တ႐ုတ္ - အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္
ၾကည္ဝင္း (အေရးေတာ္ပံုဂ်ာကေဆာင္းပါးျဖစ္ပါတယ္)
အေရးေတာ္ပုံဂ်ာနယ္၊ အတြဲ(၂) အမွတ္(၁၂) မွာ ေဖာ္ျပမယ့္ေဆာင္းပါး
ဒီႏွစ္ ဇူလိုင္ ၆ ရက္ေန႔မွာ အေမရိကန္က ေဒၚလာ ၃၄ ဘီလ်ံတန္ဖိုးရွိတဲ့ တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္ ၂၅% စည္းၾကပ္ဖို႔ သတ္မွတ္ခဲ့တယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ကလည္း အလားတူပဲ ေဒၚလာ ၃၄ ဘီလ်ံတန္ဖိုးရွိ
အေမရိကန္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္တိုးႁမွင့္စည္းၾကပ္မယ္လို႔ ေၾကညာခဲ့တယ္။ ေနာက္မၾကာခင္မွာပဲ သမၼတထရမ့္က ေဒၚလာ ၂၀၀ ဘီလ်ံတန္ဖိုးရွိတဲ့ တ႐ုတ္သြင္းကုန္စာရင္း ထုတ္ျပန္ျပီး အခြန္ ၁၀% စည္းၾကပ္မယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကလည္း ဒီလုပ္ရပ္ဟာ လံုးဝက်ိဳးေၾကာင္းမဆီေလ်ာ္ဘူး၊ လံုးဝလည္း လက္ခံႏိုင္စရာမရွိဘူးလို႔ တုံ႔ျပန္ေျပာဆိုခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ တ႐ုတ္ျပည္အေနနဲ႔ အလားတူ လက္တုံ႔ျပန္သြားမွာျဖစ္တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။
သမၼတထရမ့္ဟာ သမၼတေရြးပြဲမဲဆြယ္ကာလကတည္းက တ႐ုတ္-အေမရိကန္ကုန္သြယ္ေရးဟာ တရားမွ်တမႈမရွိဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ သူ႔ႏိုင္ငံရဲ့ေငြေၾကးတန္ဖိုးကို ရွိသင့္တဲ့တန္ဖိုးထက္ ေလွ်ာ့ခ် သတ္မွတ္တဲ့နည္းအပါ အျခားနည္းေပါင္းစံုနဲ႔ အေမရိကန္နဲ႔ကုန္သြယ္ေရးမွာ မတရား အျမတ္ထုတ္ေနတယ္။ ဒါကို လက္သင့္မခံႏိုင္ဘူး စသျဖင့္ ေျပာဆိုမဲဆြယ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္ - အေမရိကန္ကုန္သြယ္ေရးမွာ အေမရိကန္ဘက္က ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ၂၀၀ မွ ၆၀၀ အၾကားအ႐ႈံးေပၚေနတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ေနာက္ျပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ ဉာဏပစၥည္း (Intellectual Property IP) ေတြကိုလည္း နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ခိုးယူသံုးစြဲေနတယ္လို႔လည္း စြပ္စြဲပါတယ္။ ဒါေတြကို သူသမၼတျဖစ္လာရင္ ေျဖရွင္းမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲကတိကို အေကာင္အထည္ေဖာ္လာတာလို႔ ဆိုသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာမွာက်င္းပမယ့္ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္ႏွစ္လည္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ အခ်ိန္ကိုက္ေနတာကေတာ့ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ၁၉၇၈ မွာ တံခါးဖြင့္ေပၚလစီ စတင္က်င့္သံုးခဲ့စဥ္ကစၿပီး စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ အေမရိကန္ၿပီးရင္ ကမၻာ့ဒုတိယအႀကီးဆံုး စီးပြားေရးႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ။ မၾကာခင္မွာ အေမရိကန္ေနရာကို ဝင္ယူေတာ့မွာျဖစ္တယ္လို႔လည္း အမ်ားက ခန္႔မွန္းေနၾကတာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ဟာ လက္ဦးမႈယူၿပီး တ႐ုတ္ျပည္အေပၚ စီးပြားေရးထိုးစစ္ စတင္လိုက္တာလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
ဒီႏွစ္ မတ္လမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံထဲတင္သြင္းတဲ့ သံမဏိကို ၂၅% နဲ႔ အလူမီနီယမ္ကို ၁၀% အခြန္ စည္းၾကပ္မယ္လို႔ သမၼတထရမ့္က ေၾကညာခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကေနဒါ (သံမဏိအမ်ားဆံုး တင္သြင္းတဲ့ႏိုင္ငံ)၊ ဘရာဇီးလ္ (ဒုတိယအမ်ားဆံုးတင္သြင္းႏိုင္ငံ)၊ ဂ်ာမနီနဲ႔ေတာင္ကိုးရီးယား စတဲ့ႏိုင္ငံေတြကို ဒီစာရင္းကေန ပယ္ဖ်က္ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ရဲ႕ အဓိကဦးတည္ခ်က္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံပဲဆိုတာ ပိုထင္ရွားလာတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဆီက အဓိကအခ်က္ ၃ ခ်က္လိုခ်င္ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ပထမအခ်က္ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ဘဏ္ၾကီးေတြနဲ႔ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးေတြဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္းရွိ သူတို႔လုပ္ငန္းေတြ အေပၚ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ၅၁% ရျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ၁၀၀% ပိုင္ဆိုင္ခြင့္အထိ ရခ်င္တယ္။ ဒုတိယအားျဖင့္ ႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ကုန္ပစၥည္း အထူးသျဖင့္ အေနာက္အလယ္ပိုင္းေဒသထြက္ (ရီဘတ္ပလီကန္ရဲ့အမာခံ မဲဆႏၵနယ္ေတြျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကလည္း ဒီနယ္ေတြကထြက္တဲ့ ပဲပုပ္၊ ဝက္သား စတာေတြကို ပစ္မွတ္ထားတယ္။) လယ္ယာထုတ္ကုန္ေတြ အနည္းဆံုး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀၀ ဘီလ်ံဖိုး ထပ္ဝယ္ေစခ်င္တယ္။ တတိယအခ်က္ကေတာ့ ဉာဏပစၥည္းဆိုင္ရာျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္း လုပ္ငန္းလာလုပ္တဲ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြဟာ တ႐ုတ္ျပည္ကို နည္းပညာမွ်ေဝေပးရတာကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ ျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ အေမရိကန္ အထူးသျဖင့္ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ေထာက္လွမ္းေရးဌာနေတြက အစိုးရိမ္ဆံုးက႑ျဖစ္တယ္။ ေနာက္လာမယ့္ နည္းပညာမ်ိဳးဆက္ေတြျဖစ္တဲ့ ၅ ဂ်ီ (5G) နည္းပညာ၊ ဉာဏ္ရည္တုနည္းပညာ (Artificial Intelligence) နဲ႔ ဆိုက္ဘာလံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာက႑ေတြမွာ အေမရိကန္ကို တ႐ုတ္က ေက်ာ္တက္သြားမွာကို အထူးစိုးရိမ္ေနၾကတာ ျဖစ္တယ္။ ဒီက႑ေတြမွာ အေမရိကန္ကို တ႐ုတ္က ေက်ာ္တက္သြားရင္ စီးပြားေရးမွာသာမက စစ္ေရးဘက္မွာပါ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အသာစီးရသြားမွာ ျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္ရဲ့စီးပြားေရးေကာ စစ္ေရးအရပါ ကမၻာ့နံပါတ္တစ္ေနရာကို တ႐ုတ္က ဝင္ယူသြားမွာကို ႀကိဳစိုးရိမ္ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ဒီနံပါတ္တစ္ေနရာကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာရယူထားတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံဟာ နည္းမ်ိဳးစံုသံုးၿပီး အေသအလဲ ကာကြယ္မယ္ဆိုတာ ဧကန္မုခ်ပဲ ျဖစ္တယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကလည္း နည္းပညာမွာ ေနာက္က်က်န္ခဲ့လို႔မျဖစ္ဘူးဆိုတာ သိတယ္။ ဒီ ၃ ခ်က္မွာ ပထမ ၂ ခ်က္ကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက လိုက္ေလ်ာႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ တတိယ ဉာဏပစၥည္းက႑မွာ ထစ္ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ျပီး ထရမ့္ဟာ ဒီလႊတ္ေတာ္ သက္တမ္းဝက္ေရြးေကာက္ပြဲမျပီးခင္မွာ မဲဆြယ္ႏိုင္ဖို႔ တ႐ုတ္ဖဲခ်ပ္ကိုင္ ကစားေနဖို႔မ်ားတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းတာေတြလည္းရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္နဲ႔ဒီၾကားထဲ သေဘာတူညီခ်က္ရသြားဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခနည္းတယ္လို႔ ဆိုတယ္။
အခု အေမရိကန္နဲ႔တ႐ုတ္ အျပန္အလွန္ အခြန္တိုးေကာက္ေနၾကတဲ့ပမာဏဟာ တကယ္ေျပာရရင္ မ်ားလွတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ပါ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အေမရိကန္ထံတင္သြင္းတဲ့ ကုန္ပစၥည္းတန္ဖိုး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၄ ဘီလ်ံနဲ႔ သံမဏိနဲ႔အလူမီနီယမ္ ၂-၃ ဘီလ်ံ ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ၂၀၁၇ စုစုေပါင္း အေမရိကန္သြင္းကုန္တန္ဖိုး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂.၃၆ ထရီလ်ံနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ မ်ားလွတာ မဟုတ္ပါ။
အခုလို အခြန္တိုက္ပြဲျဖစ္လာတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုဆံုး႐ံႈးမႈေတြ ျဖစ္သလဲ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ တ႐ုတ္အပါအဝင္ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားရဲ့ေငြတန္ဖိုးဟာ ေဒၚလာနဲ႔ယွဥ္ရင္ က်ကုန္ပါတယ္။ အေမရိကန္ေဒၚလာ တန္ဖိုးျမင့္လာတာဟာ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္သက္သက္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ အေမရိကန္ဗဟိုဘဏ္က အတိုးႏႈန္းျမွင့္လိုက္တာေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ ဒီကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲရဲ႕ သက္ေရာက္မႈဟာ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာက ပိုမ်ားတယ္လို႔ ပညာရွင္တဦးကေတာ့ ေကာက္ခ်က္ေပးပါတယ္။ အထက္မွာ ဆိုသလို အခြန္တိုးေကာက္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းပမာဏဟာ မ်ားလွတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္းမွာ စေတာ့ရွယ္ယာေစ်းေတြ က်ပါတယ္။ အေမရိကန္စေတာ့ေစ်းကေတာ့ အနည္းငယ္တက္တာ ေတြ႔ရတယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ပို႔ကုန္အေပၚအဓိကမွီခိုၿပီး စီးပြားေရးႀကီးထြားေအာင္လုပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပည္တြင္းစားသံုးအားကို ခ်ဲ့ထြင္တဲ့နည္းနဲ႔ စီးပြားေရးႀကီးထြားေစတဲ့နည္းဘက္ ေျပာင္းလာေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ပပို႔ကုန္အေပၚမွီခိုတာဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္းမွာ ေလ်ာ့က်လာခဲ့တာ ေတြ႔ရတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္ပပို႔ကုန္ဟာ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္မွာ ျပည္တြင္း စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္ (GDP) ရဲ႕ ၃၅.၅% ရွိခဲ့ရာက ၂၀၁၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၁၈.၁% ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ျပည္ပပို႔ကုန္ ႀကီးထြားႏႈန္းဟာ ၁၉၉၈-၂၀၀၇ ဆယ္စုႏွစ္က ၂၂.၆% ရွိျပီး ၂ဝဝ၈-၂ဝ၁၇ ဆယ္စုႏွစ္မွာေတာ့ ၇.၉% ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ အလားတူပဲ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက တင္ပို႔တဲ့ပို႔ကုန္ႀကီးထြားႏႈန္းဟာ ၁၉၉၈-၂၀၀၇ ဆယ္စုႏွစ္တုန္းက ၂၂% ရွိရာက ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္မွာေတာ့ ၇% ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ ျပည္ပပို႔ကုန္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ့စီးပြားေရးကို အဓိကေမာင္းႏွင္ေနတဲ့ အင္ဂ်င္မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အခြန္တိုးေကာက္တာေၾကာင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ့ ပို႔ကုန္က်ဆင္းမႈဟာ စုစုေပါင္းျပည္တြင္းထုတ္ကုန္ (GDP) အေပၚ သက္ေရာက္မႈ နည္းပါလိမ့္မယ္။
တ႐ုတ္-အေမရိကန္ကုန္သြယ္မႈကိုၾကည့္ရင္ အေမရိကန္တင္ပို႔ကုန္ေတြက အမ်ားစု လယ္ယာထြက္ ပစၥည္းေတြနဲ႔ အၿပီးသတ္ကုန္ေခ်ာေတြ ျဖစ္တယ္။ အမ်ားစုက အေမရိကန္ကုမၸဏီပိုင္ေတြ အေမရိကန္ျပည္တြင္းမွာပဲ ထုတ္လုပ္တာေတြ ျဖစ္တယ္။ ရာႏႈန္းျပည့္အေမရိကန္ပိုင္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ တ႐ုတ္ျပည္က တင္ပို႔ကုန္ေတြက်ေတာ့ တျခားႏိုင္ငံမ်ိဳးစံုကလာတဲ့ ပစၥည္းအစိတ္အပိုင္းေတြကို တ႐ုတ္ျပည္တြင္းမွာတပ္ဆင္ထားတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြမ်ားတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္တြင္းရွိ အေမရိကန္ကုမၸဏီနဲ႔ ကုမၸဏီခြဲေတြရဲ့ထုတ္ကုန္ေတြလည္း ပါၾကတယ္။ ဥပမာ တ႐ုတ္ျပည္မွာတပ္ဆင္တဲ့ အိုင္ဖုန္းအိတ္စ္ (iPhone x) မွာ ပါဝင္တဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြဟာ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ဂ်ပန္နဲ႔အေမရိကန္အပါ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားက ထုတ္တာေတြျဖစ္တယ္။ (iPhone x) ရဲ့ ထုတ္လုပ္တပ္ဆင္ကုန္က်စရိတ္ဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၇ဝ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီတန္ဖိုးရဲ႕ ၃-၆% သာ တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔သက္ဆိုင္တယ္။ (iPhone x) လက္လီေရာင္းေစ်းကေတာ့ ၉၉၉ ေဒၚလာ ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္မွာတပ္ဆင္ၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို တင္ပို႔တာေၾကာင့္ အဲဒီ ၃၇ဝ ေဒၚလာက တ႐ုတ္ျပည္ပို႔ကုန္စာရင္းထဲ ဝင္သြားေပမယ့္ တ႐ုတ္နဲ႔ဆိုင္တာက အဲဒီတန္ဖိုးရဲ႕ ၃ - ၆% ပဲ ျဖစ္တယ္။ (iPhone x) က အခြန္တိုးေကာက္တဲ့အထဲေတာ့ မပါပါဘူး။ ရွင္းျပရာမွာလြယ္ကူလို႔ ဥပမာေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက တ႐ုတ္ျပည္ပို႔ကုန္ဆိုၿပီး အခြန္တိုးေကာက္တာမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတႏိုင္တည္း ထိခိုက္မွာမဟုတ္ဘဲ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြအပါ အျခားႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားကိုပါ ထိလိမ့္မယ္ဆိုတာပါ။
သမၼတထရမ့္က သံမဏိနဲ႔အလူမီနီယမ္ေတြအေပၚ အခြန္တိုးေကာက္မယ္ဆိုတာကို အေမရိကန္ျပည္တြင္း က သံမဏိနဲ႔အလူမီနီယမ္ထုတ္လုပ္သူေတြက ႀကိဳဆိုၾကေပမယ့္ အဲဒီကုန္ၾကမ္းကိုသံုးၿပီး ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္႐ံုစက္႐ံုေတြအတြက္ကေတာ့ သတင္းဆိုးပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဥပမာသံမဏိကို ၾကည့္ပါ။ သံမဏိကိုသံုးၿပီး ကား၊ ရထား၊ ေလယာဥ္ေတြ ထုတ္လုပ္တယ္။ အေဆာက္အအံုေတြ၊ တံတားေတြ တည္ေဆာက္ရာမွာလည္း သံမဏိေခ်ာင္းကို သံုးရတယ္။ စက္မ်ိဳးစံု ထုတ္ရာမွာလည္း မပါမျဖစ္ဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ သံမဏိနဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့လုပ္ငန္းမ်ိဳးစံုမွာ အလုပ္သမား ၆.၅ သန္းရွိတယ္။ သံမဏိထုတ္လုပ္တဲ့ စက္မႈလုပ္ငန္းေတြမွာေတာ့ အလုပ္သမား ၁၄ဝ, ဝဝဝ ပဲ ရွိတယ္။ သံမဏိေစ်းတက္ၿပီဆိုရင္ သံမဏိသံုးထုတ္ထားတဲ့ပစၥည္းေတြလည္း ကၽြဲကူးေရပါ တက္ၾကမွာျဖစ္တယ္။ သိသာတဲ့ ဥပမာတခုေပးရရင္ အေမရိကန္ထုတ္ ေမာ္ေတာ္ကားေတြ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္မွာ ယွဥ္ၿပိဳင္တဲ့အခါ တပန္း႐ႈံးေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္။
ေနေရာင္ျခည္ကေနစြမ္းအင္ထုတ္ေပးတဲ့ ဆိုလာျပားေတြမွာလည္း အလားတူေတြ႔ရမွာ ျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္မွာ ဆိုလာျပားထုတ္လုပ္မႈမွာ တိုက္႐ိုက္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့အလုပ္သမားဟာ ၂, ဝဝဝ ပဲ ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆိုလာျပားတပ္ဆင္တာနဲ႔ထိန္းသိမ္းေရးအပိုင္းမွာေတာ့ အလုပ္သမားေပါင္း ၂၆ဈ, ဝဝဝ ရွိတယ္။ အခု အဲဒီလုပ္ငန္းဟာတံု႔ဆိုင္းေနၿပီမို႔ အဲဒီအလုပ္သမားေတြအတြက္ေတာ့ ရင္ေလးစရာပါ။
အခု ထရမ့္က ဒုတိယအေက်ာ့အျဖစ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၆ ဘီလ်ံတန္ဖိုးရွိ တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္ ၂၅% ေကာက္မယ္လို႔ ေၾကညာလိုက္ျပန္ပါတယ္။ အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးကိုယ္စားလွယ္႐ံုး (US Trade Representative Office) မွာ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြနဲ႔စက္မႈလုပ္ငန္းအုပ္စုႀကီးေတြ ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာက လာေရာက္အစစ္ခံရာမွာ အခြန္ေတြ ဆက္တိုးေကာက္ေနမယ္ဆိုရင္ သူတို႔အေနနဲ႔ မတတ္သာဘဲ ကုန္ေစ်းႏႈန္းေတြတိုးျမွင့္ရလိမ့္မယ္လို႔ ထြက္ဆိုခဲ့ၾကတဲ့ၾကားက အခုလို ထပ္တိုးစာရင္းကို ထုတ္ျပန္ခဲ့တာပါ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကလည္း ခ်က္ခ်င္းပဲ အခြန္တိုးေကာက္မယ့္စာရင္းထုတ္ျပီး လက္တံု႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအျပင္ တူရကီနဲ႔လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား တရားေဟာဆရာကို ဖမ္းထားတဲ့ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အျငင္းပြားေနတာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ လုပ္ေနတာေၾကာင့္ တူရကီႏိုင္ငံသံုးေငြေၾကးတန္ဖိုး ထုိးက်ျပီး အက်ပ္ဆိုက္ေနတယ္။ ဒီထက္ပိုဆိုးမွာက အီရန္ျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွား၊ ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္၊ အဂၤလန္စတဲ့ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ အေမရိကန္ပါ သေဘာတူ လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ အႏုျမဴဆိုင္ရာ အီရန္နဲ႔သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကေန အေမရိကန္က ႏုတ္ထြက္ခဲ့တယ္။ သူ႔တႏိုင္ငံတည္းသေဘာနဲ႔ စည္းကမ္းခ်က္အသစ္ေတြ ေတာင္းဆိုတယ္။ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေၾကညာထားတယ္။ ဒီပိတ္ဆို႔မႈကိုေဖာက္ဖ်က္ၿပီး အီရန္နဲ႔ကုန္သြယ္မႈလုပ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြကိုပါ အေရးယူမယ္လို႔ဆိုထားတာ ျဖစ္တယ္။ ဘယ္လိုဆက္ျဖစ္မလဲဆိုတာေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာျဖစ္တယ္။
အခု ျဖစ္ေနတဲ့ အေမရိကန္ - တ႐ုတ္ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲက အစပဲ ရွိပါေသးတယ္။ အရပ္ရပ္ကုန္သြယ္မႈပမာဏနဲ႔ ယွဥ္ရင္လည္း မ်ားလွတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကမၻာ့အၾကီးဆံုးစီးပြားေရးပိုင္ရွင္နဲ႔ ဒုတိယအၾကီးဆံုးစီးပြားေရးပိုင္ရွင္ေတြအၾကားမွာ ျဖစ္ေနတာမို႔ ဂယက္ကေတာ့ ေသးမွာမဟုတ္ပါ။ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေခတ္မို႔ ဒီ ၂ ႏိုင္ငံအၾကားမွာပဲ ျပီးသြားမွာလည္း မဟုတ္ပါ။
အခုလို အေမရိကန္က အခြန္တိုးေကာက္ေနတာကို ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႔ (WTO) ဆီ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက တိုင္ၾကားမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ (WTO)လည္း ဒီကိစၥ ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မယ္ မထင္ပါ။ ေျဖရွင္းခ်ိန္ကလည္း တႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေလ့ရွိပါတယ္။ အခု ကုန္သြယ္ေရးစစ္ကေန ေငြေၾကးစစ္အထိ ျဖစ္သြားမယ္၊ ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြ ဖ႐ိုဖရဲျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ အေျခအေနေတြက ပိုဆိုးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုကိုပဲ ႏိုင္ငံတကာေငြေၾကးရန္ပံုေငြအဖြဲ႔က ဒီကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္ ၂ဝ၂ဝ ခုႏွစ္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ စီးပြားေရးႀကီးထြားမႈ ထိခိုက္က်ဆင္းလိမ့္မယ္လို႔ ထုတ္ျပန္လာပါတယ္။ တရုတ္က အေဆာက္အအံုဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေၿပာင္းလဲမႈေတြ အေစာႀကီးကတည္းကလုပ္ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေတာင့္ခံႏိုင္ေသာ္လည္း တူရကီလို အလယ္အလတ္ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံတခုအဖို႔ အေတာ္ဖရိုဖရဲျဖစ္သြားတာ ျမင္ေတြ႔ရပါတယ္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ ကၽြဲႏွစ္ေကာင္ၾကားႏိုင္ငံငယ္မ်ားက ေျမဇာပင္ျဖစ္ၾကမွာပါ။
ၾကည္ဝင္း
ၾကည္ဝင္း (အေရးေတာ္ပံုဂ်ာကေဆာင္းပါးျဖစ္ပါတယ္)
အေရးေတာ္ပုံဂ်ာနယ္၊ အတြဲ(၂) အမွတ္(၁၂) မွာ ေဖာ္ျပမယ့္ေဆာင္းပါး
ဒီႏွစ္ ဇူလိုင္ ၆ ရက္ေန႔မွာ အေမရိကန္က ေဒၚလာ ၃၄ ဘီလ်ံတန္ဖိုးရွိတဲ့ တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္ ၂၅% စည္းၾကပ္ဖို႔ သတ္မွတ္ခဲ့တယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ကလည္း အလားတူပဲ ေဒၚလာ ၃၄ ဘီလ်ံတန္ဖိုးရွိ
အေမရိကန္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္တိုးႁမွင့္စည္းၾကပ္မယ္လို႔ ေၾကညာခဲ့တယ္။ ေနာက္မၾကာခင္မွာပဲ သမၼတထရမ့္က ေဒၚလာ ၂၀၀ ဘီလ်ံတန္ဖိုးရွိတဲ့ တ႐ုတ္သြင္းကုန္စာရင္း ထုတ္ျပန္ျပီး အခြန္ ၁၀% စည္းၾကပ္မယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကလည္း ဒီလုပ္ရပ္ဟာ လံုးဝက်ိဳးေၾကာင္းမဆီေလ်ာ္ဘူး၊ လံုးဝလည္း လက္ခံႏိုင္စရာမရွိဘူးလို႔ တုံ႔ျပန္ေျပာဆိုခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ တ႐ုတ္ျပည္အေနနဲ႔ အလားတူ လက္တုံ႔ျပန္သြားမွာျဖစ္တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။
သမၼတထရမ့္ဟာ သမၼတေရြးပြဲမဲဆြယ္ကာလကတည္းက တ႐ုတ္-အေမရိကန္ကုန္သြယ္ေရးဟာ တရားမွ်တမႈမရွိဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ သူ႔ႏိုင္ငံရဲ့ေငြေၾကးတန္ဖိုးကို ရွိသင့္တဲ့တန္ဖိုးထက္ ေလွ်ာ့ခ် သတ္မွတ္တဲ့နည္းအပါ အျခားနည္းေပါင္းစံုနဲ႔ အေမရိကန္နဲ႔ကုန္သြယ္ေရးမွာ မတရား အျမတ္ထုတ္ေနတယ္။ ဒါကို လက္သင့္မခံႏိုင္ဘူး စသျဖင့္ ေျပာဆိုမဲဆြယ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္ - အေမရိကန္ကုန္သြယ္ေရးမွာ အေမရိကန္ဘက္က ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ၂၀၀ မွ ၆၀၀ အၾကားအ႐ႈံးေပၚေနတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ေနာက္ျပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ ဉာဏပစၥည္း (Intellectual Property IP) ေတြကိုလည္း နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ခိုးယူသံုးစြဲေနတယ္လို႔လည္း စြပ္စြဲပါတယ္။ ဒါေတြကို သူသမၼတျဖစ္လာရင္ ေျဖရွင္းမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲကတိကို အေကာင္အထည္ေဖာ္လာတာလို႔ ဆိုသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာမွာက်င္းပမယ့္ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္ႏွစ္လည္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ အခ်ိန္ကိုက္ေနတာကေတာ့ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ၁၉၇၈ မွာ တံခါးဖြင့္ေပၚလစီ စတင္က်င့္သံုးခဲ့စဥ္ကစၿပီး စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ အေမရိကန္ၿပီးရင္ ကမၻာ့ဒုတိယအႀကီးဆံုး စီးပြားေရးႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီ။ မၾကာခင္မွာ အေမရိကန္ေနရာကို ဝင္ယူေတာ့မွာျဖစ္တယ္လို႔လည္း အမ်ားက ခန္႔မွန္းေနၾကတာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ဟာ လက္ဦးမႈယူၿပီး တ႐ုတ္ျပည္အေပၚ စီးပြားေရးထိုးစစ္ စတင္လိုက္တာလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
ဒီႏွစ္ မတ္လမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံထဲတင္သြင္းတဲ့ သံမဏိကို ၂၅% နဲ႔ အလူမီနီယမ္ကို ၁၀% အခြန္ စည္းၾကပ္မယ္လို႔ သမၼတထရမ့္က ေၾကညာခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကေနဒါ (သံမဏိအမ်ားဆံုး တင္သြင္းတဲ့ႏိုင္ငံ)၊ ဘရာဇီးလ္ (ဒုတိယအမ်ားဆံုးတင္သြင္းႏိုင္ငံ)၊ ဂ်ာမနီနဲ႔ေတာင္ကိုးရီးယား စတဲ့ႏိုင္ငံေတြကို ဒီစာရင္းကေန ပယ္ဖ်က္ေပးခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ရဲ႕ အဓိကဦးတည္ခ်က္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံပဲဆိုတာ ပိုထင္ရွားလာတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဆီက အဓိကအခ်က္ ၃ ခ်က္လိုခ်င္ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ပထမအခ်က္ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ဘဏ္ၾကီးေတြနဲ႔ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးေတြဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္းရွိ သူတို႔လုပ္ငန္းေတြ အေပၚ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ၅၁% ရျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ၁၀၀% ပိုင္ဆိုင္ခြင့္အထိ ရခ်င္တယ္။ ဒုတိယအားျဖင့္ ႏွစ္စဥ္ အေမရိကန္ကုန္ပစၥည္း အထူးသျဖင့္ အေနာက္အလယ္ပိုင္းေဒသထြက္ (ရီဘတ္ပလီကန္ရဲ့အမာခံ မဲဆႏၵနယ္ေတြျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကလည္း ဒီနယ္ေတြကထြက္တဲ့ ပဲပုပ္၊ ဝက္သား စတာေတြကို ပစ္မွတ္ထားတယ္။) လယ္ယာထုတ္ကုန္ေတြ အနည္းဆံုး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀၀ ဘီလ်ံဖိုး ထပ္ဝယ္ေစခ်င္တယ္။ တတိယအခ်က္ကေတာ့ ဉာဏပစၥည္းဆိုင္ရာျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္း လုပ္ငန္းလာလုပ္တဲ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြဟာ တ႐ုတ္ျပည္ကို နည္းပညာမွ်ေဝေပးရတာကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ ျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ အေမရိကန္ အထူးသျဖင့္ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ေထာက္လွမ္းေရးဌာနေတြက အစိုးရိမ္ဆံုးက႑ျဖစ္တယ္။ ေနာက္လာမယ့္ နည္းပညာမ်ိဳးဆက္ေတြျဖစ္တဲ့ ၅ ဂ်ီ (5G) နည္းပညာ၊ ဉာဏ္ရည္တုနည္းပညာ (Artificial Intelligence) နဲ႔ ဆိုက္ဘာလံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာက႑ေတြမွာ အေမရိကန္ကို တ႐ုတ္က ေက်ာ္တက္သြားမွာကို အထူးစိုးရိမ္ေနၾကတာ ျဖစ္တယ္။ ဒီက႑ေတြမွာ အေမရိကန္ကို တ႐ုတ္က ေက်ာ္တက္သြားရင္ စီးပြားေရးမွာသာမက စစ္ေရးဘက္မွာပါ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အသာစီးရသြားမွာ ျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္ရဲ့စီးပြားေရးေကာ စစ္ေရးအရပါ ကမၻာ့နံပါတ္တစ္ေနရာကို တ႐ုတ္က ဝင္ယူသြားမွာကို ႀကိဳစိုးရိမ္ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ဒီနံပါတ္တစ္ေနရာကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာရယူထားတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံဟာ နည္းမ်ိဳးစံုသံုးၿပီး အေသအလဲ ကာကြယ္မယ္ဆိုတာ ဧကန္မုခ်ပဲ ျဖစ္တယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကလည္း နည္းပညာမွာ ေနာက္က်က်န္ခဲ့လို႔မျဖစ္ဘူးဆိုတာ သိတယ္။ ဒီ ၃ ခ်က္မွာ ပထမ ၂ ခ်က္ကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက လိုက္ေလ်ာႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ တတိယ ဉာဏပစၥည္းက႑မွာ ထစ္ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ျပီး ထရမ့္ဟာ ဒီလႊတ္ေတာ္ သက္တမ္းဝက္ေရြးေကာက္ပြဲမျပီးခင္မွာ မဲဆြယ္ႏိုင္ဖို႔ တ႐ုတ္ဖဲခ်ပ္ကိုင္ ကစားေနဖို႔မ်ားတယ္လို႔ ခန္႔မွန္းတာေတြလည္းရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္နဲ႔ဒီၾကားထဲ သေဘာတူညီခ်က္ရသြားဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခနည္းတယ္လို႔ ဆိုတယ္။
အခု အေမရိကန္နဲ႔တ႐ုတ္ အျပန္အလွန္ အခြန္တိုးေကာက္ေနၾကတဲ့ပမာဏဟာ တကယ္ေျပာရရင္ မ်ားလွတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ပါ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အေမရိကန္ထံတင္သြင္းတဲ့ ကုန္ပစၥည္းတန္ဖိုး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၄ ဘီလ်ံနဲ႔ သံမဏိနဲ႔အလူမီနီယမ္ ၂-၃ ဘီလ်ံ ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ၂၀၁၇ စုစုေပါင္း အေမရိကန္သြင္းကုန္တန္ဖိုး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂.၃၆ ထရီလ်ံနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ မ်ားလွတာ မဟုတ္ပါ။
အခုလို အခြန္တိုက္ပြဲျဖစ္လာတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုဆံုး႐ံႈးမႈေတြ ျဖစ္သလဲ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ တ႐ုတ္အပါအဝင္ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားရဲ့ေငြတန္ဖိုးဟာ ေဒၚလာနဲ႔ယွဥ္ရင္ က်ကုန္ပါတယ္။ အေမရိကန္ေဒၚလာ တန္ဖိုးျမင့္လာတာဟာ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္သက္သက္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ အေမရိကန္ဗဟိုဘဏ္က အတိုးႏႈန္းျမွင့္လိုက္တာေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ ဒီကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲရဲ႕ သက္ေရာက္မႈဟာ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာက ပိုမ်ားတယ္လို႔ ပညာရွင္တဦးကေတာ့ ေကာက္ခ်က္ေပးပါတယ္။ အထက္မွာ ဆိုသလို အခြန္တိုးေကာက္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းပမာဏဟာ မ်ားလွတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္းမွာ စေတာ့ရွယ္ယာေစ်းေတြ က်ပါတယ္။ အေမရိကန္စေတာ့ေစ်းကေတာ့ အနည္းငယ္တက္တာ ေတြ႔ရတယ္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ပို႔ကုန္အေပၚအဓိကမွီခိုၿပီး စီးပြားေရးႀကီးထြားေအာင္လုပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပည္တြင္းစားသံုးအားကို ခ်ဲ့ထြင္တဲ့နည္းနဲ႔ စီးပြားေရးႀကီးထြားေစတဲ့နည္းဘက္ ေျပာင္းလာေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ပပို႔ကုန္အေပၚမွီခိုတာဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္းမွာ ေလ်ာ့က်လာခဲ့တာ ေတြ႔ရတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္ပပို႔ကုန္ဟာ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္မွာ ျပည္တြင္း စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္ (GDP) ရဲ႕ ၃၅.၅% ရွိခဲ့ရာက ၂၀၁၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၁၈.၁% ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ျပည္ပပို႔ကုန္ ႀကီးထြားႏႈန္းဟာ ၁၉၉၈-၂၀၀၇ ဆယ္စုႏွစ္က ၂၂.၆% ရွိျပီး ၂ဝဝ၈-၂ဝ၁၇ ဆယ္စုႏွစ္မွာေတာ့ ၇.၉% ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ အလားတူပဲ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက တင္ပို႔တဲ့ပို႔ကုန္ႀကီးထြားႏႈန္းဟာ ၁၉၉၈-၂၀၀၇ ဆယ္စုႏွစ္တုန္းက ၂၂% ရွိရာက ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္မွာေတာ့ ၇% ပဲ ရွိေတာ့တယ္။ ျပည္ပပို႔ကုန္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ့စီးပြားေရးကို အဓိကေမာင္းႏွင္ေနတဲ့ အင္ဂ်င္မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အခြန္တိုးေကာက္တာေၾကာင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ့ ပို႔ကုန္က်ဆင္းမႈဟာ စုစုေပါင္းျပည္တြင္းထုတ္ကုန္ (GDP) အေပၚ သက္ေရာက္မႈ နည္းပါလိမ့္မယ္။
တ႐ုတ္-အေမရိကန္ကုန္သြယ္မႈကိုၾကည့္ရင္ အေမရိကန္တင္ပို႔ကုန္ေတြက အမ်ားစု လယ္ယာထြက္ ပစၥည္းေတြနဲ႔ အၿပီးသတ္ကုန္ေခ်ာေတြ ျဖစ္တယ္။ အမ်ားစုက အေမရိကန္ကုမၸဏီပိုင္ေတြ အေမရိကန္ျပည္တြင္းမွာပဲ ထုတ္လုပ္တာေတြ ျဖစ္တယ္။ ရာႏႈန္းျပည့္အေမရိကန္ပိုင္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ တ႐ုတ္ျပည္က တင္ပို႔ကုန္ေတြက်ေတာ့ တျခားႏိုင္ငံမ်ိဳးစံုကလာတဲ့ ပစၥည္းအစိတ္အပိုင္းေတြကို တ႐ုတ္ျပည္တြင္းမွာတပ္ဆင္ထားတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြမ်ားတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္တြင္းရွိ အေမရိကန္ကုမၸဏီနဲ႔ ကုမၸဏီခြဲေတြရဲ့ထုတ္ကုန္ေတြလည္း ပါၾကတယ္။ ဥပမာ တ႐ုတ္ျပည္မွာတပ္ဆင္တဲ့ အိုင္ဖုန္းအိတ္စ္ (iPhone x) မွာ ပါဝင္တဲ့အစိတ္အပိုင္းေတြဟာ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ဂ်ပန္နဲ႔အေမရိကန္အပါ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားက ထုတ္တာေတြျဖစ္တယ္။ (iPhone x) ရဲ့ ထုတ္လုပ္တပ္ဆင္ကုန္က်စရိတ္ဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၇ဝ ျဖစ္တယ္။ အဲဒီတန္ဖိုးရဲ႕ ၃-၆% သာ တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔သက္ဆိုင္တယ္။ (iPhone x) လက္လီေရာင္းေစ်းကေတာ့ ၉၉၉ ေဒၚလာ ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္မွာတပ္ဆင္ၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို တင္ပို႔တာေၾကာင့္ အဲဒီ ၃၇ဝ ေဒၚလာက တ႐ုတ္ျပည္ပို႔ကုန္စာရင္းထဲ ဝင္သြားေပမယ့္ တ႐ုတ္နဲ႔ဆိုင္တာက အဲဒီတန္ဖိုးရဲ႕ ၃ - ၆% ပဲ ျဖစ္တယ္။ (iPhone x) က အခြန္တိုးေကာက္တဲ့အထဲေတာ့ မပါပါဘူး။ ရွင္းျပရာမွာလြယ္ကူလို႔ ဥပမာေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာက တ႐ုတ္ျပည္ပို႔ကုန္ဆိုၿပီး အခြန္တိုးေကာက္တာမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတႏိုင္တည္း ထိခိုက္မွာမဟုတ္ဘဲ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြအပါ အျခားႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားကိုပါ ထိလိမ့္မယ္ဆိုတာပါ။
သမၼတထရမ့္က သံမဏိနဲ႔အလူမီနီယမ္ေတြအေပၚ အခြန္တိုးေကာက္မယ္ဆိုတာကို အေမရိကန္ျပည္တြင္း က သံမဏိနဲ႔အလူမီနီယမ္ထုတ္လုပ္သူေတြက ႀကိဳဆိုၾကေပမယ့္ အဲဒီကုန္ၾကမ္းကိုသံုးၿပီး ထုတ္လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္႐ံုစက္႐ံုေတြအတြက္ကေတာ့ သတင္းဆိုးပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဥပမာသံမဏိကို ၾကည့္ပါ။ သံမဏိကိုသံုးၿပီး ကား၊ ရထား၊ ေလယာဥ္ေတြ ထုတ္လုပ္တယ္။ အေဆာက္အအံုေတြ၊ တံတားေတြ တည္ေဆာက္ရာမွာလည္း သံမဏိေခ်ာင္းကို သံုးရတယ္။ စက္မ်ိဳးစံု ထုတ္ရာမွာလည္း မပါမျဖစ္ဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ သံမဏိနဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့လုပ္ငန္းမ်ိဳးစံုမွာ အလုပ္သမား ၆.၅ သန္းရွိတယ္။ သံမဏိထုတ္လုပ္တဲ့ စက္မႈလုပ္ငန္းေတြမွာေတာ့ အလုပ္သမား ၁၄ဝ, ဝဝဝ ပဲ ရွိတယ္။ သံမဏိေစ်းတက္ၿပီဆိုရင္ သံမဏိသံုးထုတ္ထားတဲ့ပစၥည္းေတြလည္း ကၽြဲကူးေရပါ တက္ၾကမွာျဖစ္တယ္။ သိသာတဲ့ ဥပမာတခုေပးရရင္ အေမရိကန္ထုတ္ ေမာ္ေတာ္ကားေတြ ႏိုင္ငံတကာေစ်းကြက္မွာ ယွဥ္ၿပိဳင္တဲ့အခါ တပန္း႐ႈံးေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္။
ေနေရာင္ျခည္ကေနစြမ္းအင္ထုတ္ေပးတဲ့ ဆိုလာျပားေတြမွာလည္း အလားတူေတြ႔ရမွာ ျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္မွာ ဆိုလာျပားထုတ္လုပ္မႈမွာ တိုက္႐ိုက္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့အလုပ္သမားဟာ ၂, ဝဝဝ ပဲ ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဆိုလာျပားတပ္ဆင္တာနဲ႔ထိန္းသိမ္းေရးအပိုင္းမွာေတာ့ အလုပ္သမားေပါင္း ၂၆ဈ, ဝဝဝ ရွိတယ္။ အခု အဲဒီလုပ္ငန္းဟာတံု႔ဆိုင္းေနၿပီမို႔ အဲဒီအလုပ္သမားေတြအတြက္ေတာ့ ရင္ေလးစရာပါ။
အခု ထရမ့္က ဒုတိယအေက်ာ့အျဖစ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၆ ဘီလ်ံတန္ဖိုးရွိ တ႐ုတ္သြင္းကုန္ေတြအေပၚ အခြန္ ၂၅% ေကာက္မယ္လို႔ ေၾကညာလိုက္ျပန္ပါတယ္။ အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးကိုယ္စားလွယ္႐ံုး (US Trade Representative Office) မွာ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြနဲ႔စက္မႈလုပ္ငန္းအုပ္စုႀကီးေတြ ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာက လာေရာက္အစစ္ခံရာမွာ အခြန္ေတြ ဆက္တိုးေကာက္ေနမယ္ဆိုရင္ သူတို႔အေနနဲ႔ မတတ္သာဘဲ ကုန္ေစ်းႏႈန္းေတြတိုးျမွင့္ရလိမ့္မယ္လို႔ ထြက္ဆိုခဲ့ၾကတဲ့ၾကားက အခုလို ထပ္တိုးစာရင္းကို ထုတ္ျပန္ခဲ့တာပါ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကလည္း ခ်က္ခ်င္းပဲ အခြန္တိုးေကာက္မယ့္စာရင္းထုတ္ျပီး လက္တံု႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအျပင္ တူရကီနဲ႔လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား တရားေဟာဆရာကို ဖမ္းထားတဲ့ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အျငင္းပြားေနတာ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ လုပ္ေနတာေၾကာင့္ တူရကီႏိုင္ငံသံုးေငြေၾကးတန္ဖိုး ထုိးက်ျပီး အက်ပ္ဆိုက္ေနတယ္။ ဒီထက္ပိုဆိုးမွာက အီရန္ျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွား၊ ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္၊ အဂၤလန္စတဲ့ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ အေမရိကန္ပါ သေဘာတူ လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ အႏုျမဴဆိုင္ရာ အီရန္နဲ႔သေဘာတူစာခ်ဳပ္ကေန အေမရိကန္က ႏုတ္ထြက္ခဲ့တယ္။ သူ႔တႏိုင္ငံတည္းသေဘာနဲ႔ စည္းကမ္းခ်က္အသစ္ေတြ ေတာင္းဆိုတယ္။ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ေၾကညာထားတယ္။ ဒီပိတ္ဆို႔မႈကိုေဖာက္ဖ်က္ၿပီး အီရန္နဲ႔ကုန္သြယ္မႈလုပ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြကိုပါ အေရးယူမယ္လို႔ဆိုထားတာ ျဖစ္တယ္။ ဘယ္လိုဆက္ျဖစ္မလဲဆိုတာေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာျဖစ္တယ္။
အခု ျဖစ္ေနတဲ့ အေမရိကန္ - တ႐ုတ္ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲက အစပဲ ရွိပါေသးတယ္။ အရပ္ရပ္ကုန္သြယ္မႈပမာဏနဲ႔ ယွဥ္ရင္လည္း မ်ားလွတယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကမၻာ့အၾကီးဆံုးစီးပြားေရးပိုင္ရွင္နဲ႔ ဒုတိယအၾကီးဆံုးစီးပြားေရးပိုင္ရွင္ေတြအၾကားမွာ ျဖစ္ေနတာမို႔ ဂယက္ကေတာ့ ေသးမွာမဟုတ္ပါ။ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေခတ္မို႔ ဒီ ၂ ႏိုင္ငံအၾကားမွာပဲ ျပီးသြားမွာလည္း မဟုတ္ပါ။
အခုလို အေမရိကန္က အခြန္တိုးေကာက္ေနတာကို ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႔ (WTO) ဆီ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက တိုင္ၾကားမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ (WTO)လည္း ဒီကိစၥ ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မယ္ မထင္ပါ။ ေျဖရွင္းခ်ိန္ကလည္း တႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေလ့ရွိပါတယ္။ အခု ကုန္သြယ္ေရးစစ္ကေန ေငြေၾကးစစ္အထိ ျဖစ္သြားမယ္၊ ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြ ဖ႐ိုဖရဲျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ အေျခအေနေတြက ပိုဆိုးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုကိုပဲ ႏိုင္ငံတကာေငြေၾကးရန္ပံုေငြအဖြဲ႔က ဒီကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္ ၂ဝ၂ဝ ခုႏွစ္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ စီးပြားေရးႀကီးထြားမႈ ထိခိုက္က်ဆင္းလိမ့္မယ္လို႔ ထုတ္ျပန္လာပါတယ္။ တရုတ္က အေဆာက္အအံုဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေၿပာင္းလဲမႈေတြ အေစာႀကီးကတည္းကလုပ္ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေတာင့္ခံႏိုင္ေသာ္လည္း တူရကီလို အလယ္အလတ္ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံတခုအဖို႔ အေတာ္ဖရိုဖရဲျဖစ္သြားတာ ျမင္ေတြ႔ရပါတယ္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ ကၽြဲႏွစ္ေကာင္ၾကားႏိုင္ငံငယ္မ်ားက ေျမဇာပင္ျဖစ္ၾကမွာပါ။
ၾကည္ဝင္း
0 comments:
Post a Comment