကြီးထွားလာတယ်။
၁၉၈၉ ခုနှစ် ကိုးကန့်ပုန်ကန်မှုဟာ ဗကပနဲ့ ဘိန်းရာဇာတွေအကြား ပြတ်သားတဲ့ စည်းကြောင်းတခုကို ချလိုက်တော့တာပါပဲ။
#ဇင်သော်မော်
(Unicode) #ကြေးစားတပ်ရဲ့ဘိန်းအင်ပိုင်ယာ
အပိုင်း(၁)

ကြေးစားတပ်ဟာ ဗမာပြည် ဘိန်းလုပ်ငန်းရဲ့ အဓိက သရုပ်ဆောင်ပဲ။ ကြေးစားတပ်မပါဘဲနဲ့ ဘိန်းစိုက်လို့ မရဘူး။ ကြေးစားတပ်မပါဘဲ ဘိန်းသယ်လို့ မရဘူး။ ဘိန်းလုပ်ငန်းအဆင့်ဆင့်ရဲ့ နယ်ပယ်အသီးသီးမှာ ကြေးစားတပ်ဟာ ပုံသဏ္ဌာန်မျိုးစုံနဲ့ ဝင်ရောက်ပတ်သက်နေတယ်။
#တရုတ်ပြည်ဘိန်းစစ်ပွဲ
တရုတ်ပြည်မှာ ပထမဘိန်းစစ်ပွဲဟာ ၁၈၃၉ ခုနစ် သြဂုတ်လ ၂၉ ရက်နေ့က စတင်ပြီး ၁၈၄၂ ခုနစ်မှာ ပြီးဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ဒုတိယ ဘိန်းစစ်ပွဲကတော့ ၁၈၅၆ ခုနစ်မှ ၁၈၆၀ အထိ ၄ နှစ်ကြာဖြစ်ပွားခဲ့တာပါ။ တရုတ်က စစ်လျော်ကြေးငွေ ၈ သန်းကို ပေးရတယ်။ ကုန်သွယ်ရေးဆိပ်ကမ်း ၁၀ ခုနဲ့ ကုန်သွယ်ရေး အခြေစိုက်စခန်းတွေ ခွင့်ပြုရတယ်။ ဘိန်းကုန်ကူးခွင့်လဲ တရားဝင်ပေးရတယ်။ လွတ်လပ်စွာ သာသနာပြုခွင့်လည်း ပေးခဲ့ရတယ်။ ဒါဟာတရုတ်ပြည်ရဲ့ အမှောင်ခေတ်ပဲ။ ဒီလ်ုနဲ့ တရုတ်ပြည်မှာ ဘိန်းကုန်ကူးမှု အကြီးအကျယ်ဖြစ်ထွန်းခဲ့တယ်။

#ကိုးကန့်ဒေသကဘိန်းဘုရင်တွေ
ဗမာပြည်မှာတော့ ကွန်မင်တန်စစ်တပ်နဲ့အတူ ဘိန်းလုပ်ငန်းစီးဆင်းပျံ့နှံ့လာတယ်။ ဗမာပြည်ဘိန်းကုန်ကူးမှုရဲ့ မူလအစပိုင်း ဘိန်းဘုရင်တွေက အောလစ်ဗ်ယန်းနဲ့ ခွန်ဆာပါ။ အောလစ်ယန်းက ကိုးကန်းပဒေသရာဇ် စစ်ဘုရင်မပါ။ ကိုးကန့်စော်ဘွား အက်ဒွပ်ယန်းရဲ့ ညီမဖြစ်ပါတယ်။ ကိုးကန့်ဒေသဟာ ၁၈၉၇ ခုနှစ် ဘေဂျင်း သဘောတူညီချက် (Beijing Convention) အရ ဗြိတိသျှလက်အောက်ကို ရောက်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဗမာပြည် လွတ်လပ်ရေးရတော့ ဗမာပိုင်နယ် ဖြစ်လာတယ်။
တရုတ်ပြည်နန်ကင်းဇာတိ ယန်းမျိုးနွယ်ဟာ ၁၇ ရာစုကစပြီး ကိုးကန့်ဒေသ လောက်ကိုင်ကို ဝရောက်အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး သိန်္နီစော်ဘွားရဲ့ လက်အောက်ခံပါ။ ဗမာပြည်လွတ်လပ်ရေး မရခင်ကတည်းက ကိုးကန့်ဒေသကို သီးခြား စော်ဘွားအုပ်ချုပ်တဲ့နယ်မြေအဖြစ် အင်္ဂလိပ်က သတ်မှတ် ပေးခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်မှာ ကိုးကန့်ဒေသရဲ့စော်ဘွားဟာ အက်ဒွပ်ယန်းဖြစ်လာတယ်။
ကိုးကန့်ဒေသရဲ့ မူလထွက်ကုန်ဖြစ်တဲ့ ကိုးကန့်လက်ဖက်ခြောက်ဟာ နာမည်ကြီးပါတယ်။ လက်ဖက်ကို သိန္နီနဲ့လားရှိုးကို တင်ပို့ရောင်းချပြီး ဘိန်းကိုတော့ ဒေသတွင်း ရောင်းချခဲ့တာပါ။ ၁၉၅၀ နှစ်တွေအတွင်း ရှမ်းပြည်မှာ စစ်ပွဲတွေဖြစ်လာတော့ ဘိန်းက ကိုးကန့်လူမျိုးတွေအတွက် ဝင်ငွေရစရာ တခုတည်းသော သီးနှံဖြစ်လာခဲ့တယ်။ မော်ဖင်းပါဝင်မှု မြင့်မားတဲ့အတွက် ကိုးကန့်ဒေသမက ဘိန်းဟာ နာမည်ကျော်လူကြိုက်များလာတယ်။
၁၉၅၀ နှစ်တွေမှာ ကိုးကန့်ဒေသကို အမှန်တကယ် အုပ်ချုပ်နေသူက အောလစ်ဗ်ယန်းပါ။ သူ့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် စစ်တပ်မှာ လူ ၁၀ဝ၀ နီးပါးရှိပါတယ်။ ကူမင်တန် ကျောထောက်နောက်ခံနဲ့ ဩဇာတက်လာပြီး ထိုင်းနယ်စပ်ကို ထရပ်ကားတန်းတွေနဲ့ ဘိန်းတင်ပို့ နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
၁၉၆၁ ခုနှစ်မှာတော့ အောလစ်ဗ်ယန်း အဖမ်းခံခဲ့ရတယ်။ သူ့အစ်ကို ဂျင်မီယန်းက ကူမင်တန်အကူအညီနဲ့ ဘိန်းလုပ်ငန်းဆက်လုပ်တယ်။ ဂျင်မီယန်းက ပညာတတ်ပါ။ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်နဲ့ ချုံကင်းတက္ကသိုလ်တို့မှာ ပညာသင်ခဲ့ဖူးတယ်။ ၁၉၅၀ မှာကိုးကန့်ပါလီမန်အမတ်အဖြစ် အရွေးခံရဖူးတယ်။ East Burma Bank ကို တည်ထောင်ခဲ့တယ်။ ဂျင်မီယန်းကို သူ့တပ်မှူး လော်စစ်ဟန်က ဖြုတ်ချတယ်။ လော်စစ်ဟန်က အခုလက်ရှိ Asia World ကုမ္ပဏီရဲ့ မန်နေးဂျင်းဒါရိုက်တာ စတီဗင်လော ခေါ် ထွန်းမြင့်နိုင်ရဲ့ ဖခင်ပါ။
ဘိန်းချက်စက်ရုံတွေရှိတဲ့ ထိုင်းနယ်စပ်ကို ဘိန်းတွေပို့တဲ့အခါ အစိုးရတပ်တွေက လော်စစ်ဟန်ကို ကူညီတယ်။ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း အစိုးရထိန်းချုပ်ထားတဲ့ လမ်းကြောင်းတွေကိုသုံးပြီး မူးယစ်ဆေး ကုန်သွယ်မှုလုပ်ခဲ့တယ်။ လော်စစ်ဟန်၏အစ်ကိုလော်စစ်ကိုက ကိုးကန့် ဒေသ ရဲတပ်ဖွဲ့အကြီးအကဲ ဖြစ်တဲ့အတွက် အနှောင့်အယှက် မရှိခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ အကျိုးအမြတ်ခွဲဝေပုံ မညီမျှတာကြောင့် လော်စစ်ဟန်က အစိုးရကို ပြန်ဆန့်ကျင်တယ်။ ၁၉၇၃ ခုနှစ်မှာ လော်စစ်ဟန် အဖမ်းခံရတယ်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ်မှာ ပြန်လွတ်လာတယ်။ သူတင်မက ပြင်သစ်မှာ ထွက်ပြေး ခိုလှုံနေတဲ့ ဂျင်မီယန်းကိုလည်း ပြန်လာခွင့် ပြုခဲ့ပါတယ်။
၁၉၈၉ ခုနှစ်ကျတော့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွင်း တပ်ပုန်ကန်မှုဖြစ်တယ်။ အောလစ်ဗ်ယန်း၊ လော်စစ်ဟန် ဦးအောင်ကြီးတို့က ကိုးကန့်ဒေသကိုသွားပြီး ပြန်ပေါင်းထုတ်ဖို့ စေ့စပ်ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်။ ဒီလိုပြန်ပေါင်းထုတ်ရာမှာ ဖုန်ကြားရှင်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကလည်း အရေးပါခဲ့တယ်။
ဖုန်ကြားရှင်နဲ့ သူ့ညီ ဖုန်ကြားဖူတို့ဟာ တချိန်က ဂျင်မီယန်းရဲ့ကိုယ်ပိုင်တပ်ဖြစ်တဲ့ ကိုးကန့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့မှာ ပါဝင်ခဲ့သူတွေပါ။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လမှာ တရုတ်ပြည်က ဗကပခေါင်းဆောင်တွေက သူတို့ကို ဆက်သွယ်ပြီး လက်နက်ခဲယမ်းတွေ ထောက်ပံ့ခဲ့တယ်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် အရှေ့မြောက်စစ်ဒေသတည်ထောင်တော့ ဗကပတပ်ဖွဲ့တွေ မြေပြန့်ကိုဆင်းဖို့ ကိုးကန့်ဒေသကို အခြေစိုက် စခန်းတခုအဖြစ် မျှော်လင့်ခဲ့တာပဲ။။
ကွန်မြူနစ်ပါတီက ကိုးကန့်ဒေသကို မြေယာဝေခြမ်းရေးလုပ်ပေးနိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘိန်းအစားထိုးသီးနှံ စိုက်ပျိုးရာမှာတော့ မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။ ဒါကြောင့်လည်း ဖုန်ကြားရှင်ဟာ ခွေးမြီးကောက် ကျည်တောက်စွပ်ဆိုသလို ဘိန်းလုပ်ငန်းဘက်ကို ပြန်ပြီး မျက်နှာမူလာတယ်။ ဖုန်ကြားရှင်ဟာ ဘယ်တုန်းကမှ ကွန်မြူနစ်ပါတီဝင် မဖြစ်ခဲ့ဘူး။ တပ်မှူးတယောက်အနေနဲ့တော့ သြဇာရှိနေတုန်းပဲ။
ဒီသြဇာအာဏာကိုသုံးပြီး ဗကပထိန်းချုပ်နယ်မြေထဲမှာ ဘိန်းစိုက်တာ ဘိန်းရောင်းတာတွေ ဖုန်ကြားရှင် ပတ်သက်နေတဲ့ သတင်းတွေထွက်လာတယ်။ ဒါကြောင့်ကွန်မြူနစ်ပါတီက ဖုန်ကြားရှင်ကို ပန်ဆိုင်းမှာရှိတဲ့ ဗကပဌာနချုပ်ကို ရွှေ့ပြောင်းစေခဲ့တယ်။ ဒါက ဖုန်ကြားရှင်ကို ဘိန်းလုပ်ငန်းနဲ့ အဆက်ဖြတ်ပေးတာပဲ။။ ဒါပေမဲ့ သိပ်မကြာမီခင်မှာပဲ ပန်ဆိုင်းအရှေ့ဘက် တောင်တန်းကြီးပေါ်က ဝမ်ဟိုတောင်မှာ ဖုန်ကြားရှင်က ဘိန်းစက်ရုံ တည်ဆောက် နိုင်ခဲ့ပြန်တယ်။
ဒါကြောင့် ဗကပနဲ့ ဘိန်းမှောင်ခိုဂိုဏ်းသားတွေအကြားက ပဋိပက္ခဟာ တမဟုတ်ချင်း ကြီးထွားလာတယ်။

၁၉၈၉ ခုနှစ် ကိုးကန့်ပုန်ကန်မှုဟာ ဗကပနဲ့ ဘိန်းရာဇာတွေအကြား ပြတ်သားတဲ့ စည်းကြောင်းတခုကို ချလိုက်တော့တာပါပဲ။
#ဇင်သော်မော်

(ဘာဆက်ဖြစ်မလဲ ဟောင်ကောင်)

0 comments
(ဘာဆက်ဖြစ်မလဲ ဟောင်ကောင်)
အခြားနိုင်ငံတွေအတွက် အလုပ်လုပ်ပေးရင်းဖမ်းခံထိထားတဲ့၊ ရုံးတင်တရားစွဲခံထားရတဲ့ ဒလှိျုဒလန်တွေ စပိုင်တွေ အေးဂျင့်တွေ ဟောင်ကောင်ထောင်တွေထဲမှာ၊ အချုပ်တွေထဲမှာရှိနေတယ်။ အဲ့ဒီအထဲမှာ တချို့က နှစ်ဖက်ခွ စပိုင်တွေဖြစ်နေတယ်။ နိုင်ငံရေး(တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေး)လုပ်ရင်း၊ စီးပွားရေးလုပ်ရင်း ပြည်မကြီးက တရုတ်အစိုးရအရာရှိကြီးတွေနဲ့ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်နေသူတချို့လည်းရှိတယ်။ မူးယစ်ဆေးဝါးကိစ္စ၊ ရာဇဝတ်မှု(လူဆိုးဂိုဏ်း)တွေနဲ့နွယ်တဲ့လူတွေလည်းရှိတယ်။ စီးပွားရေးသမားနဲ့အာဏာပိုင် အရှုပ်အထွေးမှုတွေလည်း မနည်းဘူး။ 


တရုတ်အစိုးရက အဲ့သလိုအမှုတွေနဲ့ ထောင်ကျနေတဲ့၊ တရားအစွဲခံထားရတဲ့လူတွေကို သူ့ဆီလွှဲပေးစေချင်တာဖြစ်ပါတယ်။ တခြား ရိုးရိုးရာဇဝတ်မှုတွေ(လူသတ်၊ မုဒိန်း၊ ဓားမြ၊ ခိုးဆိုးနှိုက်)နဲ့ကျနေသူတွေကို လွှဲပေးဖို့ပြောနေတာမဟုတ်ပါ။ ဟောင်ကောင်ကိုခြေကုပ်ယူပြီး သူ့ပြည်တွင်းကိုရန်လုပ်နေတယ်ဆိုတဲ့လူတွေ သူ့အုပ်ချုပ်ရေးကိုဒုက္ခပေးနေတယ်ဆိုတဲ့လူတွေကို သူ့ပြည်တွင်းကထောင်တွေမှာထားချင်တာ။ သူ့ပြည်တွင်းက တရားရုံးတွေမှာ စီရင်ချင်တာမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ အပေါ်ကပြောခဲ့တဲ့အမှုတွေနဲ့ ထောင်ကျနေသူတွေ အမှုရင်ဆိုင်နေရသူတွေထဲမှာ ဟောင်ကောင်သားတွေတင်မကဘူး တခြားနိုင်ငံကလူတွေလည်းပါနေတယ်။

ေဟင်ကောင်ဟာ တိုင်းပြည်မဟုတ်တော့ တခြားနိုင်ငံတွေကလည်း သူတို့အတွက်အလုပ်လုပ်ပေးနေတဲ့ သူတို့နိုင်ငံသားတွေနဲ့ အကျဉ်းသားအလဲအလှယ်လုပ်လို့မရဘူး။ သဘောက သူတို့လူ သူတို့ပြန်ထုတ်လို့မဘူးဖြစ်နေတာ။ ဟောင်ကောင်ပါ့စ်ပို့တ်ကိုင်ပြီး တခြားနိုင်ငံတွေမှာ အမှုတခုခုကျူးလွန်လို့ အဲ့ဒီနိုင်ငံမှာ အဖမ်းခံရ အရေးယူခံရရင် အဲ့ဒီလူ အဲ့ဒီမှာ ခံပေတော့ပဲ။ ဟောင်ကောင်ဘက်ကလည်း အလဲအလှယ်လုပ်မရဘူး။ တကယ်လို့ ခုဆန္ဒပြနေကြတဲ့ဥပဒေသာအတည်ဖြစ်သွားခဲ့ရင် ပြည်မကြီးကအလိုရှိနေတဲ့အမှုနဲ့ကျနေတဲ့လူတွေ၊ တရားအစွဲခံထားရတဲ့လူတွေအကုန် တရုတ်လက်ထဲရောက်ကုန်မယ်။ အဲ့ဒီအခါကျ ဟိုနိုင်ငံတွေက အကျဉ်းသားအလဲအလှယ်လုပ်မယ်ဆို ပြည်မကြီးနဲ့ပဲလုပ်ရလိမ့်မယ်။ အမှုတွေစစ်ကြောတဲ့အခါနဲ့ စီရင်တဲ့အခါမှာ ဒီလူတွေလုပ်ခဲ့သမျှက အူမချေးခါးအကုန်ပေါ်လာနိုင်တယ်။ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံတွေက အဲ့ဒါကို အဖြစ်မခံချင်ဘူး။ အကျဉ်းသားအလဲအလှယ်လုပ်မရလည်း ရှိစေတော့၊ သူတို့လူတွေ ပြည်မကြီးလက်ထဲရောက်တာထက်စာ ခုအတိုင်း ဟောင်ကောင်ထောင်တွေမှာ ထားရတာက နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကိစ္စတွေ မပေါက်ကြားနိုင်ဘူးလို့ ယုံကြည်တယ်။ 

နောက်တချက်က အဲ့ဒီလူတွေက အကျဉ်းသားပေမယ့် ဟောင်ကောင်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်နဲ့ ဟောင်ကောင်ဒီမိုကရေစီအရ အထူးအကျဉ်းသားတွေအဖြစ် အခွင့်အရေးတွေရနေတယ်။ တရုတ်လက်ထဲရောက်သွားရင် အဲ့သလိုရမယ်မရဘူးက ဘယ်သူမှ အာမဘန္တေမခံနိုင်ဘူးဖြစ်နေတယ်။ တရုတ်-အမေရိကန် ကုန်သွယ်ရေးပြဿနာတက်နေတာရယ်၊ တခြားတခြားသော စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအခြေအနေတွေကြောင့်ရယ်၊ ဟောင်ကောင်အုပ်ချုပ်ရေးပုံစုံကို လူထုကမကျေနပ်တာရယ် စတဲ့အချက်အလက်အခြေအနေတွေအားလုံးဆက်စပ်ပြီး ဟောင်ကောင်ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဆက်ဒီလေက်အရှိန်ရနေ အရှိန်ကောင်းနေတာပါ။ 

ဒီနေရာမှာသတိချပ်စရာ တချက်လောက် ပြောပါရစေ။ ဟောင်ကောင်လူဦးရေဟာ ၇ သန်း ၄ သိန်းကျော်ရှိပြီး ဟောင်ကောင်မှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအပါအဝင် ဒီ့ပြင်အလုပ်တွေလုပ်နေကြတဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေကလူတွေ လူပေါင်း သန်းဂဏန်းရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီအထဲမှာ ကနေဒါသားချည်းပဲ ၃ သိန်းလောက်ရှိပြီး အမေရိကန်က တသိန်းနီးပါးနဲ့ ဗြိတိန်က ၄ သောင်းခွဲလောက်ရှိပါတယ်။ (ထိုင်ဝမ်နဲ့ဟောင်ကောင်မတူတာက ထိုင်ဝမ်ပါ့စ်ပို့တ်ကိုင်ထားသူတယောက်က တခြားနိုင်ငံတွေမှာ အမှုတခုခုကျူးလွန်လို့ မိခင်တိုင်းပြည်ကိုပြန်ပို့ရတယ်ဆိုရင် တရုတ်ပြည်မကြီးကိုပဲ ပို့ရပါတယ်။ One China Policy ကြောင့်ပါ။ ဟောင်ကောင်ကျ One Country Two Systems ဖြစ်နေတော့ ဟောင်ကောင်သား တခြားနိုင်ငံမှာပြစ်မှုကျူးလွန်ရင် ဟောင်ကောင်ပြန်ပို့ရင်ပို့ မပို့ရင် ကျူးလွန်တဲ့ပြည်မှာပဲ ဖမ်းထားပါတယ်)
မ်ိဳးျမင့္ခ်ိဳ
ၾသဂုတ္ ၂၆၊ ၂ဝ၁၉

Thursday, August 22, 2019

(ပူးသတ် သို့မဟုတ် သွာရာဇ်)

0 comments
(ပူးသတ် သို့မဟုတ် သွာရာဇ်)
ဒီနေရာမှာ ဟိုခေတ်ကနိုင်ငံရေးသမားတွေ ဥပဒေပြုကောင်စီထဲရောက်ခါမှ ဒိုင်အာခီစနစ်နဲ့ နိုင်ငံအုပ်ချုပ်ရေးလုပ်မရအောင် အိန္ဒိယက(သွာရာဇ်) သရာဇနည်း “ပူးသတ်“မယ်လို့ပြောတာတွေ မယုံလေနဲ့။ သူတို့ဟာ နောက်ဆုံး အင်္ဂလိပ်အလိုတော်ရိတွေဖြစ်ကုန်တာပဲလို့ သတိပေးတယ်။ အင်္ဂလိပ်ဟာ နည်းပရိယာယ် အင်မတန်ကြွယ်တယ်။ မြန်မာတွေ ရေးသားပုံနှိပ်ထုတ်တေဲ့သတင်းစာတွေကိုပဲ သူတို့အကျိုးဖြစ်အောင် သိသိသာသာရော မသိမသာရော ရေးခိုင်းတယ်။ ဒီလို အခိုင်းခံတဲ့လူတွေကို “အဆဲသန်တဲ့သတင်းစာအယ်ဒီတာ ဆရာလိမ်“ လို့ဖော်ထုတ်ခဲ့တယ်။ အင်္ဂလိပ်ဝါဒဖြန့်ကောင်းပေမယ့်လည်း အင်္ဂလိပ်အင်ပါယာဟာ ထာဝရတည်မနေနိုင်ပါဘူး၊ သူလည်း သင်္ခါရပါပဲလို့ အားပေးစကားရေးခဲ့ပါတယ်။ အားလုံးပေါင်းလိုက်ရင် ဆရာကြီးရဲ့အယူအဆက တနေ့မှာ ငါတို့နိုငံရေးနိုးကြားစိတ်ဟာ အမှန်မုချ အကျိုးခံစားခွင့်ရလိမ့်မယ်ဆိုတာပါပဲ။ အဲ့ဒီလိုအသိစိတ်နဲ့ချီတက်လာတဲ့အခါမှာ ကြုံတွေ့နိုင်တဲ့ဆူးညှောင့်ခလုပ်တွေကိုလည်း သတိပြုနိုင်အောင် ညွှန်ပြသွားပါတယ်။
အိန္ဒိယမှာ (၁၉ဝ၅) ခုလောက်ကစပြီး သွာရာဇ်ဝါဒကို ဦးတုတ်ကြီးက မြန်မာနိုင်ငံမှာ စတင်ဖြန့်ဖြူးခဲ့ပါတယ်။ ဆရာကြီးကလည်း ဒီဝါဒကို ကျေနပ်ထောက်ခံအားပေးခဲ့တယ်။ အိန္ဒိယမှာတော့ ကွန်ဂရက်စ်အဖွဲ့ဝင်လူကြီးတွေထဲက စီအာ့ဒ်နဲ့ မော်တီလာနေရူးတို့ခေါင်းဆောင်တယ်။ အိန္ဒိယလွတ်လပ်ရေးရဖို့ဟာ သွေးထွက်သံယိုကိစ္စဖြစ်ဖို့လည်း မလိုဘုူး။ ဥပဒေပြုကောင်စီဝင်ဖြစ်အောင် ပထမ အမတ်အရွေးခံမယ်။ ကောင်စီထဲရောက်ခါမှ အစိုးရ မဖွဲ့နိုင်အောင်၊ ဥပဒေမပြုနိုင်အောင် လမ်းရှိသမျှ လမ်းပိတ်ဆို့ရမယ်ဆိုတဲ့ ဝါဒပါပဲ။ မြန်မာနိုင်ငံရေးသမားတွေသုံးတဲ့ “ပူးသတ်“ကို ဆိုလိုပါတယ်။
အိန္ဒယမှာတော့ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ကြတဲ့သူတွေဟာ ရိုးသားကြလို့ အမှန်ပူးသတ်နိုင်ပေမယ့် မြန်မာ့မြေမှာတော့ ပူးသတ်သွားကြတာနဲ့ “ကျွန်ရာဇဝင်“ရှည်နေတယ်လို့ ဆရာကြီးက နောက်တော့ ဝေဘန်ပါတယ်။
(ဒေါက်တာသန်းထွန်း၏ မှိုင်းဋီကာအရပ်ရပ်က နိုင်ငံရေးသဘောထားအထွေထွေ) စာတမ်းမျ ကောက်နှုတ်စာရိုက်တင်တာဖြစ်ပါတယ်။
မျိုးမြင့်ချို
သြဂုတ် ၂၊ ၂ဝ၁၉

ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုအကြောင်း

0 comments
ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုအကြောင်း (2011+publishing)မှ ကူးယူဖော်ပြတာဖြစ်ပါတယ်)
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု အခြေအနေ
ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၇၆၉ သန်းဟာ တစ်နေ့ ၁.၉ ဒေါ်လာထက်နည်းတဲ့ ဝင်ငွေနဲ့ ရပ်တည်နေတာ ဖြစ်တယ်လို့ ၂၀၁၃ မှာ World bank က ကြေငြာချက်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးရေးရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင် ၁.၁ က သက္ကရာဇ် ၂၀၃၀ မှာ အလွန်အမင်းဆင်းရဲမွဲတေမှု ပပျောက်ရေး ဖြစ်ပြီး၊ အဲသည်မှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းကို လူတစ်ဦး တစ်နေ့ ၁.၉ ဒေါ်လာ ဝင်ငွေနဲ့ သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းအရ တစ်ရက်ဝင်ငွေ ၁.၉ ဒေါ်လာထက်နည်းရင် အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတေတယ်လို့ သတ်မှတ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တစ်ရက် ၁.၉ ဒေါ်လာဆိုတာ အနိမ့်ဆုံး အကန့်အသတ်ဖြစ်ပြီး နိမ့်လွန်းပါတယ်။ ဒါနဲ့တောင် သည်အနိမ့်ဆုံး အကန့်အသတ်ထဲမှာ တချို့လူတွေ ရှိနေပါသေးတယ်။ သည်ကနေ့ ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ ၁၀% ဟာ အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုမှာ ရှိနေပါတယ်။ ၁၉၉၀ တုန်းကတော့ ၃၇% ရှိခဲ့ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၂၀၀ လောက်ကတော့ ကမ္ဘာပေါ်ကလူတိုင်းနီးပါး အလွန်အမင်း မွဲတေတဲ့အဆင့်မှာ ရှိခဲ့ကြပါတယ်။
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းက ဘယ်လိုပေါ်ထွက်လာသလဲ
အရင်ဆုံး လူတစ်ဦး အာဟာရပြည့်ဝစွာ စားနိုင်၊ ဝတ်နိုင်၊ နေနိုင်ဖို့ အနိမ့်ဆုံးလိုအပ်တဲ့ ငွေပမာဏ နေရာမှာ နိုင်ငံရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းအဖြစ် ထားရှိတာနဲ့ စပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အလွန်အမင်းဆင်းရဲနေတဲ့ လူဦးရေ ဘယ်လောက်ရှိသလဲဆိုတာကို ဆန်းစစ်တဲ့အခါမှာ နိုင်ငံတစ်ခုချင်းစီရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုနှုန်းကို ပေါင်းယူသလိုမျိုး လွယ်လွယ်နဲ့ မလုပ်နိုင်ပါဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ နိုင်ငံအသီးသီးကနေ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို တိုင်းတာရာမှာ မတူတဲ့ ပေတံတွေ သုံးထားလို့ပါ။ ဒါကြောင့်မို့ တစ်ကမ္ဘာလုံးက ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို တိုင်းတာဖို့ စံတစ်ခု လိုအပ်နေပါတယ်။
၁၉၉၀ မှာတော့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်ကနေ အဆင်းရဲဆုံးနိုင်ငံတွေရဲ့ စံနှုန်းကို အသုံးပြုပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုအခြေအနေကို တိုင်းတာဖို့ အဆိုပြုခဲ့ပါတယ်။ အဆင်းရဲဆုံးနိုင်ငံရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းကို ကြည့်ရှုပြီး အဲသည်မျဉ်းကို ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအားအတွက် ငွေလဲလှယ်နှုန်း (Purchasing Power Parity (PPP) exchange rates) အဖြစ် ပြောင်းလဲပြီး နှိုင်းယှဉ်ခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံအသီးသီးအတွက် တူညီတဲ့ ပမာဏရှိတဲ့ ကုန်ပစ္စည်းနဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတို့ကို အညီအမျှတန်ဖိုးသတ်မှတ်ပြီး ဝယ်ယူစွမ်းအားအတွက် ငွေလဲလှယ်နှုန်း (PPP exchange rates) အဖြစ် ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ PPP ကို နိုင်ငံတကာအသုံးပြုတဲ့ ငွေကြေးနဲ့ ပြောင်းလဲပြီးတဲ့အခါ တွေ့ရတာကတော့ ဆင်းရဲလွန်းတဲ့ ၆ နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းဟာ လူတစ်ဦး တစ်နေ့ တစ်ဒေါ်လာ ဝင်ငွေမှာ ရှိနေတာဖြစ်ပြီး အဲဒါကို နိုင်ငံတကာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းအဖြစ် ပထမဆုံး သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။
သက္ကရာဇ် ၂၀၀၅ ခုနှစ် မှာတော့ နိုင်ငံတကာကနေ နှိုင်းယှဉ်လို့ရတဲ့ ကုန်စျေးနှုန်း အမြောက်အများကို အသစ်ကောက်ယူပြီးနောက်မှာတော့ ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံး ၁၅ နိူင်ငံရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းတွေအပေါ်မူတည်လို့ နိုင်ငံတကာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းကို ပြန်လည် စိစစ်ခဲ့ပါတယ်။ သည် မျဉ်း ၁၅ ခုရဲ့ ပျမ်းမျှက PPP အရ လူတစ်ဦး တစ်နေ့ ၁.၂၅ ဒေါ်လာ ဖြစ်သလို သည်ဂဏန်းဟာ ပြန်လည်စိစစ်ထားတဲ့ နိုင်ငံတကာဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုပြမျဉ်း ဖြစ်လာပါတယ်။
၂၀၁၅ ရောက်တဲ့အချိန်မှာလည်း ၂၀၀၅ ခုနှစ်က ကောက်ယူခဲ့တဲ့ အဆင်းရဲဆုံး ၁၅ နိုင်ငံရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းအပေါ် အခြေတည်လို့ ပြန်လည်သုံးသပ်ခဲ့ရာမှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းကို ၂၀၁၁ ရဲ့ ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအား (PPP) အရ လူတစ်ဦး တစ်နေ့ဝင်ငွေ ၁.၉ ဒေါ်လာနေရာမှာ သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။

Myanmar Living Condition Survey 2017 (အကျဉ်း)
တလောက Myanmar Living Condition Survey 2017 ကို ဖတ်ခဲ့ရတယ်။ နိုင်ငံတဝှမ်းက အိမ်ထောင်စု ၁၃၇၃၇ ခုကို ၂၀၁၆ ဒီဇင်ဘာကနေ ၂၀၁၇ ဒီဇင်ဘာအတွင်း စစ်တမ်းကောက်ယူထားတာ ဖြစ်တယ်။ စစ်တမ်းအရ ၂၀၀၅ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၁၇ အတွင်း ဆင်းရဲသားဦးရေဟာ သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားတယ်။ နိုင်ငံရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းအောက်မှာ ရောက်နေသူဟာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တုန်းက ၄၈.၂% ရှိရာက ၂၀၁၇ မှာ ၂၄.၈% သာ ရှိတော့တယ်။ အကြောင်းရင်းက မြန်မာဟာ အဲသည်ကာလအတွင်း စီးပွားရေးတိုးတက်မှု ရှိခဲ့တဲ့အတွက် ဖြစ်တယ်။ မြန်မာဟာ ဂျီဒီပီတိုးတက်မှုနှုန်း ၇.၈% နဲ့ အရှေ့တောင်အာရှမှာ အမြင့်ဆုံးဖြစ်တယ်။ မြန်မာရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုဟာ ပထဝီဒေသအပေါ်မူတည်ပြီး ကွဲပြားမှုရှိတယ်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု ရာခိုင်နှုန်း အမြင့်ဆုံးက ချင်းပြည်နယ် (၅၈%)၊ ဒုတိယက ရခိုင်ပြည်နယ် (၄၁.၆%)၊ တနင်္သာရီ၊ မန္တလေးနဲ့ ရန်ကုန်တိုင်းတို့မှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုက အနည်းဆုံးဖြစ်တယ်။
ဆင်းရဲသားဦးရေအများဆုံးက ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး (၁.၈ သန်း)၊ ပြီးရင်နောက်ကလိုက်တာ ရှမ်းပြည်နယ်နဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကယားပြည်နယ်က ဆင်းရဲသားဦးရေ ၉၁၀၀၀ နဲ့ အနည်းဆုံး။
ထပ်ပြီး ပြောထားတာက တချို့သူတွေဟာ ဆင်းရဲသားလို့ သတ်မှတ်ခံရတဲ့အထဲမှာ မပါပေမယ့် သူတို့ဟာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းအောက်ကို အလွယ်တကူ ရောက်နိုင်တဲ့ အနေအထားမှာ ရှိနေတယ်။ non-poor insecure လို့ ခေါ်တယ်။ သည်နေ့ မဆင်းရဲပေမယ့် နောက်ရက် ဆင်းရဲသားဖြစ်သွားနိုင်တဲ့သူမျိုးပေါ့။ နိုင်ငံမှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု ကျဆင်းလာတယ်ဆိုပေမယ့် non-poor insecure ရော non-poor secure ပါ အရွယ်အစား ကြီးလာနေတယ်။ စားသောက်ကုန်စျေးနှုန်း တက်မှု၊ နာမကျန်းဖြစ်၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှု၊ စိုက်ပျိုးထုတ်ကုန် စျေးနှုန်းကျဆင်းမှု၊ ရေကြီး၊ မိုးများ စတဲ့ အကြောင်းတွေဟာ ဆင်းရဲသားတွေနဲ့ အားနည်းတဲ့ အုပ်စုကို ပိုပြီး ထိခိုက်စေတယ်။
သိကြတဲ့အတိုင်း မြန်မာမှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုဟာ ကျေးလက်မှာ ပိုများတယ်။ ကျေးလက် ၃၀.၂%၊ မြို့ပြ ၁၁.၃%၊ ဆင်းရဲသားဦးရေဟာလည်း မြို့ပေါ်ထက် ကျေးလက်မှာ ၆.၇ ဆ ပိုများတယ်။ နိုင်ငံရဲ့ ဆင်းရဲသား ၈၇% ဟာ ကျေးလက်မှာ နေထိုင်တယ်။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းနဲ့ အသက်မွေးတဲ့သူတွေဟာ ဝင်ငွေနည်းပြီး ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းကနေ ပြောင်းလဲ လုပ်ကိုင်တဲ့သူတွေဟာ နေထိုင်မှု အခြေအနေ ပိုကောင်းတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်တဲ့ အထဲမှာမှ မြေယာပိုင်ဆိုင်တဲ့လူတွေက အခြေအနေ ပိုကောင်းတယ်။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်တဲ့ မိသားစုဝင်တွေရှိတဲ့ အိမ်ထောင်စုက ပိုဆင်းရဲတယ်။ ကလေးများတဲ့ အိမ်ထောင်စု၊ အိမ်ထောင်ဦးစီးက မသန်စွမ်းရင်၊ ပညာနည်းနည်းပဲ တတ်ရင် ပိုဆင်းရဲတယ်။
နိုင်ငံရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းကို အရွယ်ရောက်ပြီးသူတစ်ဦးအတွက် ၁၅၉၀ ကျပ်နဲ့ သတ်မှတ်တယ်။ လူတစ်ဦး အသက်ရှင်ရပ်တည်ဖို့ အနည်းဆုံး လိုအပ်ချက်အပေါ် အခြေတည်ပြီး တွက်တယ်။ မြန်မာပြည်မှာ လူတစ်ဦးဟာ အသက်ရှင်ရပ်တည်ဖို့ တစ်နေ့ကို ၁၅၉၀ ကျပ် (သို့မဟုတ်) အဲထက်နည်းရင် ဆင်းရဲသားလို့ သတ်မှတ်တယ်။ မြန်မာပြည်မှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းအောက် ရောက်နေတာ ၂၄.၈% ဆိုတော့ လူဦးရေရဲ့ လေးပုံတစ်ပုံလောက် ရှိတယ်။
Well-being နဲ့ ပတ်သက်လို့ ငွေကြေးမဟုတ်တဲ့ တိုင်းတာချက်တွေ ပါဝင်ပါသေးတယ်။ လျှပ်စစ်မီးအသုံးပြုနိင်မှုတွေ မြင့်တက်လာသလို မိုဘိုင်းဖုန်း ပိုင်ဆိုင်မှု၊ ပညာရေး ပြီးမြောက်မှု၊ အိမ်တွင်းသုံးပစ္စည်းဖြစ်တဲ့ မော်တော်ဆိုင်ကယ်၊ TV ထမင်းပေါင်းအိုး ပိုင်ဆိုင်မှုတွေ မြင့်လာတယ်။

သုံးသပ်ချက်
Measurement ျပသနာ
ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုအကြောင်းပြောတိုင်း measurement မှာ ပြသနာရှိတယ်ဆိုတာ သိလာရတယ်။
ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ စာတမ်းတွေ အစောင်စောင် ဖတ်ခဲ့ရာမှာ နိုင်ငံတကာရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းက လူတစ်ဦး တစ်ရက်ဝင်ငွေ ၁.၉ ဒေါ်လာနဲ့ သတ်မှတ်ပါတယ်။ မြန်မာငွေနဲ့ဆို ၃၀၀၀ ဝန်းကျင်ပေါ့။ မြန်မာရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းက ၁၅၉၀ ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းထက် နှိမ့်ပြီး တိုင်းတာထားတာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဆင်းရဲသားဦးရေ နည်းမှာပါပဲ။
ကျွန်မ သိချင်တာက ကမ္ဘာ့ဘဏ်ဟာ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတွက် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုမျဉ်းကို ၁.၉ ဒေါ်လာနဲ့ သတ်မှတ်ထားပေမယ့် ဘာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ၁၅၉၀ ကျပ်နဲ့ပဲ တိုင်းတာသလဲ ဆိုတာပါ။ သူတို့ကတော့ အာဟာရ ပြည်ဝစွာ စားသောက်နေထိုင်နိုင်တဲ့ ပမာဏလို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ basic needs ဆိုတာမျိုးက တသမတ်တည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ဥပမာ- နိုင်ငံတွေချမ်းသာလာရင် အခြေခံလိုအပ်ချက်လည်း မြင့်မားလာသလို လုပ်ငန်းခွင်ဝင်ရောက်ဖို့အတွက် လိုအပ်ချက်လည်း ကွဲပြားပါသေးတယ်။ ဆင်းရဲတဲ့နိုင်ငံမှာ အလုပ်သွားဖို့အတွက် အဝတ်နဲ့ စားစရာပဲ လိုပါတယ်။ နိုင်ငံတွေ ချမ်းသာလာရင်တော့ လုပ်ငန်းခွင်ဝင်ဖို့ အင်တာနက်၊ မော်တော်ယာဉ်၊ ဖုန်း စတာတွေ လိုအပ်လာပါတယ်။
ကျွန်မတို့နိုင်ငံရဲ့ National poverty line က ၁၅၉၀ ကျပ် ဖြစ်တယ်။ Officail poverty rate က ၂၄.၈%။ Internationl poverty line အရ တွက်ချက်ထားတဲ့ ကိန်းဂဏန်းမရှိဘူး။ တိုင်းတာချက်က အစိုးရရဲ့ ဖူလုံရေးပေါ်လစီအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အမေရိကလိုနိုင်ငံမျိုးရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို တစ်ကမ္ဘာလုံး တပြေးညီသတ်မှတ်တဲ့ တစ်နေ့ဝင်ငွေနှုန်းနဲ့ တိုင်းလို့မရပါဘူး။ သူ့နိုင်ငံ အခြေအနေနဲ့ လိုက်လျောညီထွေဖြစ်မယ့် ကိန်းဂဏန်းတစ်ခု သတ်မှတ်ပြီး တိုင်းတာမှ သင့်လျော်တာမျိုးမို့ပါ။ အများအားဖြင့် ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေမှာ လူတွေဟာ အသက်ပိုရှည်ကြတယ်၊ ကျန်းမာကြတယ်။ အများစုမှာ သန့်ရှင်းတဲ့ သောက်သုံးရေရတယ်၊ အစားအသောက်က အန္တရာယ်ကင်းတယ်၊ နေရာတိုင်းဟာ သန့်ရှင်းမှုရှိတယ်၊ ရောဂါတချို့အတွက် ဆေးကုသမှုဟာ လူတိုင်းအတွက်ဖြစ်တယ်။ မြန်မာမှာက အခမဲ့ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး (ရောဂါအားလုံးမဟုတ်)၊ သက်ကြီးရွယ်အို ထောက်ပံ့ကြေး စသဖြင့် ထည့်ပြောရင်တော့ ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပမာဏ နည်းပါးလွန်းပြီး အမြဲတမ်း ရနေတာမျိုး မဟုတ်တော့ မြန်မာရဲ့ welfare policy က insecure လို့ ပြောလို့ရမယ့် အနေအထားပါ။
တိုင်းတာတဲ့နည်းလမ်း
Score card တွေက အလုပ်ဖြစ်ရဲ့လား။ အာဖရိကရဲ့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုလေ့လာတဲ့ စစ်တမ်းတစ်ခုမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်ပတ်အတွင်း ငှက်ပျောသီးအမှည့် စားသုံးခဲ့လား ဆိုတဲ့မေးခွန်းပါပါတယ်။ ဥပမာ- ကင်ညာမှာ လူတွေ ငှက်ပျောသီး ပုံမှန်စားကြပေမယ့် လတ်တလောမှာ ငှက်ပျောကို နိုင်ငံခြား တင်ပို့ရတဲ့အတွက် ပြည်တွင်းမှာ ငှက်ပျောသီး စျေးတက်တယ်။ သည်တော့ လူတွေက တခြားအသီးကို ပြောင်းစားကြမယ်၊ အဲလိုဆိုရင် score card ထဲမှာ ငှက်ပျောသီး မစားထားဘူး၊ သို့မဟုတ် အစားနည်းမယ်။ အဲလို PPI အခြေခံပြီးတွက်တဲ့အခါမှာ ကင်ညာဟာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု ၁၃% တက်သွားနိုင်ပါတယ်။
နောက်ထပ်ဥပမာပေးရရင် လယ်ယာထွက်ကုန် စီမံချက်တွေရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို အသုံးပြုတဲ့ PPI ဆိုပါစို့။ စီမံချက်က အလုပ်ဖြစ်တယ်၊ ဒါကြောင့် လယ်ယာထွက်ကုန်တွေ စျေးနှုန်းကျတယ်။ အိမ်ထောင်စုတွေဟာ ငှက်ပျောသီးစားမယ့်အစား စျေးချိုတဲ့ ဆန်၊ ဂျံုကို ပြောင်းစားကြမယ်ဆိုရင် ငှက်ပျောသီးစားသုံးမှု ကျဆင်းမှာပဲ။ တကယ်တမ်းမှာတော့ သီးနှံအထွက်တိုးလို့ လယ်သမားတွေဝင်ငွေတိုးလာတာရယ်၊ ကုန်စျေးနှုန်း ကျဆင်းတာရယ်ကြောင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုက ကျဆင်းနေပေမယ့် ရလဒ်က ဆင်းရဲသားတွေ များနေတယ်လို့ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲသည်လို ရလဒ် အမှားမျိုးတွေလည်း ရှိနိုင်ပါတယ်။
ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမယ့် အချက်များ
ဝင်ငွေ တစ်ခုတည်းနဲ့ well-being ကို ပြောဖို့ကလည်း ခက်ပါတယ်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို ဘက်စုံတိုင်းတာမှုစနစ်မှာ ပညာရေး လျှပ်စစ်၊ ရေ၊ မိလ္လာစနစ် စတဲ့ အခြေခံဝန်ဆောင်မှု တွေကို လက်လှမ်းမီ၊ မမီ စတာတွေကို ထည့်သွင်း တွက်ချက်ပါတယ်။ ပြီးတော့ အိမ်ထောင်စုအတွင်းမှာလည်း ဘယ်သူက အဆင်းရဲဆုံးလဲ ရှာဖွေပါသေးတယ်။ သည်အတွက် သတင်းအချက်အလက်တွေရဲ့ ကွာလတီက အရေးကြီးပါတယ်။ မဟုတ်ရင်တော့ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရမယ့်အပိုင်းမှာ ခက်ခဲပါတယ်။
စာတွေထဲမှာ ဖတ်ရတာက အမေရိကန်လိုနိုင်ငံမျိုးမှာ official poverty rate ကို ဖော်ပြသည့်တိုင် ဆင်းရဲသားတွေအတွက် အစိုးရရဲ့ welfare အတွက် ဆောင်ရွက်ပေးမှုတွေ၊ အမေရိကရဲ့ facility တွေ (ရေ၊ အိမ်သာ) စသည်ဖြင့် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမယ် ဆိုတယ်။ အမေရိကန်က ဆင်းရဲသားတစ်ယောက်ဟာ အီသီယိုးပီးယားနဲ့ နီပေါက ဆင်းရဲသားတစ်ယောက်လောက်တော့ မဆင်းရဲပါဘူး။ အရေးကြီးတဲ့အချက်က ဝင်ငွေမြင့်၊ အအေးဓါတ်လွန်ကဲ၊ မြို့ပြဆန်ပြီး သီးခြားဟန်နဲ့ ရပ်တည်နေတဲ့ နိုင်ငံမှာနေတဲ့လူရဲ့ လိုအပ်ချက်နဲ့ ဆင်းရဲတဲ့နိုင်ငံမှာနေတဲ့ လူရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေ မတူညီဘူးဆိုတာပါ။ World bank ဟာ ကုန်စျေးနှုန်းကို ထိန်းညှိတွက်ချက်တဲ့နည်းနဲ့ သက်ဆိုင်ရာတိုင်းပြည်အသီးသီးရဲ့ ဆင်းရဲမှုကို ခန့်မှန်းခဲ့ပေမယ့် တိုင်းပြည်တစ်ခုနဲ့တစ်ခု လိုအပ်ချက်မတူတာကိုတော့ လျစ်လျူရှုခဲ့ပါတယ်။ ဥပမာ အိန္ဒိယမှာနေတဲ့ ရွာသားတစ်ယောက်ဟာ အိမ်၊ အနွေးဓါတ်နဲ့ ကလေးငယ်စောင့်ရှောက်ဖို့အတွက် ကုန်ကျစရိတ် မရှိသလောက် နည်းမှာဖြစ်သလို သမပိုင်းနိုင်ငံတစ်ခုက ဆင်းရဲသားလယ်သမားတစ်ယောက်အတွက် အဝတ်အစားနဲ့ ယာဉ်လိုအပ်ချက်က နည်းပါးလွန်းမှာပါ။ အမေရိကန်မှာတောင် နယူးယောက်ထက် ပိုပြီးပူနွေးတဲ့ လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မှာ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့တွေ လမ်းပေါ်အိပ်နေတာတောင် ပြသနာမရှိပါဘူး။ ဆင်းရဲခြင်းဟာ ဘယ်တိုင်းပြည်မှာ ပိုဆိုးတယ်ဆိုတာ ခန့်မှန်းဖို့ ခက်ပါတယ်။ ကုန်ကျစရိတ်နဲ့ နေထိုင်မှုအခက်အခဲက အမေရိကန်အများအပြားအတွက် ခြောက်အိပ်မက်ပါ။ အဆိုးဆုံးက သည်ကုန်ကျစရိတ်ကို World bank က ထည့်မစဉ်းစားခဲ့ဘူးဆိုတဲ့ ဝေဖန်မှုတွေလည်း ရှိပါတယ်။

နှိုင်းယှဉ်ဖို့ absolute poverty line
အောက်စ်ဖို့ စီးပွားရေးပညာရှင် ရောဘတ်အယ်လင်ကတော့ ဆင်းရဲတဲ့တိုင်းပြည်တွေအတွက် needs-based absolute poverty line ကို ၁.၉ ဒေါ်လာနဲ့ သတ်မှတ်ပြီး ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံတွေအတွက် ၄ ဒေါ်လာနဲ့ သတ်မှတ်တိုင်းတာပြီး နှိုင်းယှဉ်ခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်နဲ့ အိန္ဒိယတို့ရဲ့ absolute poverty ကို နှိုင်းယှဉ်ရာမှာ အမေရိကန်အတွက် ၄ ဒေါ်လာ၊ အိန္ဒိယအတွက် ၁.၉ ဒေါ်လာနဲ့ သတ်မှတ် နှိုင်းယှဉ်တာမျိုးပါ။
အလွန်အမင်းဆင်းရဲမွဲတေမှု ပပျောက်ရေး လမ်းကြောင်းပေါ်ကို ရောက်နေပြီလား
Martin Ravallion ကတော့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေဟာ ၁.၉ ဒေါ်လာမျဉ်းအောက်မှာ ရှိနေတဲ့ ဆင်းရဲသားတွေအတွက် လုံလောက်တဲ့ အားထုတ်မှု မလုပ်နိုင်ဘူး။ ဆင်းရဲသားဦးရေ ကျဆင်းလာတာမှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တိုးတက်မှုကို ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံး လူတွေဆီ ဝေမျှနိုင်စွမ်း မရှိသေးဘူး။ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တွေက SDG 1.1 ကို ပြည့်မီစေ မှာ မဟုတ်ဘူး။ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်အတိုင်းသွားရင်တော့ နောက်ထပ် အနှစ် ၂၀၀ ထပ်စောင့်ရအုံးမယ်။ အဆင်းရဲဆုံးလူတွေဆီရောက်နိုင်မယ့် ကြီးကြီးမားမား အားထုတ်မှုက အသေအချာ လိုအပ်နေပါတယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
သည်အချက်က ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုအကြောင်းမှာ no one left behind နဲ့ ပတ်သက်လို့ အကောက်အယူလွဲတာကို သူ က ထောက်ပြတာပါ။ တချို့က no one left behind ကို ဆင်းရဲနွမ်းပါးတဲ့တိုင်းပြည်၊ တိုးတက်မှုနည်းတဲ့တိုင်းပြည်မှာ နိုင်ငံခြားအကူအညီတွေ မမျှတတာ၊ အလှူရှင်တွေ ပိုပြီးအားထည့်ဖို့လိုတာလို့ ယူဆကြတယ်။ တကယ်တော့ no one left behind ဆိုတာ တိုးတက်တဲ့နိုင်ငံထဲမှာ ရှိနေပေမယ့် အဆင်းရဲဆုံးလူတွေဆီရောက်ဖို့ အားထုတ်ဖို့ လိုနေသေးတာလည်းပါကြောင်း သူက ပြောပါတယ်။ ဥပမာ- တလောက သူ မလေးရှားကို သွားလည်ခဲ့တယ်။ မလေးရှားဟာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု တိုက်ဖျက်ရေးမှာ အောင်မြင်တယ်။ နိုင်ငံစီးပွားတိုးတက်တယ်။ ဝင်ငွေမညီမျှမှု နည်းအောင် ထိန်းထားတယ်။ အဲလိုတွေကြားကပဲ အောက်ခြေတွေရဲ့ တိုးတက်မှုက မြန်သင့်သလောက် မမြန်ဘူးတဲ့။ အဆင်းရဲဆုံးလူတွေအတွက် လုပ်စရာတွေ အများကြီး ကျန်နေသေးတယ်တဲ့။ အဲလိုမှ မဟုတ်ရင်တော့ SDG 1 အတွက် နောက်ထပ် အနှစ် ၂၀၀ ထပ်စောင့်ရုံပဲတဲ့။

နိဂံုုး
ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို တိုင်းတာရတာ ခက်ခဲပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သည်လူကတော့ ဆင်းရဲတယ်၊ သည်လူကတော့ မဆင်းရဲဘူးလို့ တိတိကျကျ ခွဲခြားပြဖို့ ခက်ခဲလို့ပါ။ မေးသင့်တာက ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကျသွားတယ်ဆိုရာမှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု ကန့်သတ်မျဉ်းကို နှိမ့်ပြီး တိုင်းတာခဲ့လို့များလား။ အပေါ်မှာ ပြောခဲ့တဲ့အချက်တွေ ကြည့်ရင်တော့ တစ်နေ့ဝင်ငွေ $ ၁.၉၀ နဲ့ တိုင်းတာရင် (မြန်မာကတော့ ၁၅၉၀ ကျပ်နဲ့ တိုင်းတာရင်) ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုက ကျလာနေတယ်။ ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံအများစုမှာ စားရမဲ့ သောက်ရမဲ့သူတွေ များနေတုန်းပဲ။ ပြီးတော့ ကမ္ဘာ့နေရာတချို့မှာ ခုထိ တိုးတက်မှု မရှိသေးဘူး။ ဒါကိုကြည့်ပြီး ဘာဆက်လုပ်ရမယ်ဆိုတာ စဉ်းစားရမှာပါ။
ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု တိုက်ဖျက်ဖို့ အစိုးရက ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ Welfare policy တွေကို ဥပမာပြရရင် အနိမ့်ဆုံးလုပ်အားခ သတ်မှတ်တာ၊ ပင်စင်လစာပေးတာ၊ အခမဲ့ ပညာရေး၊ အခမဲ့ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ချိန် အကျိုးခံစားခွင့်၊ မသန်စွမ်းသူတွေအတွက် ထောက်ပံ့မှု စသည်ဖြင့် အများကြီးပါပါတယ်။ အစိုးရရဲ့ မျှော်မှန်းချက်မှာ တိုင်းပြည်ကို ဘယ်လိုပုံစံ တည်ထောင်မယ်ဆိုတာပါရင် မျှော်မှန်းတဲ့အတိုင်း လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့ ပေါ်လစီမျိုး ချမှတ်မှသာ ရည်မှန်းချက်ပြည့်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆင်းရဲတဲ့နိုင်ငံတွေမှာ သဘာဝဘေး ဝင်ရောက်ရင် နာလန်မထူနိုင်ပါဘူး။ ငြိမ်းချမ်းမှုမရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုက ဆက်ရှိနေမှာပါ။
နယူးရော့ခ်တက္ကသိုလ်က ပရော်ဖက်ဆာ William Easterly ကတော့ နိုင်ငံတွေ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့အတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်မှု စံနှုန်း ပျံ့နှံ့လာဖို့ရယ်၊ စွန့်ဦးတီထွင်မှုကို အားပေးမှုရယ် လိုအပ်ကြောင်း ပြောခဲ့ပါတယ်။ သန့်ရှင်းတဲ့ သောက်သုံးရေ၊ ပညာရေးနဲ့ ကျန်းမာရေးတို့မှာ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ မပူးပေါင်းတဲ့ ပူးပေါင်းမှု မပါဘဲ ပုံမှန်ချီတက်ရင် ဆယ်စုနှစ် ၆ ခုလောက် ကြာအုံးမယ် ဆိုပါတယ်။
အစိုးရတွေဟာ အလုံးစုံလွှမ်းခြံုတဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ မူလတန်းပညာရေး စတာတွေမှာ မြှုပ်နှံပြီး လူသားအရင်းအနှီး တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ပြီး ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုကို တိုက်ဖျက်သင့်ပါတယ်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုတိုက်ဖျက်ဖို့အတွက် ကျွန်မတို့ လျှောက်ရမယ့်လမ်းက အရှည်ကြီးပါ။

စုစုလင်း
Su Su Lin