မျိုးမြင့်ချို: အေမရိကန္ ေဒၚလာရဲ႔စန္းက်ခ်ိန္ Ko Nay Nay

အေမရိကန္ ေဒၚလာရဲ႔စန္းက်ခ်ိန္ Ko Nay Nay

ဇူလွိုင္လ၂၄ရက္ေန႔တုန္းကအေမရိကန္ ရင္းနွီးျမႇဳပ္နွံမႈဘဏ္ႀကီးJP Morgan Chase ကအေမရ္ိကန္ေဒၚလာရဲ႔အနာဂတ္ဟာေမွးမွိန္လာေနၿပီျဖစ္ၿပီး၊ မ်ားမၾကာမီကာလအတြင္း၌ပို၍ ေမွးမွိန္ဖို႔ရန္ အလားအလာေတြမ်ားစြာရွိေနၿပီဟုသုံးသပ္ခန္႔မွန္းထားတဲ့အစီရင္ခံစာတစ္ခုကိုထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။

အာရွစီးပြားေရးတစ္ခုလံုးကိုသုံးသပ္ေလ့လာၾကည့္ပါကအေနာက္ဘက္မွာတူရကီႏွင့္အာေရဗီယံကြၽန္းဆြယ္ကေနအေရွ႕ဘက္၌နယူးဇီလန္၊ဂ်ပန္အထိ၊ေျမာက္္ဘက္၌ရုရွားကေနေတာင္ဘက္ၾသစေၾတးလ်အထိအာရွတစ္ခြင္လံုးရဲ႔စီးပြားေရးဟာ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာစီးပြားေရးတရပ္လံုးရဲ႔ ၆၅% ေလာက္အထိ ကိုယ္စားျပဳေနရာယူထားၿပီး၊ ကမာၻ့ဂ်ီဒီပီရဲ႔၅၀% ေလာက္အထိကိုယ္စားျပဳနိုင္သည္။

ကမာၻ့ဘဏ္နွင့္ တျခားေသာနိုင္ငံတကာေငြေၾကးအဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ့စာရင္းေဒတာမ်ားအရေတာ့ တရုတ္စီးပြားေရးတစ္ခုတည္းကတင္ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာစီးပြားေရးတိုးတက္မႈ့ရဲ႔၃၀% ေလာက္ကို အေထာက္အပ့ံေပးေနသည္ဟုဆိုထားၾကသည္။အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေငြေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႔ (IMF)ရဲ႔ကိန္းဂဏန္းေဒတာမ်ားအရေတာ့တရုတ္စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ နႈန္းဟာကမၻာ့ရဲ႔က်န္တဲ့နိုင္ငံမ်ားထက္ ၂ဆနီးပါးေလာက္ရွိေနၿပီး၊ အေနာက္ထက္ ၃ဆေလာက္နီးပါး ပိုမ်ားေနသည္ဟုဆိုထားသည္။

တရုတ္နိုင္ငံဟာကမာၻ့နိုင္ငံေပါင္း ၁၂၀ေက်ာ္တ္တို႔ရဲ့အႀကီးဆံုးကုန္သြယ္ဖက္နိုင္ငံအျဖစ္လည္း ရပ္တည္ေနပါသည္။အဲဒီနိုင္ငံေပါင္း ၁၂၀ ေက်ာ္တို႔ကတရုတ္နွင့္ ကုန္သြယ္မႈလုပ္ၾကရာ၌ယြမ္ေငြေၾကးကိုေနရာေပးလက္ခံသုံးစြဲမႈေတြလုပ္လာတာဟာမယုံၾကည္နိုင္ေလာက္ေအာင္ ျမင့္တက္လာခဲ့သည္။ထိုအေနအထားကကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရး၊ ဘ႑ာေရးစနစ္နွင့္၊ ေငြေပးေခ်မႈစနစ္တို႔၌အေမရိကန္ ေဒၚလာအစားယြမ္ေငြေၾကးကိုလက္ခံသုံးစြဲမႈပိုၿပီးမ်ားလာေစနိုင္သည္။၎နိုင္ငံေပါင္း ၁၂၀ေက်ာ္တို႔ကတရုတ္ကိုအႀကီးဆံုးကုန္သြယ္ဖက္နိုင္ငံအျဖစ္ လက္ခံထားၾကမႈ အေနအထားေၾကာင့္၎တို႔ရဲ႔ေငြေၾကးမ်ားတို႔ကိုေဒၚလာျဖင့္အရင္ဖလွယ္မႈလုပ္ၿပီးမွ ယြမ္ေငြေၾကး ေျပာင္း၍ေပးေခ်မႈ့ကိုလုပ္ေဆာင္ျခင္းဟာမလိုလားအပ္တဲ့ကုန္က်စရိတ္ေတြကို ထပ္တိုးေစနိုင္လို႔ ယြမ္ေငြေၾကးကိုဘဲအဓိကလက္ကိုင္ထားသုံးစြဲမႈေတြတုိးလာၾကသည္။

ဒုတိယကမာၻစစ္ေနာက္ပိုင္းကတည္းကအေမရိကန္ေဒၚလာဟာကမာၻ့နိုင္ငံအသီးသီးတို႔ရဲ႔အရန္သီးသန္႔ေငြေၾကးအျဖစ္၊ဗဟိုဘဏ္အမ်ားစုတို႔ရဲ႔လက္ကိုင္ထားေငြေၾကးေနရာကိုရယူနိုင္ခဲ့သည္။ေဒၚလာေနရာရမႈေတြမ်ားလာတာနဲ႔အမ်ွအေမရိကန္ကေဒၚလာကို အဓိကပို႔ကုန္အျဖစ္ ကမာၻ့နိုင္ငံတိုင္းသို႔ေျခဆန္႔ၿပီးတင္ပို႔ခဲ့ပါသည္။အေမရိကန္ကေဒၚလာကိုအဓိကပို႔ကုန္အျဖစ္ ေရွ႕တန္း တင္လာနိုင္မႈဟာနို္င္င့ံအတြက္ လိုအပ္တာမွန္သမ်ွကိုေထာက္ပ့ံျဖည့္ဆည္းမႈေတြလုပ္လာနိုင္သည့္အျပင္၊ နိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ စစ္ေရးတို႔မွာလည္း ကမာၻေပၚ၌ဘုရင္တဆူလိုျဖစ္လာ ေစခဲ့ၿပီး၊ ကမာၻႀကီးကိုဗိုလ္က်လႊမ္းမိုးမႈ့ေတြလည္းလုပ္လာနိုင္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ကထိုအေန အထားနွင့္တင္ အားမရဘဲေဒၚလာကိုလက္နက္သဖြယ္ အသုံးခ်လာျခင္းသည္ကေဒၚလာရဲ႔အခန္းက႑ကိုပို၍ေနရာက်ဥ္းလာေစပါသည္။

အေမရိကန္ကထစ္ကနဲဆိုရင္ Sanction ထုတ္ၿပီး၊နိုင္ငံတို႔အားနွိပ္ကြပ္အနိုင္က်င့္မႈေတြလုပ္ေနတာကိုကမာၻ့နိုင္ငံအမ်ားစုတ္ုိ႔ကလည္းလက္မခံနိုင္ေတာ့ဘဲႀကိဳတင္ကာကြယ္ ျပင္ဆင္မႈ့ေတြလုပ္လာၾကသည္။အဲဒီအထဲ၌တရုတ္၊ေျမာက္ကိုးရီးယား၊အီရန္နွင့္ရုရွားတို႔သည္ကထိပ္ဆံုး၌
ရွ္ိေနၾကသည္။ေဒၚလာကိုကမာၻ့နိုင္ငံအမ်ားစုတို႔ကေနရာေပးမႈ့ေတြေလ်ွာ႔ခ်ေနသည့္ အေနအထားကအေမရိကန္ စူပါပါဝါကိုခ်ည့္နဲ႔ေစနိုင္သည္။

၂၀၀၉ ခုနွစ္ ေနာက္ပိုင္းကတည္းကတရုတ္ဟာနိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာတို႔နွင့္currency swap agreements ေတြရရွိခဲ့။အဲဒီအထဲ၌အေမရိကန္ရဲ႔မဟာမိတ္နိုင္ငံေတြျဖစ္ၾကတဲ့ေတာင္ကိုးရီးယား၊ကေနဒါ၊ယူေကတို႔လိုနိုင္ငံေတြလည္းပါ၀င္ေနၾကသည္။အဲဒီေနာက္ ဂ်ပန္ကိုလည္းတရုတ္ကစည္းရုံးသိမ္းသြင္းနိုင္ခဲ့သည္။တရုတ္ရဲ႔'ရပ္၀န္းတစ္ခုလမ္းေၾကာင္းတစ္သြယ္စီမံကိန္း'ဟာကုန္သြယ္ေရးကိုတိုးျမႇင့္ရန္ ရည္႐ြယ္ခဲ့တာမ်ိဳးတင္မကဘဲ၊ ယြမ္ေငြေၾကးကိုေနရာရေအာင္လုပ္တာမ်ိဳးေတြလည္းပါ၀င္ေနသည္။

ထရမ့္လက္ထက္၌အေမရိကန္ရဲ႔Sanction လက္နက္တျပျပလုပ္ေနမႈ့အေပၚနိုင္ငံအမ်ားစုတို႔ ကေတာ့မနွစ္ၿမိဳ႕ၾကေတာ့ဘဲတခ်ိန္မွာကိုယ့္အလွည့္မ်ားေရာက္လာၾကေတာ့မလားဆိုသည့္ အေပၚရင္တမမရွိေနၾကၿပီးႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးေတြလုပ္လိုၾကၿပီး၊ ေဒၚလာလက္နက္ကာကြယ္ေရးကိုသဲႀကီးမဲကီးလုပ္လာၾကသည္။

လက္ရွိကာလ၌အီရန္ နွင့္ဗင္နီဇြဲလားတို႔လိုအေမရိကန္ရဲ႔sanction ထိေနၾကတဲ့ေရနံနိုင္ငံေတြ
ဟာေရနံကိုအရင္ကေဒၚလာျဖင့္သာေရာင္းခ်ၾကရာကေနယြမ္ေငြနွင့္ယူရုိေငြေၾကးတို႔ကိုအစားထိုးလက္ခံလာၾကသည္။ေရနံကိုႀကိဳေရာင္း/ႀကိဳ၀ယ္လုပ္ၾကရာ၌လည္းယြမ္ေငြျဖင့္စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုတာေတြလုပ္လာၾကသည္။ ထိုအေနအထားမ်ိဳးသည္ကေဒၚလာရဲ႔ကိုယ္ေရာင္ကိုယ္ဝါကိုေမွးမွိန္ေစနိုင္တဲ့အေၾကာင္းအခ်က္အျဖစ္ ရွိေစနိုင္သည္။

ေဒၚလာအသုံးကိုေလ်ွာ႔ခ်ဖို႔ရန္ ဟန္ျပင္ေနၾကသည္ကိုဗဟိုဘဏ္ေတြရဲ႔ေ႐ႊ၀ယ္မႈ့ကလည္းသက္ေသထူေနသည္။ဗဟိုဘဏ္ေတြရဲ႔ ၂၀၁၉၊ပထမသုံးလပတ္ထဲ၌ေ႐ႊ၀ယ္မႈ့ပမာဏဟာျမင့္တက္ခဲ့ၾကၿပီးတန္ခ်ိန္ ၁၄၅.၅ တန္အထိရွိခဲ့ၾကၿပီးအရင္နွစ္ကထက္ ၆၅% ျမင့္တက္ခဲ့ၿပီး၊၂၀၁၃ခုနွစ္ေနာက္ပိုင္းအမ်ားဆံုး၀ယ္ယူမႈသုံးလပတ္အျဖစ္ စံခ်ိန္တင္ခဲ့သည္။ရုရွား၊ တရုတ္တို႔လိုနိုင္ငံေတြ ကေဒၚလာကိုလက္ခါၿပီးေ႐ႊကိုတိုးသထက္တ္ိုး၍ကိုင္လာၾကသည္။သတင္းရင္းျမစ္မ်ား၏အဆိုအရေတာ့တရုတ္ နွင့္ရုရွားတို႔ဟာေဒၚလာကိုနန္းခ်ရာမွာေဒသတြင္းနိုင္ငံမ်ားတို႔အားလည္း
စည္းရုံးေနၾကသည္ဟုဆိုထားၾကသည္။

တရုတ္ရဲ႔RI စီမံကိန္းေတြမွာယြမ္ေငြေၾကးကိုAIIB ဘဏ္ႀကီးကပြဲထုတ္လာသည္ဟုသတင္းရင္း ျမစ္မ်ားကဆိုထားၾကသည္။တရုတ္ကအေထာက္အပ့ံေပးထားတဲ့Asian Infrastructure Investment Bank(AIIB)ရဲ႔ေခ်းေငြထုတ္ေခ်းေပးေရးစီမံကိန္းေတြမွာယြမ္ေငြေၾကးကိုေနရာေပး မႈေတြမ်ားလာျခင္းသည္ကေဒၚလာေနရာကိုယြမ္ေငြေၾကးကဖဲ့ယူေနသည့္သေဘာမ်ိဳးက္ိုျပသ ေပးေနသလိုျဖစ္သည္။ယြမ္ေငြေၾကးအျပင္ ေဒၚလာေနရာကိုအစားထိုးယူၾကမည့္ေငြေၾကးမ်ား တို႔ထဲ၌Facebookရဲ႔ Libraလိုု ေငြေၾကးလိုခရစ္တိုေငြေၾကးေတြလည္းပါ၀င္ေနၾကသည္။

ေဒၚလာသုံးစြဲမႈ့နွင့္ SWIFT စနစ္ကိုေရွာင္ဖို႔ရန္ ဟန္ေရးျပင္လာမႈေတြလည္းရွိလာၾကသည္။အီရန္ေရနံကိုျပင္သစ္၊ ၿဗိတိန္၊ ဂ်ာမဏီတို႔လို္ EUနိုင္ငံေတြကို၀ယ္ခြင့္ရရွိရန္အတြက္ INSTEX (Instrument in Support of Trade Exchanges) စနစ္မ်ိဳးကိုသုံးၿပီးေငြေပးေခ်မႈလုပ္နိုင္ရန္ စနစ္သစ္ကိုမၾကာေသးခင္တုန္းကမွEU နိုင္ငံျခားေရးရာေပၚလစီအႀကီးအကဲခ်ဳပ္ Federica
Mogherini ကေၾကညာထားၿပီးျဖစ္သည္။၎ရဲ႔အဆိုအရေတာ့EU ကုမၸဏီေတြကုိအီရန္ဆီကေနေရနံ၀ယ္ခြင့္ရရန္ ၎စနစ္ကပ့ံပိုးေပးနိုင္လိမ့္မည္ဟုဆိုထားသည္။ရုရွားသမၼတပူတင္ကလည္းအေမရိကန္ရဲ႔SWIFT စနစ္ကိုေရွာင္ရွားနိုင္မည့္Alternative Payment System ကိုဖန္တီးေနၿပီျဖစ္သည္။