ၿမိဳ့ေတာ္ခန္းမထက္ကအလံေတာ္ အပိုင္း၆ (ေမာင္လွဝင္း-ျမင္းၿခံ)

အဂၤလိပ္တုိ႔ႏွင့္တုိက္ရာမွာ ပထမတြင္ ျပင္သစ္တုိ႔ကအသာရခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ပုိင္း က်ေတာ့ ကုိလုိနီနယ္ပယ္မ်ားပါ ဆုံးရံႈးကုန္သည္္။ (၁၇၆၃)ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ေသာ ပဲရစ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္အရ အိႏၵိယတြင္ရွိေသာျပင္သစ္ပုိ္င္ ကုိလုိနီနယ္မ်ားကုိလည္း အဂၤလိပ္တုိ႔ထံလႊဲဲေပးလုိက္ရသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ျပင္သစ္တုိ႔၏ နယ္ခ်ဲ႔ရန္ႀကိဳးပမ္းမႈသည္ (၁၈)ရာစုတြင္ အရႈံးႏွင့္ရပ္တန္႔သြားခဲ့ရသည္။ (၁၉)ရာစုေရာက္ေတာ့မွ သူ၏ ကုိလုိနီနယ္ပယ္ခ်ဲ႔ထြင္ေရးကုိ ျပန္လည္စတင္ခဲ့ ရေတာ့သည္။

အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ ျပင္သစ္တုိ႔ကုိ အေမရိကန္တုိ႔ကစစ္ကူေတာင္းသျဖင့္ ဝင္တုိက္ေပးခဲ့ရသည္။ စပိန္တုိ႔ ေဟာ္လန္တုိ႔ကလည္း ျပင္သစ္ဘက္မွဝင္တုိက္ေပးခဲ့ရပါသည္။ အဂၤလိပ္တုိ႔လက္နက္ခ်သြားရသည္။ (၁၇၈၃)စက္တင္ဘာလ (၃)ရက္ေန႔တြင္ ပဲရစ္ၿမိဳ႔၌ အဂၤလိပ္ႏွင့္အေမရိကန္တုိ႔ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္္ဆုိခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္တုိ႔က အေမရိကန္လြတ္လပ္ေရးကုိ အသိအမွတ္ျပဳေပးရသည္။ အဂၤလိပ္ႏွင့္စပိန္၊ ျပင္သစ္တုိ႔လည္း စစ္ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ေတြ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ၾကသည္။ ဤစစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ျပင္သစ္အုပ္စုိးသူဘုရင္မ်ားအေနျဖင့္  ကုိလုိနီနယ္ပယ္မ်ားဆုံးရႈံးကုန္သည့္အျပင္ စီးပြားေရးဘက္မွာလည္းဆုတ္ယုတ္လာကာ စစ္ေႂကြးေတြတင္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အျခားတဖက္တြင္ လူဝီ(၁၆) ဘုရင္ႏွင့္ မိဘုရားမ်ား၊ မွဴးမတ္မ်ားအသုံးအျဖဳန္းႀကီးစည္းစိမ္ခံခဲ့ၾကသည့္အတြက္လည္း ျပင္သစ္ျပည္၏ဘ႑ာေရး ပုိမုိခန္းေျခာက္လာခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။
ဤသုိ႔ဆုိးဝါးေသာဘ႑ာေရးအေျခအေနကုိျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ လုိအပ္လာသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တာဂုိး (Turgot) နက္ကာ (Necker) ႏွင့္ ကလြန္း (Calonne) တုိ႔ကုိ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးမ်ားအျဖစ္ ခန္႔အပ္ေျဖရွင္းေစခဲ့သည္။ Calonne က အခြန္ေတာ္ကုိအသစ္ေကာက္ခံဖုိ႔ ဥပေဒမူၾကမ္းတခုေရးဆြဲတင္ျပခဲ့သည္။ Calonne က ဓနရွင္လူတန္းစား၏ အထက္လႊာပုိင္းက ျဖစ္သည္။ (ဓနရွင္မ်ားထဲတြင္ Calonne ၏အထက္လႊာ ဂုိဏ္းႏွင့္ ဂ်က္ကုိဘင္၏ေအာက္လႊာဂုိဏ္းဟူ၍ ကြဲခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္လည္း ဤဂုိဏ္းတုိ႔၏တုိက္ပြဲမ်ားဆက္လက္တည္ရွိခဲ့သည္)

အခြန္အတုတ္တုိ႔သည္ လူထုအေပၚအေတာ့္ကုိဝန္ထုပ္ဝန္ပုိးပိေနခဲ့ပါၿပီ။ (၁၇၇၄)ခုႏွစ္မွသည္ (၁၇၈၉)ခုႏွစ္အတြင္း အခြန္ေတာ္ (၃)ဆတုိးျမင့္လာခဲ့သည္။ လူထုမေက်မနပ္ျဖစ္ေနရံုသာမက ပေဒသရာဇ္မ်ားကလည္း မေက်မနပ္ျဖစ္လာၾကသည္။ (လူဝီ-၁၆ လက္ထက္တြင္ ပေဒသရာဇ္အသစ္ႏွင့္အေဟာင္းတုိ႔လက္တြဲၿပီး ဆုံးရႈံးးသြားခဲ့ရေသာပေဒသရာဇ္အာဏာမ်ား ကုိ ျပန္လည္ရယူဖုိ႔အတြက္ ဘုရင္ကုိဆန္႔က်င္ရန္လႈပ္ရွားႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကေသးသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လူဝီ(၁၆) က အစည္းအေဝးတက္ေရာက္ဖုိ႔ မင္းမ်ိဳးမင္းနြယ္မ်ားႏွင့္ပေဒသရာဇ္မ်ားကုိ ဆင့္ေခၚသည့္အခါ ပေဒသရာဇ္မ်ားသည္ အစည္းအေဝးသုိ႔တက္ေရာက္ျခင္းပင္မျပဳခဲ့ေပ။)

Calonne ၏ အခြန္ေတာ္သစ္ ဥပေဒၾကမ္းတင္ျပခ်က္ကုိ ဘုရင္ကသေဘာတူသည္။ ၄င္း ဥပေဒၾကမ္းကုိ ဘုရင္ကေရြးခ်ယ္ထားသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအဖြဲ႔ Assembly of Notable သုိ႔ တင္ျပခဲ့သည္။ ၄င္းအဖြဲ႔က ဥပေဒမူၾကမ္းကုိအတည္ျပဳေပးဖုိ႔ျငင္းဆုိလုိက္သည္။ ထုိမွ်မက ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ Estate of General ကုိေခၚဆုိေပးဖုိ႔ေတာင္းဆုိလုိက္ၾကသည္။

လူဝီ(၁၆) က ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကုိ မေခၚဆုိခ်င္ပါ။ (၁၆၁၄)ခုႏွစ္ကတည္းက ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကုိ မေခၚဆုိဘဲထားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္တြင္ အတန္းအစားႀကီး(၃)ကုိ ကုိယ္စားျပဳကာအေျခခံထားေသာ လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္ ပါဝင္ေနသည္။ ပထမလႊတ္ေတာ္တြင္ ဘာသာေရးအလႊာ (၂)လႊာကကုိယ္စားလွယ္မ်ားပါဝင္သည္။ ဒုတိ ယလႊတ္ေတာ္တြင္ ပေဒသရာဇ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ား…. တတိယလႊတ္ေတာ္တြင္မူ သာမန္လူတန္းစားကုိယ္စားလွယ္မ်ားပါဝင္ၾကသည္။
ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္တြင္ ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာမရွိပါ။ ဘုရင္ကုိအႀကံဉာဏ္ေပးရေသာအဖြဲ႔အစည္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ ထုိမွ်မက လႊတ္ေတာ္က်င္းပသည့္အခါတြင္လည္း လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္စလုံး တေပါင္းတစည္းတည္းက်င္းပရသည္ မဟုတ္ပါ။ လႊတ္ေတာ္တခုခ်င္းခြဲၿပီးက်င္းပရသည္။ လႊတ္ေတာ္တခုလွ်င္ မဲ (၁)မဲ၊ ေပါင္း (၃)မဲမွာ မဲမ်ားေသာဆုံးျဖတ္ခ်က္ကအႏုိင္ရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပထမလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ဒုတိယ လႊတ္ေတာ္ေပါင္းစည္းလုိက္လွ်င္ တတိယလႊတ္ေတာ္ကုိ ႏုိင္စၿမဲပင္ျဖစ္ေန၏။ ဓနရွင္၊ အလုပ္သမား၊ လယ္သမားမ်ားသည္ အၿမဲတမ္းအရႈံးဘက္ကခ်ည္းျဖစ္ေနသည္။
ဤတႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္ေခၚဆုိသည့္အခါ ဤကိစၥကုိေတာ္လွန္ပစ္ရန္ တတိယလူတန္းစားေတြက ျပင္ဆင္ထားၾကသည္။

ကမၻာ့အလုပ္သမားလွဳပ္ရွားမွဳ (အပိုင္း -၅)

၂။ (၁၇၈၇-၈၉) ႏွစ္မ်ားအတြင္း ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ဘ႑ာေရးဘက္တြင္ အက်ပ္အတည္းကပ္ ဆုိက္ေရာက္လာခဲ့ျခင္း။

ဤသုိ႔ ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ဘ႑ာေရးဘက္တြင္ အက်ပ္အတည္းဆုိက္မႈႏွင့္တခ်ိန္တည္း (၁၇၈၈) ခုႏွစ္တြင္ လယ္ယာသီးထြက္အႀကီးအက်ယ္ က်ဆင္းလာခဲ့သည္။ မုိးသီးမ်ားလည္း က်ခဲ့သည္။ ေလမုန္တုိင္းဒဏ္ကုိလည္း ခံရသည္။ လူထုမွာ မေသ႐ံုကေလးစားေသာက္ရၿပီး အငတ္ေဘးဆုိက္ေရာက္ေနရသည့္အခ်ိန္ပင္ျဖစ္၏။

၃။ လူထုအုံႂကြမႈမ်ား ဆက္တုိက္ျဖစ္ေပၚခဲ့ျခင္း။

(၁၇၈၉)ခုႏွစ္၊ တႏွစ္တည္းမွာပင္လွ်င္ လယ္သမားႏွင့္ၿမိ႔ဳေနဆင္္းရဲသားတုိ႔၏အုံႂကြမႈ၊ ပုန္ကန္မႈမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ့သည္မွာ အႀကိမ္အေရအတြက္ (၃ဝဝ) ေက်ာ္ ရွိခဲ့သည္။

အလုပ္သမားတုိ႔၏ေႂကြးေၾကာ္သံမ်ားထဲတြင္…

- ပေဒသရာဇ္မ်ားကုိ ေခ်မႈန္းၾက။

- ေမွာင္ခုိသမားမ်ားကုိ ေခ်မႈန္းၾက။

- ဘာသာေရးထိပ္သီးမ်ားကုိ ေခ်မႈန္းၾက…ဆုိေသာအခ်က္မ်ားပါဝင္ခဲ့သည္။  ပုိစတာမ်ားလည္းကပ္ခဲ့ၾကသည္။

တတိယအတန္းအစားထဲမွလူတန္းစားမ်ားသည္ လူတန္းစားအစည္းအေဝးမ်ား က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားေစလႊတ္ၿပီး ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ား တင္ျပေတာင္းဆုိခဲ့သည္။

ေဒသအသီးသီးတြင္ အစည္းအေဝးအမ်ားအျပားလုပ္ခဲ့ၾကသည္။

အစပုိင္း၌ လူဝီ(၁၆)သည္ လႊတ္ေတာ္ေခၚမေပးဘဲ ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။ အထူးခုံရုံးဆုိသည္ကုိသာဆင့္ေခၚၿပီး အခြန္ေတာ္ဥပေဒသစ္ကုိ အတည္ျပဳလုိက္သည္။

သုိ႔ရာတြင္ လူထု၏မေက်နပ္မႈမ်ား၊ အတုိက္အခံတုိ႔၏ေတာင္းဆုိမႈေတြက အလြန္တရာျပင္းထန္လာသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လႊတ္ေတာ္မေခၚဘဲ ေန၍မရေတာ့ပါ။ လူဝီ(၁၆)သည္ (၁၇၈၉)ခုႏွစ္၊ ေမလ (၁)ရက္ေန႔တြင္ လႊတ္ေတာ္ကုိဆင့္ေခၚ လာရေတာ့သည္။

•                                          •                                          •                                          •

ေမလ (၅)ရက္ေန႔တြင္ လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္အစည္းအေဝးကုိ စတင္လုိက္သည္။ လူတန္းစားအသီးသီးတုိ႔သည္ လႊတ္ေတာ္အေပၚ ကုိယ္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ႏွင့္ကုိယ္ အသီးသီးရွိေနခဲ့ၾကသည္။

ပေဒသရာဇ္ေတြက လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္အစည္းအေဝးမ်ားကုိ အစည္းအလာအတုိင္းတခုစီခြဲ၍က်င္းပရန္၊ သုိ႔ျဖင့္ ပထမလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ဒုတိယလႊတ္ေတာ္မွ မဲ (၂)မဲေပါင္းကာ တတိယလႊတ္ေတာ္ကုိ သူတုိ႔ အလြယ္တကူအႏုိင္ရရွိေစဖုိ႔ စိတ္ကူးထားသည္။ (အခြန္ေတာ္သစ္ေကာက္ခံေရးတြင္ သူတုိ႔က အခြန္မေပးရသည့္လူတန္းစားျဖစ္ေနၾကသည့္အတြက္ ဤသုိ႔ စိတ္ကူးၾကျခင္းပင္) တတိယလူတန္းစားကမူ လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္အစည္းအေဝးမ်ားကုိ တေပါင္းတစည္းတည္းက်င္းပေပးဖုိ႔၊ ကုိယ္စားလွယ္အလုိက္ တဦးခ်င္းစီကမဲေပးခြင့္ရရွိေအာင္ သတ္မွတ္ေပးဖုိ႔၊ ပထမလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ဒုတိယလႊတ္ေတာ္တုိ႔၏ကုိယ္စားလွယ္အေရအတြက္ႏွင့္ တတိယလႊတ္ေတာ္၏ကုိယ္စားလွယ္အေရအတြက္ကုိ တန္းတူညီေစဖုိ႔( အမွန္တြင္ တတိယအတန္းအစားထဲတြင္ပါဝင္သူမ်ားက စုစုေပါင္းလူဦးေရ၏ (၈ဝ)ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ျဖစ္သည့္အတြက္ သူတုိ႔၏ကုိယ္စားလွယ္အေရအတြက္ကပုိမ်ားသင့္သည္) ေတာင္းဆုိခဲ့ၾကသည္။ သည္အခါ ဘုရင္က တတိယလႊတ္ေတာ္၏ ကုိယ္စားလွယ္အေရအတြက္ကိစၥတြင္အေလွ်ာ့ေပးလုိက္ေလ်ာမႈျပဳခဲ့သည္။ ကုိယ္စားလွယ္ဦးေရကုိ (၆ဝဝ)အထိ တုိႁမွင့္ေပးလုိက္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ လႊတ္ ေတာ္(၃)ရပ္တေပါင္းတစည္းတည္းက်င္းပေရးေတာင္းဆုိခ်က္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍မူ အခ်ိန္ေ႐ႊ႔ဆုိင္းသည့္နည္းပရိယာယ္ကုိက်င့္သုံးလာသည္။ ပေဒသရာဇ္လူတန္းစားအသစ္သူေကာင္းမ်ိဳးေတြလႊမ္းမုိးထားေသာပဲရစ္ပါလီမန္က လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္ကုိ အစဥ္အလာအတုိင္း တသီးတျခားစီခြဲၿပီးက်င္းပဖုိ႔၊ လႊတ္ေတာ္အလုိက္သီးျခားမဲဆႏၵေပးၾကဖုိ႔ ဆက္လက္ရပ္ခံလုိက္သည္။ ပေဒသရာဇ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ားက ပေဒသရာဇ္အက်ိဳးအတြက္ ေျဗာင္ရပ္တည္ေၾကာင္းေဖာ္ျပလုိက္သည့္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ တတိယလႊတ္ေတာ္ကလည္း လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္တေပါင္းတည္းက်င္းပေရးမူအေပၚတြင္ အေလွ်ာ့မေပးဘဲ ႀကံ့ႀကံ့ခုိင္ခုိင္ဆက္လက္ရပ္တည္ၿမဲ ရပ္တည္ေနသည္။ ဤအေနအထားမွာပင္ ဗာဆုိင္းနန္းေတာ္တြင္ လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္ သီးျခားခြဲ၍က်င္းပေနသည္။ တတိယလႊတ္ေတာ္ကေတာ့ လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္တေပါင္းတည္းက်င္းပေပးေရးကုိ ဤ အေနအထားမွာပင္ ဆက္လက္ေတာင္းဆုိေနသည္။ ဤေတာင္းဆုိခ်က္မရရွိပါက သူတုိ႔၏လႊတ္ေတာ္္ဆုိသည္မွာ ဘာအဓိပၸာယ္မွ်ရွိမည္ မဟုတ္ပါ။

ယင္းသုိ႔ျဖင့္ လႊတ္ေတာ္(၃)ရပ္သည္ ဤကိစၥျငင္းခုံပြဲႀကီးလုပ္ရင္း အခ်ိန္တလေက်ာ္ၾကာလာသည္။ ဘာမွ ၿပီးျပတ္ျခင္း မရွိပါ။ ၿပီးျပတ္ျခင္းမရွိသည့္အေျခအေနမွာ တတိယလူတန္းစားတုိ႔၏ေတာင္းဆုိခ်က္ မရရွိသည့္အဓိပၸာယ္ျဖစ္ေနပါသည္။ ဤတြင္ တတိယအတန္းအစားျဖစ္ေသာျပည္သူမ်ားသည္ ေရွ႔တဆင့္တက္ဖုိ႔ေျခလွမ္းသစ္ကုိ ျပင္္ဆင္လာရပါေတာ့သည္။ ဇြန္လ(၇)ရက္ေန႔တြင္ ဆႏၵမဲႏွင့္ဆုံးျဖတ္ၿပီး တတိယလႊတ္ေတာ္ကုိ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ (National Assembly)အျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖြဲ႔စည္းလုိက္သည္။ ေၾကညာခ်က္ပါထုတ္ျပန္လုိက္သည္။ ဤလုပ္ေဆာင္ခ်က္သည္ (၁၇၈၉)ေတာ္လွန္ေရး၏ ပဏာမေျခလွမ္းပင္ျဖစ္ေတာ့သည္။ ဤတြင္ ဘုရင့္ဘက္မွလည္း မဆုိင္းမတြတ႔ုံျပန္ျခင္း ျပဳလာသည္။ ဗာဆုိင္းနန္းေတာ္တြင္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မက်င္းပႏုိင္ေအာင္ အစည္းအေဝးခန္းမမ်ားကုိပိတ္ပစ္လုိက္သည္။ ေတာ္လွန္ေသာ လူထုဘက္မွာကလည္း နည္းနာအေျမာက္အျမားရွိ၏။ နည္းနာႂကြယ္ဝၾကပါသည္။

လူထုသည္ ဗာဆုိင္းနန္းေတာ္အနီးရွိတင္းနစ္ကစားကြင္းေနရာတြင္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမ်ားကုိ ဆက္လက္က်င္းပၾကပါသည္။ “ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒသစ္ေရးဆြဲမၿပီးမခ်င္း အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကုိ႐ုပ္သိမ္းျခင္းမျပဳ”ဟူေသာဆုံးျဖတ္ခ်က္ကုိ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားကမဲဆႏၵေပးကာ ျပတ္ျပတ္သားသားဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်လုိက္ၾကသည္။ ထုိမွ်သာမက ရန္သူ႔အင္အားကုိၿဖိဳခြဲၿပီး မိမိအင္အားကုိတုိးခ်ဲ႔သည့္ နည္းပရိယာယ္အျဖစ္ အျခားလႊတ္ေတာ္ (၂)ရပ္မွအင္အားစုမ်ား အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ႏွင့္လာေရာက္ပူးေပါင္းရန္ဖိတ္ေခၚလုိက္သည္။ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္၏တံခါးကုိ အၿမဲဖြင့္ေပးထားခဲ့သည္။ ဤနည္းပရိယာယ္သည္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈရွိလာခဲ့သည္။ တပတ္အၾကာတြင္ ပထမလႊတ္ေတာ္ထဲမွ ေအာက္တန္းလႊာသာသနာ့ဝန္ထမ္းမ်ားသည္ တင္းနစ္ကစားကြင္းအတြင္းရွိ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ လာေရာက္ပူးေပါင္းၾကေတာ့သည္။ (စင္စစ္တြင္မူ သူတုိ႔သည္လည္း အခြန္ေတာ္ေပးေဆာင္ရသည့္ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားသာပင္)

ဤပဋိပကၡသည္ ၾကာေလႀကီးေလ ျဖစ္လာသည္။

အုပ္စုိးသူမ်ားအတြင္းမွာလည္း သူ႔ပဋိပကၡႏွင့္သူရွိေနသည္။

ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီး ‘နက္ကာ’က နန္းတြင္းအသုံးစရိတ္ႏွင့္စစ္စရိတ္ေလွ်ာ့ေပါ့ေရးကုိတင္ျပေတာင္းဆုိလုိက္သည္။ ဤတင္ျပခ်က္သည္ လူထုဆီကအခြန္တုိးေကာက္ၿပီး ဘ႑ာေရးျပႆနာေျဖရွင္းသည့္နည္းလမ္းကုိဆန္႔က်င္လုိက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဘုရင္က ဝန္ႀကီး ‘နက္ကာ’ကုိ ရာထူးမွ ခ်က္ခ်င္းျဖဳတ္ပစ္လုိက္သည္။ သည့္ေနာက္တြင္ ဘုရင္က တပ္မ်ားကုိစုစည္းျပင္ဆင္ျခင္း ျပဳလုပ္လာသည္။ လက္နက္ရွိသည့္အုပ္စုိးသူက အၾကမ္းဖက္နည္းလမ္းကုိ စတင္ေရြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္းပင္။ ဘုရင္ႏွင့္ပေဒသရာဇ္ေတြက အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကုိ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းဖုိ႔စီမံစုိင္းျပင္းၾကေတာ့သည္။ တပ္မ်ားျဖင့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကုိ ရင္ဆုိင္ထားသည္။ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္က ဘုရင့္တပ္မ်ားကုိ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းရန္ေတာင္းဆုိသည္။ ဘုရင္က ျငင္းဆန္သျဖင့္ လူထုက ေတာ္လွန္ေရးကုိစတင္ဆင္ႏႊဲလုိက္ပါေတာ့သည္။

(၁၇၈၉)ဇူလုိင္ (၁၂)ရက္ေန႔။ ပဲရစ္ၿမိဳ႔ လူထုခ်ီတက္ပြဲ။

(၁၇၈၉)ခုႏွစ္ ဇူလုိင္ (၁၃)ရက္ေန႔။ ပဲရစ္ လူထုပုန္ကန္မႈ၊ လူထုက အၾကမ္းဖက္မႈကုိ လက္နက္ကုိင္စြဲၿပီးေတာ္လွန္ ပုန္ကန္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ဇူလုိင္ (၁၄)ရက္ေန႔တြင္ ဘာစတီး (Basstile) အက်ဥ္းေထာင္မွအပ ပဲရစ္တၿမိဳ့လုံး လူထုလက္တြင္းေရာက္ခဲ့ၿပီ။ ဘာစတီးေထာင္သာက်န္ေတာ့သည္။

ဘာစတီးေထာင္သည္ (၁၄)ရာစုကတည္းက ေဆာက္လုပ္ခဲ့သည္ျဖစ္၏။ တံတုိင္း (၈)ဆင့္ႏွင့္ အခုိင္အခန္႔တည္ေဆာက္ ထားျခင္းျဖစ္သည္။ က်ဳံးေရျပင္က (၂၅)မီတာခန္႔ရွိသည္။ ဘာစတီးေထာင္ထဲတြင္ လူထုေခါင္းေဆာင္ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား ရွိေနၾကသည္။ အခုိင္အခန္႔ကာကြယ္ထားေသာဘာစတီးအက်ဥ္းေထာင္ကုိ လူထုကသိမ္းပုိက္ႏုိင္လိမ့္မည္မဟုတ္ဟု အုပ္စုိးသူမ်ားဘက္မွတြက္ဆထားပုံရသည္။ ေထာင္ကုိ တပ္မ်ားျဖင့္ေစာင့္ၾကပ္ထားသည္။

လူထုေကာ္မတီထဲမွာပါေသာဓနရွင္မ်ားက ေထာင္ေစာင့္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ ေစ့စပ္ကမ္းလွမ္းေရးလုပ္ဖုိ႔ႀကိဳးစားသည္။ ဤနည္းလမ္းကို လူထုႀကီးက လက္မခံခဲ့ပါ။ လူထုသည္ က်ဳံးကုိ ေရကူးၿပီးျဖတ္ၾကသည္။ ဘာစတီးေထာင္ကုိ တုိက္ခုိက္ျခင္းနည္းနာျဖင့္သာ သိမ္းပုိက္သည္။ လူထုႀကီးက ေထာင္ေစာင့္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ကုိလည္း ေသဒဏ္ေပးလုိက္ၾကသည္။

ဘာစတီးေထာင္က်ဆုံးျခင္းသည္ ဘုရင္၏အႂကြင္းမဲ့အာဏာႏွင့္ပေဒသရာဇ္တုိ႔၏အခြင့္အေရးမ်ား က်ဆုံးျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ (ဤ “ဇူလုိင္လ ၁၄ ရက္”ေန႔ကုိ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ၏အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး ယခုထက္တုိင္ အထိမ္းအမွတ္ေန႔မ်ား ဆင္ႏႊဲေနၾကဆဲျဖစ္သည္) လူထုႀကီးသည္ ဤေအာင္ပြဲ၏အေျခခံေပၚမွေန၍ ေရွ႔ေျခလွမ္းမ်ားဆက္လွမ္းသည္။ “ပဲရစ္ၿမိဳ႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔”ကုိ ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။ ထုိမွ်မက အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရးတပ္ (National Guard)ကိုပါဖြဲ႔စည္း လုိက္ျပန္သည္။ ထပ္္ဆင့္ေအာင္ပြဲရသည္ဟုဆုိႏုိင္သည္မွာ ဒုတိယလႊတ္ေတာ္က အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ လာေရာက္ပူးေပါင္းျခင္းျဖစ္သည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ဇူလုိင္လ (၁၇)ရက္ေန႔တြင္ ဘုရင္က “အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္”၊ “အမ်ိဳး သားကာကြယ္ေရးတပ္”ႏွင့္ “ပဲရစ္ၿမိဳ႔အၿမဲတမ္းေကာ္မတီ”(တတိယအတန္းအစား၏ကုိယ္စားလွယ္မ်ား)တုိ႔ကို အသိအမွတ္ျပဳလက္ခံလုိက္ရေတာ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္းဘုရင္သည္ တဖက္တြင္သူ႔အာဏာကုိ ျပန္လည္ထိန္းသိမ္းဖုိ႔ျပင္ဆင္မႈေတြ ႀကိတ္ၿပီးႀကံစည္ေနသည္။ ပဲရစ္ၿမိဳ႔မွာသာမက တျပည္လုံးတြင္လည္း လယ္သမားပုန္ကန္မႈမ်ားဆက္လက္ျဖစ္ေပၚ ပ်ံ႔ႏွံ႔ေနေလသည္။ လယ္သမားတုိ႔သည္ ပေဒသရာဇ္ရဲတုိက္မ်ား၊ သာသနာေက်ာင္းတုိက္မ်ားကုိ ဖ်က္္ဆီးပစ္ၾကသည္။ လယ္သမားမ်ား (၂)လအတြင္း ေအာင္ပြဲမ်ားဆက္တုိက္ရရွိေနသျဖင့္ ပေဒသရာဇ္အမ်ားအျပား ျပည္ပသုိ႔ထြက္ေျပးကုန္ၾကသည္။ အရင္းရွင္ႀကီးမ်ားသည္လည္း လူထုအုံႂကြမႈတုိ႔ကုိေၾကာက္ရြံ႔ကာ ယိမ္းယုိင္တုန္လႈပ္လာၾကသည္။

ဘုရင့္အစုိးရသည္ တုိင္းျပည္၏အေျခအေနကုိထိန္းသိမ္းႏုိင္စြမ္းမရွိေတာ့ေသာေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္က ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရးကုိ တာဝန္လႊဲဲေျပာင္းယူလုိက္သည္။ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္၏ေခတ္ကာလကုိ စတင္လုိက္ပါၿပီ။

•                                          •                                          •                                          •

အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္က (၁၇၈၉)ၾသဂုတ္လအတြင္း ႏုိ္င္ငံသားအခြင့္အေရးႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း (Declaration of Rights of Man and Citizen) ကုိထုတ္ျပန္ေၾကညာလုိက္သည္။ (၁၇၈၉)ၾသဂုတ္လ (၁၁)ရက္ေန႔တြင္ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္ႏွင့္ ပေဒသရာအခြင့္အေရးမ်ားအားလုံး ဖ်က္သိမ္းလုိက္ေၾကာင္းေၾကညာသည္လည္းရွိသည္။ ဘုရင္က ဤေၾကညာခ်က္ (၂)ခုစလုံးကုိ အသိအမွတ္မျပဳပါ။ တကယ္ တမ္္းတြင္ ဤေၾကညာခ်က္မ်ားသည္ နံမည္မွ်သာရွိပါသည္။ လက္ေတြ႔အရ လယ္ကြၽန္စနစ္ႏွင့္ဘာသာေရးအခြန္ေတြေလာက္သာ ဖ်က္သိမ္းပစ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ မင္းညီမင္းသားတုိ႔၏ေျမယာမ်ားကုိသိမ္းယူ၍ ခြဲေဝေပးေရး၊ လယ္႐ုိင္းမ်ားအခမဲ့ခုတ္ထြင္စုိက္ပ်ဳိးေရးတုိ႔ကုိ လူထုကေတာင္းဆုိခဲ့ေသာ္လည္း ေခါင္းေဆာင္မႈက ဤသည္ကုိနည္းနည္းမွ် ဂ႐ုမစုိက္ခဲ့ၾကပါ။ ဘာသာေရးေျမမ်ားကုိဆုိလွ်င္ အကြက္ႀကီးလုိက္ေရာင္းခ်ေရးကုိသာ ခြင့္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ လယ္သမားမ်ားအေနျဖင့္ ထိုေျမကြက္ႀကီးမ်ားအားဝယ္ယူရန္ မည္သို႔ျဖစ္ႏိုင္ပါမည္နည္း။ ထုိနည္းတူစြာ အလုပ္သမားမ်ားသည္လည္း ဘာအက်ဳိးေက်းဇူးကုိမွ် မရခဲ့ၾက။ (၁၇၈၉)ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လထဲတြင္ အလုပ္သမားသပိတ္မ်ား စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္ (၁၇၉ဝ)တြင္ အလုပ္သမားအျပန္အလွန္ကူညီေရးအဖြဲ႔မ်ား တည္ေထာင္လာၾကသည္။ (၁၇၉၁)ခုႏွစ္က်ေတာ့ အလုပ္သမားအဖြဲ႔အ စည္းမ်ားဖြဲ႔စည္းခြင့္ႏွင့္သပိတ္ေမွာက္ခြင့္တုိ႔ကုိတားဆီးေသာဥပေဒမ်ား ထုတ္လာၾကသည္။

(၁၇၈၉)ေအာက္တုိဘာလ (၁)ရက္ေန႔တြင္ ဘုရင္က တပ္မွဴးႀကီးမ်ားအစည္းအေဝးတခုလုပ္ခဲ့သည္။ ေတာ္လွန္ေရးကုိဆန္႔က်င္ဖုိ႔ ႀကံစည္ႀကိဳးပမ္းလုိက္ျခင္းသာျဖစ္၏။ သည့္အတြက္ ေအာက္တုိဘာလ (၅)ရက္ေန႔တြင္ ပဲရစ္ၿမိ႔လူထုကခ်ီတက္ပြဲလုပ္ၿပီး ဗာဆုိင္းနန္းေတာ္ကို သြားဝုိင္းသည္။

(ထုိစဥ္က အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကုိ အဓိကအားျဖင့္ဓနရွင္လူတန္းစားကုိ္ယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ လစ္ဘရယ္မင္းညီမင္းသားတုိ႔၏ လက္ယာဂုိဏ္းက လႊမ္းမုိးထားသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လူတန္းစားတုိက္ပြဲတြင္ လူတန္းစားအသီးသီး၏ပါဝင္ကျပမႈအခန္းမ်ားကုိ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ျမင္ေတြ႔လာရသည္။ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကုိစတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့စဥ္က တတိယအတန္းအစားထဲပါဝင္ေသာ လူတန္းစားအားလုံးက ဘုရင္ႏွင့္ပေဒသရာဇ္လူတန္းစားတုိ႔ကုိဆန္႔က်င္တုိက္ခုိက္ေရးရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ ယခုအခါ အေနအထားသည္တမ်ိဳးတဖုံေျပာင္းလဲလာသည္) လူထုက ဗာဆုိင္းနန္းေတာ္ကုိ သြားဝုိင္းသည့္အခါ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွဓနရွင္ႀကီးဂုိဏ္းသည္ ဘုရင္ကုိအကာအကြယ္ေပးၾက သည္။ ဘုရင္ကုိ ပဲရစ္သုိ႔ေရႊ႔ေျပာင္းေပးလုိက္သည္မွာလည္း ထိုသူမ်ားသာျဖစ္သည္။ ထုိမွ်မက အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္အစုိးရသည္ လူထု၏ ပုန္ကန္မႈမ်ားဆက္လက္တည္ရွိေနျခင္းကုိ ျပင္းထန္စြာႏွိမ္နင္းပါေတာ့သည္။ လူထုကုိပစ္သတ္သည္အထိလုပ္ခဲ့သည္။ ေတာ္လွန္ေရးကုိသစၥာေဖာက္မႈႀကီးပါ။

အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္သည္ ႏုိင္ငံကုိအုပ္ခ်ဳပ္ရးနယ္ေျမ(၃)ခုခြဲၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားဖြဲ႔စည္းကာ အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ တရား႐ံုးဖြဲ႔စည္းရာတြင္ ဆႏၵမဲျဖင့္ေရြးေကာက္တင္ေႁမွာက္ျခင္းျပဳသည္။ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္သည္ ဘ႑ာေရးျပႆနာေျဖရွင္းဖုိ႔ ေက်ာင္းေတာ္ပုိင္ေျမယာမ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းေတာ္ပုိင္ပစၥည္းဥစၥာမ်ားကုိသိမ္းပုိက္သည္။ အာမခံထားၿပီးေငြစကၠဴမ်ား ထုတ္ေဝသည္။ (၁၇၉ဝ)ခုႏွစ္တြင္ သာသနာေရး ဥပေဒျပ႒ာန္းၿပီး ေက်ာင္းေတာ္ဆုိင္ရာအဖြဲ႔အစည္းအားလုံးကုိ ဖ်က္သိမ္းပစ္လုိက္သည္။ သာသနာ့ဝန္ထမ္းမ်ားကုိ မဲဆႏၵႏွင့္ေရြးခ်ယ္ၿပီး ပုံေသလစာေပးထားသည္။

(၁၇၉၁)ခုႏွစ္တြင္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကုိ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ (Constituent Assembly)ဟု အမည္ေျပာင္းလုိက္သည္။ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒကုိေရးဆြဲေစသည္။ ယင္းဥပေဒအရ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္မဲေပးခြင့္ရွိသူႏွင့္ အေရြးခံပုိင္ခြင့္ရွိသူမ်ားကုိ အခြန္ထမ္းေဆာင္ႏုိင္မႈအေပၚမူတည္ၿပီး သတ္မွတ္ထားသည္။ ထုိအခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္သည္ အရင္းစစ္လုိက္လွ်င္ ဓနရွင္လူတန္းစားအက်ဳိးျပဳလႊတ္ေတာ္သာျဖစ္ေနေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ ဓနရွင္တုိ႔အက်ဳိးအတြက္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးဘက္မွာအဟန္႔အတားျဖစ္ေနေသာ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ေရာင္းဝယ္မႈအခြန္အေကာက္စနစ္တုိ႔ကို ဖ်က္သိမ္းပစ္သည္။ တဖက္မွာက်ေတာ့ အလုပ္သမားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားဖြဲ႔စည္းခြင့္၊ သပိတ္ေမွာက္ခြင့္တုိ႔ကုိတားဆီးေသာဥပေဒမ်ားထုတ္ခဲ့႐ံုမွ်မက အလုပ္သမားမ်ား၏နစ္နာေၾကးေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားကုိလည္း လက္ခံခြင့္ျပဳျခင္းမရွိခဲ့။ အမ်ိဳး သားလႊတ္ေတာ္အစုိးရ၏ဥပေဒမ်ား သည္ ျပည္သူလူထုအတြက္မဟုတ္ခဲ့။ ဥပေဒတြင္ပါရွိေသာတန္းတူမႈႏွင့္လြတ္လပ္မႈတုိ႔ဆုိသည္မွာ လက္ေတြ႔အရ ဓနရွင္လူတန္းစားတုိ႔သာခံစားခြင့္ရွိေသာအခြင့္အေရးမ်ားျဖစ္ေနသည္။ ၎ဥပေဒအရ ကုိယ္စားလွယ္သစ္မ်ားေရြးခ်ယ္ၿပီး (၁၇၉၁) ေအာက္တုိဘာ(၁)ရက္ေန႔တြင္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ (Legislative Assembly) ကုိ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ျပန္သည္။ ဤလႊတ္ေတာ္တြင္မူ ပေဒသရာဇ္မ်ားမပါရွိေတာ့ပါ။ ဓနရွင္လက္ယာဂုိဏ္းကကုိယ္စားလွယ္ (၂ဝဝ)၊ အလယ္အလတ္ဂုိဏ္းက (၃ဝဝ)ႏွင့္ လက္ဝဲ(ဂ်က္ကုိဘင္) ဂုိဏ္းက (၁ဝဝ)တုိ႔ ပါဝင္ၾကသည္။ လူဝီ(၁၆)က အေျခခံဥပေဒႏွင့္ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္တုိ႔ကုိ အသိအမွတ္ျပဳလုိက္သည္။

ေတာ္လွန္ေရးႀကီးၿပီးဆုံးၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ဘုရင္ကေၾကညာသည္။ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားကေၾကညာျခင္းမဟုတ္ဘဲ ေတာ္လွန္ေရးမွာ အတုိက္ခံရသည့္ ေတာ္လွန္ေရး၏ပစ္မွတ္ျဖစ္သူကေၾကညာလုိက္ေသာေၾကညာခ်က္ပင္တည္း။

ေတာ္လွန္ေရးႀကီး တကယ္ပဲၿပီးဆုံးသြားခဲ့ပါသလား။

•                                          •                                          •                                          •

(၁၇၉၁)အေျခခံဥပေဒတြင္ ဆင္းရဲသားမ်ားအတြက္အခြင့္အေရးမ်ား မပါရွိပါ။ ေျမယာျပႆနာႏွင့္ေႂကြးၿမီျပႆနာတုိ႔ကုိလည္း ေျဖရွင္းမေပး ခဲ့ပါ။ ၎အေျခခံဥပေဒသစ္အရ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ထဲပါဝင္ခဲ့ဖူးေသာကုိယ္စားလွယ္မ်ားအေနျဖင့္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္သစ္တြင္ အေရြးခံ ပုိင္ခြင့္မရွိပါ။ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္သစ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ားထဲတြင္လည္း ထပ္မံ၍ဂုိဏ္းကြဲေနၾကျပန္သည္။ အလယ္အလတ္ဂုိဏ္းႏွင့္ လက္ဝဲ ဂုိဏ္းပါ။ လက္ဝဲဂုိဏ္းမွာ ဂ်က္ကုိဘင္အသင္းဝင္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ၎အသင္းသည္ ျပင္သစ္ျပည္အႏွံ႔အျပားတြင္ အသင္းခြဲမ်ားထူေထာင္ႏိုင္ ခဲ့ၿပီး အထက္ျမက္္ဆုံးအင္အားစုတခု ျဖစ္လာသည္။ လူထုအုံႂကြမႈႏွင့္အတူ သူ႔အင္အားလည္းႀကီးထြားလာျခင္းျဖစ္သည္။ ၎တုိ႔အနက္ အထင္ရွားဆုံးေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ မားရတ္ (Marat) ဒန္တြန္ (Danton)  ႐ုိဗက္စပီးယဲ (Rovespire) တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။ မားရတ္(၁၇၄၃-၁၇၉၅)က ဆရာဝန္လည္းျဖစ္သလုိ ႐ူပေဗဒပညာရွင္တဦးလည္းျဖစ္သည္။ ဒန္တြန္ (၁၇၅၉-၁၇၉၄) မွာ ေရွ႔ေနတဦးျဖစ္ၿပီး အစပုိင္းတုန္းက ေတာ္လွန္ေရးကုိတက္တက္ႂကြႂကြလုပ္ခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ပုိင္းတြင္မူ စီးပြားေရးဘက္လုိက္သြားခဲ့သည္။ ႐ုိဗက္စပီးယဲကမူ ႐ူဆုိး၏အေတြး အေခၚကုိ လက္ခံထားသူပါ။