ၿမိဳ့ေတာ္ခန္းမထက္ကအလံေတာ္ အပိုင္း-၄ (ေမာင္လွဝင္း-ျမင္းၿခံ)

အာဖရိကတုိက္မွေန၍ နီဂရုုိးမ်ားကုိကၽြန္မ်ားအျဖစ္ အတၱလႏၱိတ္သမုဒၵရာ ကုိေက်ာ္ျဖတ္ၿပီးသယ္ေဆာင္လာရာတြင္ လမ္းခရီးမွာပင္ နီဂရုုိး ကုိးသန္းခန္႔ေသဆုံး သြားခဲ့ၾကသည္။ (၁၅)သန္းေလာက္သာ အသက္ရွင္ပါလာခဲ့သည္ဟုဆုိသည္။ ၄င္း ကၽြန္မ်ား၏ တဝက္ေလာက္ေသာ အေရအတြက္ကုိ ၿဗိတိသွ်သေဘၤာမ်ားႏွင့္ သယ္ေဆာင္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ၿဗိတိသွ်ဓနရွင္တုိ႔၏လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား ျဖစ္ထြန္းႀကီးပြား လာျခင္း၏ ပထမဆုံးအေၾကာင္းရင္းမွာ ဤအခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆုိရုိး စကားတခုရွိခဲ့ဖူးသည္။ “ၿဗိတိသွ်တုိ႔၏နယ္ေျမအုတ္ရိုုိးတံတုိ္င္းမ်ားကုိ နီဂရိုုိးအမ်ိဳးသား တုိ႔၏ေသြးမ်ားျဖင့္ အဂၤေတကုိင္ၿပီးတည္ေဆာက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္”တဲ့။ ဤသုိ႔ဆုိလွ်င္ ဥေရာပတုိက္၏ အရင္းရွင္စနစ္ေခတ္ထလာမႈကုိ မည္သုိ႔ၾကည့္ျမင္သုံးသပ္သင့္ပါသနည္း၊ ဥေရာပတုိက္ဓနရွင္လူနည္းစုလက္တြင္း စုၿပဳံေရာက္ရွိသြားေသာအရင္းအႏွီးမ်ားဆုိသည္မွာ…. အေမရိကတုိက္မွအင္ဒီးယန္းအမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ အာဖရိကတုိက္မွနီဂရုိးမ်ား၊ တုိင္းရင္းသားမ်ားတုိ႔၏ေသြးတုံးေသြးခဲမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ကုိလုိနီအျဖစ္ကၽြန္ျပဳျခင္းခံရသည့္ အေရွ႔တုိင္းသားမ်ား၏ေသြးတုံးေသြးခဲ မ်ားလည္းျဖစ္သည္။ ၄င္းအျပင္ ဥေရာပတုိက္မွာပဲ ပင္တုိင္အဆက္မျပတ္ေသြးစုပ္ခံခဲ့ၾကရသည့္ ဥေရာပတုိက္သားတုိ႔၏ေသြး တုံးေသြးခဲမ်ားလည္း ႀကီးမားေသာအတုိင္းအတာျဖင့္ပါဝင္သည္၊ ဥေရာပတုိက္၏ အရင္းရွင္စနစ္ကုိ ဤလူသားတုိ႔၏ေသြး ရည္ေသြးခဲမ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

၂၊ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစား ႀကီးထြားဖြံ႔ၿဖိဳးလာျခင္း

ဥေရာပအရင္းရွင္စနစ္ေခတ္ထၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္လာသည့္အေၾကာင္းကုိေဖာ္ျပရာတြင္ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားႀကီးထြားဖြံ႔ၿဖိဳးလာပုံ အေၾကာင္း မပါဘဲျပည့္စုံႏုိင္လိ္မ့္မည္မဟုတ္ေပ၊ အရင္းရွင္စနစ္သည္ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားအေပၚေသြးစုပ္ဖိႏွိပ္မႈႏွင့္အတူႀကီးထြား လာသည္ဟူေသာသုံးသပ္ခ်က္သည္ အေျခခံက်ေသာအခ်က္ပင္ျဖစ္၏။ ဓနရွင္လူတန္းစားသည္ အနာဂတ္သူ႔သင္းခ်ဳိင္းကုိတူးေပး မည့္သူ တနည္းအားျဖင့္ သူ႔ကုိေျမျမဳပ္သၿဂႌဳဟ္မည့္သူကုိ သူကုိယ္တုိင္ေမြးဖြားေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။ ဓနရွင္လူတန္းစားဆုိသည္မွာ လူမႈထုတ္လုပ္ေရးပရိေဘာဂမ်ားကုိပုိင္ဆုိင္ၿပီး  အခစားအလုပ္သမားမ်ားအားခုိင္းစားေနသူ ေခတ္သစ္အရင္းရွင္လူတန္းစားကုိ ဆုိလုိသည္။ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားဆုိသည္မွာ မိမိကုိယ္ပုိင္ထုတ္လုပ္ေရးပရိေဘာဂမ်ားမရွိၾကေသာေၾကာင့္ မိမိတုိ႔အသက္ရွင္ရပ္ တည္ႏုိင္ေရးအတြက္ မိမိလုပ္အားကုိမလႊဲဲမေရွာင္သာ ေရာင္းစားေနၾကရေသာ ေခတ္သစ္အလုပ္သမားလူတန္းစားပင္ျဖစ္သည္။ ဓနရွင္လူတန္းစားမ်ား(တနည္းအားျဖင့္-အရင္းအႏွီး)တုိးမ်ားလာသည့္အခ်ဳိးအစားႏွင့္အညီ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားတုိးမ်ား လာျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအလုပ္သမားလူတန္းစားသည္ အလုပ္ရွိမွသာလွ်င္အသက္ရွင္ေနထုိင္ႏုိင္စြမ္းရွိသည္၊ သူတုိ႔၏အလုပ္က အရင္းအႏွီးကုိတုိးပြားေစမွသာ သူတုိ႔အလုပ္ရႏုိင္သည္။ အလုပ္ဆက္လက္လုပ္ကုိင္ႏုိင္သည္။ အလုပ္သမား လူတန္းစားသည္ မိမိကုိယ္မိမိ အလီလီေရာင္းစားရသည္။ အျခားအေရာင္းအဝယ္ပစၥည္းမ်ားနည္းတူ အလုပ္သမားမ်ားသည္လည္း ကုန္စည္တမ်ိဳးပင္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အရင္းရွင္တုိ႔၏ပုိင္္ဆုိင္မႈစနစ္ျဖစ္ေပၚလာသည့္အေျပာင္းအလဲအားလုံး၊ ေစ်းကြက္၏မတည္ၿငိမ္မႈအားလုံး၊ အားလုံးေသာအျခင္းအရာေတြ၏ဂယက္ရုိက္မႈကုိ သူ ခံရသည္။ အရင္းရွင္ေတြခံရသည့္နည္းတူ အလုပ္သမားလည္းခံရသည္။ ဓမၼတာအတုိင္းပင္ အလုပ္သမားမ်ားမွာ အလုပ္ရွိမွအသက္ရွင္ရသူျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤသုိေသာ ဂယက္ရုိက္မႈဒဏ္ကုိပုိမိုခံရသည္။ သုိ႔ျဖင့္ အလုပ္သမားမ်ားသည္ စက္ရံု၏အဆြယ္အပြားမ်ားျဖစ္လာသည္။ သူ႔အား အရုိးဆုံး၊ အေျပာင္းအလဲမရွိဆုံး၊ အလြယ္ကူဆုံးျဖစ္ေသာကၽြမ္းက်င္မႈရွိဖုိ႔ကုိသာေတာင္းဆုိ(သူ႔တြင္လိုအပ္သည္)သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အလုပ္သမားတေယာက္၏ထုတ္လုပ္ေရးစရိတ္ကုိ သူ အသက္ရွင္ေနထုိင္ႏုိင္ဖုိ႔ႏွင့္မ်ိဳးဆက္ျပန္႔ပြားေရးတုိ႔အတြက္လုိအပ္ေသာ ဘဝတည္ၿမဲေရးပစၥည္းမ်ားရရွိေစရံုေလာက္သာ ကန္႔သတ္ထားသည္။ သုိ႔ရာတြင္ တဘက္က ကုန္ေစ်းႏႈန္းမ်ားတက္လာသည္ႏွင့္ အမွ် လုပ္ခသည္ေလ်ာ့ပါးလာသည္။ အလုပ္ခ်ိန္ကေတာ့ ပုိတုိးလာသည္။ သတ္မွတ္ထားသည့္အလုပ္ခ်ိန္္အတြင္း အလုပ္ပမာဏ တုိးလာသည္။ အလုပ္၏ဝန္ထုပ္ဝန္ပုိး(ဝန္ထံု႔ဝန္ပို)မ်ား အလုပ္သမားအေပၚ ပုိမုိက်ေရာက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ စက္ရံုမွာစုၿပဳံေနေသာ အလုပ္သမားထုႀကီးကုိ စစ္သားမ်ားကဲ့သုိ႔စုစည္းဖြဲ႔စည္းလုိက္သည္။ စက္မႈတပ္မေတာ္ႀကီး၏သာမန္တပ္သားမ်ားအျဖစ္ တပ္မွဴး တပ္ၾကပ္အဆင့္ဆင့္္တုိ႔၏ကြပ္ကဲအုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ စနစ္တက်ထားရွိလုိက္သည္။ သူတုိ႔သည္ ဓနရွင္လူတန္းစား၏ေက်းကၽြန္ျဖစ္ ရုံသာမက ဓနရွင္ႏုိင္ငံေတာ္၏ေက်းကၽြန္မ်ားလည္းျဖစ္ၾကသည္။ ထုိမွ်သာမက စက္ကိရိယာ၊ ႀကီးၾကပ္သူႏွင့္အဓိကအားျဖင့္ တဦးခ်င္းစက္ပုိင္ရွင္ ဓနရွင္ကုိယ္တုိင္၏ကၽြန္ျပဳမႈကုိ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် နာရီႏွင့္အမွ်ခံၾကရသည္၊ ဓနရွင္လူတန္းစားက အျမတ္အစြန္း ရရွိေရးကုိသူ၏အဆုံးစြန္ရည္ရြယ္ခ်က္အျဖစ္ ပုိမုိေျဗာင္က်စြာေဖာ္ထုတ္လာသည္ႏွင့္အမွ် စက္ရုုံအတြင္း ဓနရွင္၏မင္းမူအုပ္စုိးမႈ၊ ႏုိင္ငံေတာ္၏မင္းမူအုပ္စုိးမႈတုိ႔သည္ ပုိၿပီး ပုိၿပီး မုန္းတီးစရာေကာင္းလာသည္။ ပုိၿပီးရက္စက္လာသည္။ ေခတ္သစ္စက္မႈလုပ္ငန္း ပိုမုိတုိးတက္လာေသာအခါ ကာယအလုပ္မွာ ကၽြမ္းက်င္မႈသိပ္မလုိေတာ့ပါ။ အားစုိက္ရမႈနည္းလာသည္။ သည္အခါ ေယာကၤ်ားသားတို႔၏အလုပ္ကို မိန္းမသားမ်ားႏွင့္အစားထုိးလာသည္။ အလုပ္သမားလူတန္းစားအတြက္ အသက္ျခားနားမႈ၊ က်ားမျခားနားမႈမ်ားသည္ မည္ကဲ့သုိ႔ေသာထင္ရွားသည့္(တမူျခားနားသည့္) လူမႈေရးအဓိပၸာယ္မွရွိမေနေတာ့။ အားလုံးတုိ႔သည္ အလုပ္ကိရိယာမ်ားျဖစ္ကုန္ၾကေတာ့သည္။ အလုပ္သမားမ်ားသည္ စက္ရံုပုိင္ရွင္မ်ား၏ေသြးစုပ္မႈကုိခံရၿပီးေနာက္ လုပ္ခကိုလက္ငင္းရလုိက္သည္။ ဤသည္မွာ ေသြးစုပ္ၿပီးသားလုပ္ခေငြကုိရရွိျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္းသုိ႔ လုပ္ခရၿပီးသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ဓနရွင္လူတန္းစား၏တျခားေသာအစိတ္အပုိင္းျဖစ္သည့္ အိမ္ပိုင္ရွင္ႀကီးမ်ား၊ဆုိင္ပုိင္ရွင္ႀကီးမ်ား၊ အေပါင္ခံစားသူ မ်ားသည္ အလုပ္သမားမ်ားအေပၚ ထပ္မံေသြးစုပ္လုိက္ၾကျပန္ေသးသည္။ (ပဲရစ္ဘုံအဖြဲ႔က သူတုိ႔ အာဏာရရွိလုိက္သည့္အခ်ိန္တြင္ အေပါင္္ဆုိင္မ်ားကုိပိတ္ပင္ တားျမစ္လုိက္ျခင္းသည္ ဤအခ်က္အေပၚတြင္မူတည္သည္) အလယ္အလတ္ေအာက္လႊာ (Lower Middle class)လူတန္းစားမ်ားျဖစ္ၾကေသာ လုပ္ငန္းပုိင္ရွင္ကေလးမ်ား၊ ဆုိင္ပုိ္င္ရွင္ကေလးမ်ား၊ လုပ္ငန္းမွအနားယူသြားရသည့္ (ဓနရွင္စနစ္ႀကီးထြားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈက ဖ်က္သိမ္းေမာင္းထုတ္ျခင္းကုိခံလုိက္ရေသာ)လုပ္ငန္းပုိင္ရွင္အားလုံးနီးပါး၊ လက္မႈပညာသည္မ်ား၊ ၄င္းအျပင္ လယ္သမားမ်ားတုိ႔သည္ တစတစႏွင့္ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားတပ္ဖြဲ႔အတြင္းသုိ႔ က်ေရာက္သက္ဆင္းလာၾကသည္။

လယ္သမားလူတန္းစားထဲမွတစိတ္တပုိ္င္းသည္ ဘာေၾကာင့္ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားအတြင္းသုိ႔ေရာက္ရွိလာၾကရပါသနည္း။ ဥေရာပတုိက္မွလယ္သမားမ်ားသည္ လယ္ေျမမ်ားလုယက္ျခင္းခံခဲ့ၾကရသည္၊ လယ္ေျမကုိ ေမြးျမဴေရးစားက်က္ေျမမ်ား အျဖစ္ေျပာင္းကာ သုိးေမႊးထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း လုပ္ကုိင္ၾကေသာဓနရွင္မ်ားေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔အျပင္ လယ္ယာေျမလုပ္ငန္း အတြင္းမွာလည္း ဓနရွင္နည္းနာေတြေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။ လယ္ယာလုပ္ငန္းတြင္ ဓနရွင္မ်ားကဲ့သုိ႔ႁမႈပ္ႏွံစရာအရင္းအႏွီး မရွိၾကေသာေၾကာင့္ လယ္သမားမ်ားက သူတုိ႔၏လယ္သမားဘဝကိုစြန္႔လႊတ္လုိက္ၾကသည္လည္းရွိသည္။ ဓနရွင္လူတန္းစားသည္ ေက်းလက္မ်ားအား ၿမိဳ့မ်ား၏စုိးမုိးမႈေအာက္တြင္ထားရွိျခင္းသည္လည္း အေၾကာင္းအခ်က္တခုျဖစ္သည္။ ၿမိဳ့ႀကီးမ်ားကုိ အသစ္တည္ေထာင္လာၾကသည္။ ၿမိဳ့ေနလူဦးေရကုိအလြန္အမင္းတုိးပြားလာေစၿပီး ေက်းလက္လူဦးေရအေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ထုိင္းမႈိင္းသည့္ေက်းလက္ဘဝမွ ဆြဲထုတ္ပစ္လုိက္သည္။

ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းအခ်က္တခုလည္းရွိေသးသည္။ လယ္သမားမ်ားႀကံဳေတြ႔ရသည့္အုပ္စုိးသူလူတန္းစား၏ဖိႏွိပ္မႈမ်ား၊ ပေဒသရာဇ္အေႏွာင္အဖြဲ႔မ်ားႏွင့္စီးပြားေရးေဘးဒုကၡမ်ားေၾကာင့္ လယ္သမားတုိ႔က သူတုိ႔၏လယ္သမားဘဝမွရုန္းထြက္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားၾကည့္ၾကျခင္းျဖစ္သည္၊။

ထုိ႔အျပင္ ဥေရာပတိုက္၏အေရွ႔ဘက္မွေန၍ ပုလိပ္ေရာဂါကူးစက္က်ေရာက္လာသျဖင့္ (၁၃၄၈)ခုႏွစ္မွသည္ (၁၃၅ဝ)ခုႏွစ္အထိ ဥေရာပတုိက္၏လူဦးေရထက္ဝက္ေလာက္ ေသေၾကပ်က္စီးကုန္ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလ်ာ့ပါးလစ္လပ္သြားသည့္အလုပ္သမား မ်ား၏ေနရာတြင္ လယ္သမားမ်ားဝင္ေရာက္လုပ္ကုိင္လာၾကသည္လည္းရွိသည္။

ဤသုိ႔ျဖင့္ ဓနရွင္လူတန္းစားသည္ ျပန္႔က်ဲေနသည့္လူဦးေရကုိ စုစည္းႁပြတ္သိပ္ေစလုိက္သည္။ အေသးစားထုတ္လုပ္ေရးပရိေဘာဂႏွင့္ ပုိင္ဆုိင္မႈအေသးစားမ်ားကုိ ပုိ၍ပုိ၍ဖ်က္ဆီးပစ္သည္။ သည္အခါ ထုတ္လုပ္ေရးပရိေဘာဂမ်ားစုစည္းျခင္းျဖစ္လာရသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ထုတ္လုပ္ေရးပရိေဘာဂမ်ား လူနည္းစုလက္တြင္းသုိ႔ စုစည္းေရာက္ရွိသြားသည္။ ယင္းသုိ႔ ထုတ္လုပ္ေရးပရိေဘာဂမ်ားကုိ ေခတ္သစ္စက္မႈလုပ္ငန္းက စုစည္းလာသည္ႏွင့္အမွ် လုပ္ငန္းမ်ားပုိမုိႀကီးထြားလာသည္။ အရင္းအႏွီးပုိ၍မ်ားျပားလာရသည္။ ပုိမုိမ်ားျပားေသာအရင္းအႏွီးရရွိဖုိ႔အတြက္ ေသြးစုပ္မႈနည္း နာမ်ားခ်ဲ႔ထြင္ရွာႀကံလာရသည္။ ရွာႀကံရရွိသည့္အခါတြင္ ထပ္မံရင္းႏွီးႁမႈပ္ႏွံမႈျပဳသည္။ အရင္းအႏွီးႁမႈပ္ႏွံမႈ ပုိမုိႀကီးမားလာသည္ႏွင့္ အမွ် လုပ္ငန္းကလည္းပုိမုိႀကီးထြားလာျပန္ပါသည္။ ဤအခါတြင္ အလုပ္အတြက္ လုိအပ္ေသာအလုပ္သမားမ်ားထပ္မံစု ေဆာင္းျခင္း ျပဳလုပ္ရျပန္ေတာ့သည္။

၄င္းအျပင္ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားသည္ အေရအတြက္တုိးမ်ားလာရံုသက္သက္ မကပါ။ ပုိႀကီးေသာထုထည္အျဖစ္ စုစည္းလာသည္။ သူ႔အင္အား တေန႔တျခား ပုိမုိႀကီးမားလာၿပီး ဤသုိ႔ႀကီးမားလာေၾကာင္းကုိလည္း မိမိတုိ႔ကုိယ္တုိင္ ခံစားသိရွိလာၾကသည္။ အစပုိင္းတြင္ အလုပ္သမားမ်ားသည္ မိမိတုိ႔ကုိတုိက္ရိုက္ေသြးစုပ္ေနေသာဓနရွင္တဦးခ်င္းကုိပဲ တုိက္ပြဲဆင္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ ဓနရွင္ႏွင့္ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားတို႔အၾကားကတုိက္ပြဲသည္ ပုိ၍ပုိ၍ လူတန္းစားႏွစ္ရပ္ၾကားက တုိက္ပြဲလကၡဏာေဆာင္လာသည္။ အလုပ္သမားတုိ႔သည္ မိမိလုပ္ခကုိကာကြယ္ေရးအတြက္ အလုပ္သမားအခ်င္းခ်င္းပူးေပါင္း လာၾကရသည္။ တဆင့္တက္၍ ပုိမုိစည္းကမ္းရွိေသာအလုပ္သမားသမဂၢမ်ား ဖြဲ႔စည္းလာၾကရသည္။ ရံဖန္ရံခါျဖစ္ေပၚလာတတ္ေသာ ပုန္ကန္မႈမ်ားအတြက္ အၿမဲတမ္းအစည္းအရုုံးမ်ားတင္ႀကိဳၿပီးတည္ေထာင္ထားရသည္။ တခ်ဳိ႔ေနရာမ်ား၌ ဓနရွင္ႏွင့္ပစၥည္းမဲ့လူတန္း စားတုိ႔အၾကားအားၿပိဳင္မႈသည္ အတိအလင္းပုန္ကန္မႈအျဖစ္ ေပါက္ကြဲသြားတတ္သည္လည္းရွိသည္။

ဤအဆင့္မတုိင္ခင္ကမူ အလုပ္သမားမ်ားေပါင္းစည္းေရးအတြက္ ဓနရွင္လူတန္းစားကုိယ္တုိင္က ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဓနရွင္လူတန္းစားသည္ ပေဒသရာဇ္လူတန္းစားအေပၚအႏုိင္ရရွိဖုိ႔ႏွင့္ အရင္းရွင္အခ်င္းခ်င္းၿပိဳင္္ဆုိင္မႈမ်ားတြင္ အႏုိင္ရရွိေရးတုိ႔အတြက္ အလုပ္သမားလူတန္းစားတရပ္လုံးကုိအကူအညီေတာင္းခံရသည့္အျဖစ္လည္း ဆုိက္ေရာက္လာသည္၊ တနည္းဆုိလွ်င္ ဓနရွင္လူတန္းစားကအလုပ္သမားတို႔အင္အားကုိ အသုံးခ်လိုက္ျခင္းပင္။

ထုိအဆင့္မွာဆုိလွ်င္ ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားသည္ သူ၏တုိက္ရိုက္ရန္သူျဖစ္ေသာ ဓနရွင္လူတန္းစားကုိတုိက္ပြဲဆင္တာမဟုတ္ေတာ့ဘဲ “မိမိရန္သူ၏ရန္သူမ်ားျဖစ္ၾကေသာ” သက္ဦးဆံပုိင္အႂကြင္းအက်န္မ်ား၊ ေျမရွင္မ်ား၊ စက္မႈလုပ္ငန္းမလုပ္သည့္ဓနရွင္ႏွင့္ ဓနရွင္ေပါက္စလူတန္းစားမ်ားတုိ႔ကုိ တုိက္ပြဲဆင္ခဲ့ၾကရသည္။ ျပင္သစ္ျပည္ဓနရွင္ေတာ္လွန္ေရးမ်ားတြင္ ရႈပ္ေထြးလွေသာအျဖစ္ အပ်က္မ်ားအၾကား ဤသုိ႔ေသာတုိက္ပြဲဆင္ျခင္း ျဖစ္စဥ္မ်ားကုိေတြ႔ရွိႏုိင္သည္။ ယင္းေခတ္ကာလက သမုိင္းလႈပ္ရွားမႈတရပ္လုံးသည္ ဓနရွင္လူတန္းစား၏လက္တြင္းတည္ရွိေနခဲ့သည္။ ရရွိေသာေအာင္ပြဲတုိင္းသည္လည္း ဓနရွင္လူတန္းစား၏ေအာင္ပြဲမ်ားသာ။

သည့္ေနာက္ပုိင္းကာလေရာက္ရွိေတာ့မွ….

အထက္ပါအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားသည္ ဥေရာပတုိက္ဓနရွင္လူတန္းစား ႀကီးထြားလာသည့္ျဖစ္စဥ္ကုိ ၿခံဳငုံသုံးသပ္ၾကည့္ျမင္ျခင္း ပဲျဖစ္သည္။
၄င္းအျပင္ ေနာက္ထပ္ထပ္မံရွင္းလင္းဖုိ႔လုိအပ္ေနေသာအေၾကာင္းအခ်က္မွာ အရင္းရွင္စနစ္ေခတ္ထလာမႈႏွင့္အတူ လယ္သမားမ်ားေျမယာလုယက္ခံရသည့္အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ ဓနရွင္စနစ္ျဖစ္ထြန္းတုိးတက္လာမႈက လယ္သမားမ်ား၏ဘဝကုိဖ်က္ဆီးပစ္ ခဲ့ေၾကာင္းပုံေပၚေစလုိ၍ ျဖစ္သည္။

လယ္သမားမ်ားေျမယာလုယက္ခံၾကရသည့္ကိစၥတြင္ အဓိကက်ေသာသဏၭာန္ (၂)မ်ိဳးရွိသည္။

ပထမသဏၭာန္မွာ (၁၅)ရာစုအကုန္ကာလက အဂၤလန္တြင္ သုိးႏြားတိရစၦြာန္ေမြးျမဴေရးအတြက္ စားက်က္ႀကီးမ်ားလုိလာျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လယ္သမားမ်ားကုိ လယ္ယာေျမေတြကေန အႏုနည္းေရာအၾကမ္းနည္းပါ

(၂)မ်ိဳးစလုံးသုံးၿပီး ေမာင္းထုတ္ပစ္ခဲ့သည္။ သည္အခါ လယ္ယာလုပ္ခင္းကုိင္ခင္းႀကီးေတြ ေပၚလာသည္။ ယင္းလယ္ယာလုပ္ခင္းႀကီးမ်ားကုိ သူေဌးႀကီးမ်ားႏွင့္မင္းညီမင္းသားေတြက ပုိင္္ဆုိင္ၾကသည္။

လယ္ယာလုပ္ငန္းတြင္ ဓနရွင္နည္းနာမ်ားဝင္ေရာက္ေနရာယူမႈဟုလည္း ဆုိႏုိင္ပါသည္။ စားက်က္မ်ားဆုိသည္မွာလည္း ဓနရွင္တုိ႔၏ သုိးေမႊးထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း၊ အသားထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းတုိ႔အတြက္ ျဖည့္ဆည္းေပးရျခင္းျဖစ္သည္။ လယ္ယာေျမမ်ားတြင္ ေကာက္စုိက္စက္မ်ား (၁၇ဝ၁)ခုႏွစ္တြင္ စတင္ေပၚေပါက္လာသည္၊ လယ္ကြင္းအက်ယ္ႀကီးေတြကုိ ၿခံႀကီးမ်ားကဲ့သုိ႔ကာရံၿပီး အသားစားဖို႔တိရစၦြာန္အမ်ားအျပားေမြး ျမဴလာၾကသည္။ ေမြးျမဴေရးတေခတ္ဆန္းလာသည္။ ဓနရွင္တုိ႔သည္ ႏုိင္ငံျခားႏွင့္ကုန္သြယ္ေရးလုပ္ငန္းအျပင္ လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းမွလည္း အျမတ္အစြန္းစုိ႔စုိ႔ပုိ႔ပုိ႔ရရွိခဲ့ၾကသည္။ ဤအျမတ္အစြန္းမ်ား ေပါင္ေငြ (၅၄)သန္းခန္႔စုေဆာင္းမိလာေသာအခ်ိန္တြင္ ဘဏ္္မ်ား၊ စေတာ့ ေစ်းဖလွယ္ရာဌာနမ်ား စတင္ထူေထာင္ၾကေတာ့သည္။ ဤနည္းျဖင့္ စက္မႈအရင္းရွင္မ်ားဘဝမွ ဘဏ္အရင္းရွင္မ်ားဘဝသုိ႔ စတင္ကူးေျပာင္း လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ လယ္သမားမ်ား ေျမယာလုယက္ခံခဲ့ရျခင္း၏ ေနာက္သဏၭာန္တခုမွာ ကုိလုိနီနယ္ေျမမ်ားအျဖစ္သိမ္းပုိက္လုယက္ ျခင္းခံရျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤကိစၥကုိ အထက္တြင္တင္ျပၿပီးပါၿပီ)

ဥေရာပတုိက္တြင္ အရင္းရွင္စနစ္ေခတ္ထလာမႈႏွင့္အတူ ဥေရာပယဥ္ေက်းမႈသည္လည္း ထြန္းကားလာခဲ့ေလသည္။ (၁၄)ရာစုႏွင့္ (၁၅) ရာစုတုိ႔တြင္ အီတလီျပည္သည္ ဥေရာပယဥ္ေက်းမႈအထြန္းကားဆုံးတုိင္းျပည္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဥေရာအရင္းရွင္စနစ္ေခတ္ဦး တြင္ စာေပ၊ ပန္းခ်ီပန္းပုအႏုပညာ၊ ဒႆနိကေဗဒစသည့္ ယဥ္ေက်းမႈတုိ႔ဘက္စုံဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္လာသည္။ ပေဒသရာဇ္ေခတ္မွာလည္း စာေပ၊ ပန္းခ်ီပန္းပုႏွင့္အေတြးအေခၚ၊ ယဥ္ေက်းမႈတုိ႔ေပၚေပါက္ျဖစ္ထြန္းခဲ့သည္ပင္ျဖစ္၏။ သုိ႔ရာတြင္ ပေဒသရာဇ္တုိ႔သည္ သူ႔လူတန္းစားအက်ဳိးႏွင့္ကုိက္ညီသည့္ယဥ္ေက်းမႈ(သုိ႔မဟုတ္) သူ႔လူတန္းစားအက်ဳိးကုိမထိခုိက္သည့္ ယဥ္ေက်းမႈတုိ႔ကုိသာခြင့္ျပဳသည္။ ပေဒသရာဇ္တုိ႔မလုိလားေသာ စာေပအႏုပညာႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈတုိ႔သည္ ပိတ္ပင္တားဆီးျခင္း ခံခဲ့ရသည္၊ လူတန္းစားအက်ဳိးႏွင့္မကုိက္ညီသည့္အရာေတြအေပၚဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈသည္ ကၽြန္ပုိင္ရွင္ေခတ္ကတည္းက တည္ရွိလာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ‘ဆုိကေရးတီး’သည္ သူ႔ယံုၾကည္ခ်က္၊ သူ႔အယူအဆအတြက္ အသက္ေပးသြားခဲ့ရသည္။ ဤသည္မွာ ယင္းေခတ္ယင္းအခါက ထူးဆန္းေသာအယူအဆသစ္ျဖစ္သည့္ သူ႔အေတြးအေခၚကုိ သက္ဦးဆံပုိင္ေတြက လက္မခံႏိုင္သည့္ အတြက္ ဖိႏွိပ္ပစ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အလားတူ ဥေရာပတုိက္တြင္ ဘီစီ (၅၂၇)ေနာက္ပုိင္း ပေလတုိ၏အကယ္ဒမီေက်ာင္းကုိ ပိတ္ပစ္ခဲ့ျခင္းမွာလည္း ဤသေဘာအတုိင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဓနရွင္စနစ္ေခတ္ဦးေရာက္ေတာ့လည္း သူတုိ႔၏ဓနရွင္စနစ္ျဖစ္တည္ဖုိ႔ႏွင့္ ကုိလုိနီလုယက္ဖုိ႔အတြက္ အေမရိကတုိက္မွ အဆင့္အတန္းျမင့္မားခဲ့သည့္ ‘မာယာ’(Maya) ‘အင္ကာ’(Inca)ယဥ္ေက်းမႈတုိ႔ကုိ ေျမျမွဳပ္ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ၾကသည္။

သုိ႔ရာတြင္ ႏႈိင္းယွဥ္ျခင္းအရေျပာရလွ်င္ ပေဒသရာဇ္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထက္ အရင္းရွင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက ပုိမုိတုိးတက္ခဲ့သည္။ ပုိမုိလြတ္လပ္ခြင့္ရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စာေပအႏုပညာႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈတုိ႔သည္ အရင္းရွင္စနစ္ေခတ္ဦးကာလတြင္ ႏိႈိင္းယွဥ္ခ်က္ အရပုိမုိလြတ္လပ္ၿပီး ပုိမုိတုိးတက္လာျခင္းျဖစ္သည္၊ ထုိစဥ္က ဥေရာပတုိက္တြင္ အီတလီ။ ဂ်ာမနီႏွင့္ဒတ္ခ်္တုိ႔တြင္ ပန္းခ်ီႏွင့္ပန္းပုပညာမ်ား အားေကာင္းေကာင္းႏွင့္ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္လာသည္။ ဥေရာပတုိက္၏ အႏုပညာအေက်ာ္အေမာ္တဦးျဖစ္ေသာ မုိက္ကယ္အင္ဂ်လုိ(၁၄၇၅-၁၅၆၄) ေပၚထြန္းခဲ့သည္။ ကဗ်ာလကၤာဘက္တြင္ အဂၤလန္က စပင္ဆာ(၁၅၅၂-၉၉)သည္ ထင္ရွားသည္၊ ျပဇာတ္ဘက္တြင္မူ ရွိတ္စပီးယား(၁၅၆၄-၉၉) သည္ ဥေရာပတုိက္အကန္႔အသတ္ေဘာင္ကုိေက်ာ္လြန္ၿပီး ကမၻာ့့အတုိင္းအတာျဖင့္ ယေန႔ထက္တုိင္ေက်ာ္ၾကားၾသဇာႀကီးမားသူ ျဖစ္လာသည္။ (၁၅)ရာစုက ဂ်ာမနီီမွ ပန္းခ်ီပန္းပုလက္ရာ မ်ားသည္ ကက္သလစ္ဘာသာဝင္ အုပ္စုိးသူလူတန္းစား၏ၾသဇာအာဏာကုိ ျပည္သူလူထုအၾကားေရာက္ရွိပ်ံ႔႔ႏွံ႔အာင္ ျဖန္႔ခ်ိေပးခဲ့ရျခင္းသာျဖစ္သည္။

(၁၄)ရာစုႏွစ္ေနာက္ပုိင္းတြင္ ဂ်ာမနီလူမ်ိဳး ဂူတင္ဘတ္ဆုိသူက ပုံႏွိပ္စက္ကုိတီထြင္ႏုိင္ခဲ့သည့္အတြက္ စာေပျဖန္႔ခ်ိေရးကုိ ႀကီးမားစြာတြန္းေဆာ္ေပးလုိက္သည္။ ၄င္းပုံႏွိပ္စက္ကုိအတုယူၿပီး ျပင္သစ္၊ အီတလီႏွင့္အဂၤလန္တုိ႔က ပုိမုိေကာင္းမြန္ေအာင္ျပဳျပင္ ကာ ထြန္းကားေစခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ပုံႏွိပ္စက္ေၾကာင့္ (၁၇)ရာစုဂ်ာမနီတြင္ ဝတၳဳစာေပတုိ႔သည္ အက်ယ္အျပန္႔ေနရာယူလာႏုိင္ခဲ့ ၾကသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ယင္းဝတၳဳစာေပအမ်ားစုမွာ ဓနရွင္လူကုံထံေလာကကုိ အမႊန္းတင္ေထာက္ခံအားေပးသည့္ဝတၳဳစာေပမ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဓနရွင္လူတန္းစား၏ေတာ္လွန္ရုန္းကန္မႈက စာေပယဥ္ေက်းမႈအေပၚရုိက္ခတ္ထင္ဟပ္ခ်က္ဟုေတာ့ဆုိႏုိင္သည္။ ဤသုိ႔ေသာ ယဥ္ေက်းမႈဘက္မွ တုိးတက္လာမႈေတြကုိ ကားလ္မာ့က္စ္က ေအာက္ပါအတုိင္းၿခဳံငုံသုံးသပ္ခဲ့သည္။

“ဥေရာပတုိက္၏ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အသိပညာဖန္တီးမႈမ်ားသည္ ဓနရွင္လူတန္းစား ႀကီးထြားလာမႈႏွင့္တုိက္ရုိက္ဆက္စပ္မႈရွိခဲ့သည္။ ထုိမွ်သာ မကပါ။ အမ်ိဳးသားတရပ္၏ အသိပညာဖန္တီးမႈသည္ အမ်ားပုိင္ပစၥည္းျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဓနရွင္တုိ႔၏ထုတ္လုပ္ေရးပစၥည္းမ်ားကမၻာ့လႊမ္းၿခဳံမႈ၊ ဓနရွင္တုိ႔အတြက္ကုန္ၾကမ္းကုိ ကမၻာ့ေဒသအသီးသီးမွျဖည့္တင္းေပးရမႈ ေဒသအသီးသီး၊ ေစ်းကြက္အသီးသီးတုိ႔၏လုိအပ္မႈအသစ္ကုိဓနရွင္လူတန္းစားကလုိက္လံေနရမႈ….ဤသည္တုိ႔ေၾကာင့္ အမ်ိဳးသား(တိုင္းျပည္)အသီးသီးတုိ႔သည္ တဦးႏွင့္တဦးဆက္သြယ္လာခဲ့ၾကရသည္၊ အျပန္အလွန္မွီခုိ္မႈ ျဖစ္လာၾကရသည္။ အမ်ိဳးသား တဘက္သတ္က်မႈ(အစြန္းေရာက္မႈ)ႏွင့္အမ်ိဳးသားအျမင္က်ဥ္းမႈတုိ႔သည္ ပုိ၍ ပုိ၍အကန္႔အသတ္ခံလာခဲ့ၾကရသည္။ အေရအတြက္မ်ားျပားလွေသာ အမ်ိဳးသားႏွင့္ေဒသဆုိင္ရာစာေပယဥ္ေက်းမႈမွ ကမၻာာ့စာေပယဥ္ေက်းမႈ ေပၚထြန္းလာေစခဲ့သည္”

(၁၆)ရာစုတြင္ ပေဒသရာဇ္ကုိးကြယ္ယုံၾကည္မႈနယ္ပယ္တြင္လည္း ထုိးေဖာက္ဆန္႔က်င္မႈမ်ား ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ “လူ႔တန္ဖုိးကုိ ေလးစားသင့္တယ္”ဟူေသာ အယူအဆေပၚလာသည္။ လူ႔အင္အား၊ လူ႔တန္ဖုိးကုိဝါဒျဖန္႔ရင္းက“ဘုရားသခင္က အရာရာကုိ ဖန္ဆင္းသည္”ဆုိေသာ ခရစ္ယာန္ဘာသာကုိလည္း ဆန္႔က်င္လာၾကသည္။ လူသာ Luther (၁၄၈၃-၁၅၄၆)က ‘တရားက်င့္တာတုိ႔၊ ေကာင္းမႈျပဳတာတုိ႔ဟာ လြတ္ေျမာက္မႈဆီသုိ႔ မပုိ႔ေဆာင္ႏုိ္င္။ ယုံၾကည္မႈကသာ လြတ္ေျမာက္မႈဆီပုိ႔ေဆာင္ႏုိင္လိမ့္မယ္’ဟု ေဟာေျပာခဲ့သည္။ သူက (၁၅၂၅)ခုႏွစ္မွာ သမၼာက်မ္းစာကုိဘာသာျပန္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္၊ ဘာသာေရးစာတမ္း (၉၅)ေစာင္ကုိလည္း တင္သြင္းခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူ႔ကုိ ခရစ္ယာန္အသင္းေတာ္က ဝုိင္းပယ္ခဲ့ၾကသည္၊ (၁၅၂၄-၂၅)ခုႏွစ္မ်ားက ဂ်ာမနီီတြင္ပေဒသရာဇ္ဆန္႔က်င္ေရး၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာဆန္႔က်င္ေရးလယ္သမားစစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ၄င္းလႈပ္ရွားမႈသည္ ဘာသာေရးထိပ္သီ္းမ်ားႏွင့္ မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္မ်ားကုိဦးတည္ ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကျခင္းျဇစ္သည္။ ၄င္းတုိက္ပြဲအတြင္း လယ္သမားဦးေရ၏ သုံးပုံ ႏွစ္ပုံပါဝင္ခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းအေရးေတာ္ပုံ ရႈံံးနိမ့္သြားခဲ့ရေသာ္လည္း ဘာသာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကုိျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ယင္းလယ္သမားသူပုန္ကုိ “လူသာ”၏အကူအညီႏွင့္ ႏွိမ္နင္းခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ခရစ္ယာန္အသင္းေတာ္က ဝိုင္းပယ္ျခင္းခံခဲ့ရေသာ လူသာသည္ လယ္သမားသူ ပုန္ကန္မႈက်ေတာ့ ဘယ္ဘက္ကရပ္သြားသလဲဆုိတာ သင္ခန္းစာယူစရာျဖစ္သည္၊ လယ္သမားမ်ားရက္ရက္စက္စက္ အသတ္ခံခဲ့ၾကရသည္။

အလယ္ေခတ္ခရစ္ယာန္ေလာကတြင္ ဘာသာေရးအေခ်အတင္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား၊ ဆန္႔က်င္တုိက္ခုိက္မႈမ်ား ေပၚလာခဲ့သည္။ ဘုန္းႀကီးမ်ား၏လာဘ္စားမႈေတြပြင့္က်ကုန္သည္။ မေက်နပ္သူေတြက ဆန္႔က်င္ဆူပူတာေတြျဖစ္လာသည္။ (၁၅၃၄)ခုႏွစ္ အဂၤလန္တြင္ အ႒မေျမာက္ဟင္နရီဘုရင္ႀကီးက အဂၤလိပ္အမ်ိဳးသားအာဏာပုိင္တုိ႔ကုိ ကက္သလစ္ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းႏွင့္ အဆက္ျဖတ္ခုိင္းလုိက္သည္။ ဘုရားေက်ာင္းပုိင္ပစၥည္းေတြကုိသိမ္းယူသည္၊ ပရုိတက္စတင့္က်င့္ဝတ္မ်ားကုိ ျပ႒ာာန္းသတ္မွတ္ေပးသည္။

ဂ်ာမနီျပည္မွာလည္း ဟက္စ္ဘတ္ (Hapsburg)မင္းဆက္က ကက္သလစ္အယူဝါဒကုိ ျပန္လည္အသက္သြင္းသည့္အခါ (၂၅)ႏွစ္ၾကာတုိက္ပြဲမ်ားျဖစ္ပြားခဲ့ရသည္။ အႏွစ္သုံးဆယ္စစ္ပြဲ (၁၆၁၈-၄၈)ၿပီးဆုံးသြားသည့္အခါက်မွ (၁၅၅၅)ခုႏွစ္တုန္းက ဆုံးျဖတ္ခဲ့ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္အရ ေဒသႏၱရမင္းညီမင္းသားမ်ားႏွင့္ျပည္သူမ်ားအား ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ေပးခဲ့သည္။ ဂ်ာမနီတျပည္လုံးသည္ ဘာသာေရးစစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ယုိယြင္းပ်က္စီးမႈမ်ား ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ကက္သလစ္တုိ႔က ဘာသာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိ ကုိင္တြယ္ထိန္းခ်ဳပ္လာသည့္အခါတြင္ ပရုိတက္စတင့္ဘာသာ၏ဆန္႔က်င္မႈတုိ႔ႏွင့္ ရင္္ဆုိင္ရသည္။ ပုိလန္၊ ဟန္ေဂရီ၊ ဂ်ာမနီေတာင္ပုိင္းတုိ႔မွာ ဘာသာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားလုပ္ခဲ့ရသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ဘာသာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆုိင္ရာစစ္ပြဲမ်ားသည္ ႏွစ္ေပါင္း (၁၅ဝ)တုိင္ရွည္ၾကာခဲ့သည္။ ဤသုိ႔ေသာကိစၥမ်ိဳးေတြ အရင္းရွင္စနစ္ေခတ္ဦးမွာ ဘာေၾကာင့္ေပၚထြက္လာခဲ့ရတာပါလဲ။ ဒါဟာ ဘာသာေရးသက္သက္လား။ အရင္းရွင္စနစ္ သုိ႔မဟုတ္ ဓနရွင္လူတန္းစားတုိ႔ႏွင့္ ဆက္စပ္မႈရွိသလား။

ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးကဲ့သုိ႔ေသာ ဘာသာေရးအႀကီးအကဲမ်ားသည္ ပေဒသရာဇ္လူတန္းစားဘက္က ရပ္တည္လာခဲ့ၾကသူေတြ သာျဖစ္၏။ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္ေခတ္တုန္းကဆုိလွ်င္ ဥေရာပတဝန္းလုံးတြင္ ဘာသာေရးဘက္မွာသာမက ႏုိင္ငံေရးဘက္မွာပါ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီိးက အထြဋ္အထိပ္ျဖစ္သည္။ သူက အျမင့္္ဆုံးအာဏာပုိင္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားတုိင္းျပည္မ်ားတြင္ တက္သစ္စဓနရွင္လူတန္းစားကုိ အားေပးေထာက္ခံေသာအမ်ိဳးသားဘုရင္ႏွင့္ ပေဒသရာဇ္တုိ႔ဘက္ကရပ္တည္ေသာ ဘာသာေရးအၾကီးအကဲမ်ား ထိပ္တုိက္ေတြ႔ၾကရေတာ့သည္။

(၁၂)ရာစုမွသည္ (၁၅)ရာစုအထိ ျပင္သစ္ျပည္မွာ ဘုရင္ႏွင့္ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးတုိ႔အားၿပိဳင္ခဲ့ရာတြင္ ဘုရင္ကအႏုိင္ရရွိခဲ့သည္။ (အဂၤလန္မွာ ၁၅၃၄ ခုႏွစ္တုန္းက ဟင္နရီဘုရင္က ကက္သလစ္ဘာသာကုိဆန္႔က်င္ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့ဲၿပီးၿပီ။) ပရိုိတက္စတင့္ဘာသာအေၾကာင္းကုိလည္း အၾကမ္းဖ်င္းနားလည္ထားဖုိ႔လုိအပ္သည္။ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံတြင္ (၁၅၁၇)ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္းမွာ ပရုိုိတက္စတင့္ဂုိဏ္း စတင္ေပၚထြက္လာခဲ့ပါသည္။ ဘုရင္ႏွင့္ဘူဇြာ(ဓနရွင္လူတန္းစား)တုိ႔က ပရုိုိတက္စတင့္ဘာသာကုိ ေထာက္ခံလုိက္ၾကသည္။ ဤသည္မွာ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးႏွင့္ ေရာမေက်ာင္းေတာ္၏ၾသဇာေအာက္မွ ရုန္းထြက္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္ သည္။ ထုိေခတ္ထုိအခါတုန္းက ဘာသာေရးသင္းအုပ္ဆရာေတာ္မ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းထုိင္ဘုန္းေတာ္္ႀကီးမ်ားဦးစီးသည့္ ခရစ္ယာန္ဘုရားေက်ာင္းမ်ားသည္ ေပၚထြန္းစၿမိဳ့ေနဓနရွင္လူတန္းစား၏လႈပ္ရွားမႈအေတာ္မ်ားမ်ားကုိ “ဒုစရုိက္မႈမ်ား”အျဖစ္ တုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကသည္။ ပေဒသရာဇ္စနစ္ကုိ ေထာက္ခံအားေပးေသာအျမင္မ်ားကုိ ျဖန္႔ျဖဴးေပးခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ (၁၆) ရာစုႏွင့္ (၁၇)ရာစုႏွစ္မ်ားတုန္းက ဂ်ာမနီ၊ ေဟာ္လန္၊ ၿဗိတိန္ႏွင့္ျပင္သစ္တုိ႔တြင္ အလယ္အလတ္လူတန္းစား (စက္မႈလုပ္ငန္းပုိင္ရွင္မ်ား ကုိဆိုလိုသည္။ ယင္းတို႔သည္ လက္ဝါးႀကီးအုပ္စုစည္းမႈရွိၾကသည့္ ေခတ္မီအႀကီးစားစက္မႈလုပ္ငန္းပုိင္ရွင္မ်ားအဆင့္သုိ႔ မေရာက္ၾကေသးပါ။) သည္ သူတုိ႔ကုိယ္တုိ္င္၏ဘာသာေရးအသစ္တရပ္ ျဖစ္တည္လာေအာင္ဝုိင္းဝန္းဖန္တီးခဲ့ၾကသည္။ အလယ္ေခတ္ပေဒသရာဇ္တုိ႔ ယုံၾကည္လာခဲ့ၾကသည့္ဘုရားသခင္ႏွင့္ဆန္႔က်င္ၿပီး သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္၏ဘုရားတဆူကုိဖန္တီးခဲ့ၾကျခင္းပါ။ ပရုိတက္စတင့္ဘာသာသည္ ဤနည္းျဖင့္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။