ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ
ႏိုင္ငံံေရး
(လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီ ဒီေတာင္ကုိ ေက်ာ္ႏိုင္္ပါ့မလား)
လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္ခန္႔က ဖရန္စစ္ဖူကူယားမားသည္ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီစနစ္ ေအာင္ပြဲခံၿပီဟု ေၾကညာခဲ့သည္။ ဒီကေန႔ သူ႔စာအုပ္အသစ္တြင္ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံေရးေၾကာင့္ ထုိစနစ္ တစစီ ေၾကမြလာျခင္းကုိ သူျမင္ေနရေၾကာင္းေျပာသည္။
ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရး (identity politics) ဆုိသည္မွာ ႏိုင္ငံံေရးကုိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔(စဥ္းစားရမည့္)အစား လူတုိ႔အေနျဖင့္ ၎တုိ႔၏ မ်ိဳးႏြယ္စု၊ လူမ်ိဳးအုပ္စု၊ လိင္အုပ္စု၊ ဘာသာေရးတို႔ကုိ အေျခခံသည့္ ႏိုင္ငံံေရးရပ္တည္ခ်က္ကုိ စြဲကုိင္လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ ႏိုင္ငံံေရးသည္ လက္ဝဲ(အယူအဆ)၌ ျမစ္ဖ်ားခံျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း လက္ယာ၌ ပုိအစြမ္းျပသည္။ ေဒၚနယ္ထရမ့္ကုိ ေရြးေကာက္ျခင္း၊ ဥေရာပသမဂၢမွခြဲထြက္ရန္ ၿဗိတိန္၌ မဲႏိုင္္ျခင္းတုိ႔ကုိ မီးထုိးေပးခဲ့သည္။
ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရး မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ အျပင္းထန္ဆုံးအင္အားတခုအျဖစ္ မည္သုိ႔ေပၚထြက္လာရသနည္း၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အေနျဖင့္ ညီညြတ္မႈကုိ မည္သုိ႔မည္ပုံ ျပန္လည္ရရွိႏိုင္္သနည္း စသျဖင့္တုိ႔ကုိ The Economist မဂၢဇင္းမွ မစၥတာ ဖူကူယားမားအား ေမးျမန္း ခဲ့ပါသည္။ စာအုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ကုိလည္း အင္တာဗ်ဴးအဆုံး၌ ထည့္သြင္းထားပါသည္။
ေမး။ ။ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာဆုိတာ ႏိုင္ငံံေရးရဲ့အစိတ္အပုိင္းတခုလုိ အၿမဲပါေနတာပါ။ ခုမွ ခ်က္ခ်င္းထၿပီး ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရးဆုိၿပီး ေျပာေနၾကတာလဲ။
ေျဖ။ ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ဥေရာပနဲ႔ ေျမာက္အေမရိကႏိုင္ငံံေရးရဲ့ ပင္မဝင္ရုိးဟာ ေနရာေရႊ႔လာတယ္။ ၂ဝ ရာစု တခုလုံးနီးပါး ႏိုင္ငံံေရး (မူ)ကြဲတယ္ဆုိတာ စီးပြားေရးမွာတန္းတူညီမွ်ဖုိ႔ ႏိုင္ငံံေတာ္က ဘယ္ေလာက္ဝင္စြက္မလဲဆုိတာနဲ႔ ပုဂၢလိကက႑မွာ လူတဦးခ်င္းစီ(ရဲ့) လြတ္လပ္မႈကုိ ဘယ္ေလာက္ခြင့္ျပဳမလဲဆုိတဲ့ကြဲျပားမႈသာ ျဖစ္တယ္။ ဒီကေန႔ ႏိုင္ငံံေရးကေတာ့ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာေတြ ထည့္ေျပာတဲ့အေပၚ ဗဟုိျပဳလာၿပီ။ ဂလုိဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းဆန္႔က်င္တဲ့ ေပၚျပဴလစ္လႈပ္ရွားမႈ ရွိလာတယ္။ စီးပြားေရးမညီမွ်မႈေတြေၾကာင့္လည္းပါတယ္။ လူအုပ္စုလုိက္ ေရြ႔ေျပာင္းမႈေတြ အႀကီအက်ယ္ျဖစ္လာတာေၾကာင့္ မိရုိးဖလာေတြကုိ ၿခိမ္းေျခာက္လာျခင္းေၾကာင့္လည္းပါတယ္။
ဘရီဇစ္မွာ ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့သူေတြအေနနဲ႔ ဒီလုိေရြးခ်ယ္လိုက္တဲ့အတြက္ စီးပြားေရးအရ ရလဒ္ဆုိးေတြျဖစ္လာမွာကုိသိေပမယ့္ ၿဗိတိသွ် ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကိုကာကြယ္ဖုိ႔က သူတုိ႔အတြက္ ပုိအေရးႀကီးတယ္လုိ႔ခံယူတယ္။ ဟန္ေဂရီ အမ်ိဳးသားေရးအစုိးရဆုိရင္လည္း သူတုိ႔ဟာ ေခတ္ေဟာင္းက ဆုိဗီယက္ႏိုင္ငံံႀကီးနဲ႔ အုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီကြဲျပားတာမွန္ေပမယ့္ လစ္ဘရယ္ဂ်ာမနီနဲ႔ ပူတင္ရဲ့ရုရွား ဘယ္သူနဲ႔ ပုိတူသလဲဆုိရင္ ရုရွားဖက္ကုိခံစားလုိ႔ရတယ္။ ဥေရာပ အေမရိကတလႊား တခ်ိန္က လက္ဝဲပါတီေတြကုိေထာက္ခံခဲ့တဲ့ လက္လုပ္လက္စား လူတန္းစားဟာ ခုေတာ့ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကိစၥကုိအေျချပဳၿပီး ေပၚျပဴလစ္ ပုန္ကန္သူေတြဆီကုိ ဘက္ေျပာင္းသြားၾကၿပီ။
ေမး။ ။ ခင္ဗ်ားစာအုပ္ထဲမွာ "(စနစ္ရဲ့ ျပႆနာေတြကုိ အစားျပန္္ေပးတဲ့နည္းနဲ႔) သက္သာေအာင္ ကုသေပးေနသူ သူကုိယ္တုိင္ ေခတ္သစ္ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရး ကုိ ဝမ္းဆြဲဆရာမလုပ္ၿပီး ေမြးေပးလုိက္တယ္"ဆုိတာ ဘာကုိဆုိလုိတာလဲ။
ေျဖ။ ။ ေခတ္သစ္ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာရဲ့ ေနာက္ခံသေဘာတရားက မိမိကုိယ္ကုိ ေလးစားမႈအေပၚမွာ တည္ေဆာက္ထားတာ။ ဆုိလုိတာက အငုံ႔စိတ္ထဲမွာ တျခားသူေတြက ကုိယ့္ကုိႏွိမ္ခ်ဆက္ဆံတာ၊ ဒါကုိ ေဒါသထြက္တာ၊ ဆန္႔က်င္တာ၊ လူေတာမတုိးတာ (အသိအမွတ္အျပဳ မခံရတာ)ေတြနဲ႔ ေရာႁပြမး္ေနတယ္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအလယ္ပုိင္းအေရာက္မွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ သင္းအုပ္ဆရာေတြအစား စိတ္ကုဆရာ ေတြက လူေတြ မိမိကုိယ္မိမိယုံၾကည္မႈရွိေအာင္ ကုသေပးေနသူေတြအျဖစ္ ေခတ္စားလာတယ္။ ဒီလုိကုထုံးေတြက ေက်ာင္းေတြ၊ ေဆးရုံေတြ၊ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အစုိးရနယ္ပယ္ထိ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြအၾကား ပ်ံ႔ႏွံ႔သြားတယ္။ ဒီလုိျဖစ္ခဲ့ရာမွာလည္း ၁၉၆ဝ ျပည့္ႏွစ္မ်ားက လူထုလႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ အာဖရိကန္-အေမရိကန္(လူမည္း)ေတြကုိ ေနရာမေပးတာ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ လိင္တူခ်စ္သူေတြ စသျဖင့္ေတြကုိ(သမားရုိးက် ဘာသာေရးအေဆာက္အအုံေတြက)ႏွိမ္ထားတာေတြနဲ႔ ဆက္စပ္တယ္။ ဒီကေန႔ က်ေနာ္တုိ႔ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ တုိက္ပြဲေတြမွာ လူမ်ိဳးအုပ္စု၊ က်ား/မ (ခြဲျခားမႈ)၊ ႏွစ္သက္သလုိ လိင္ေရြးခ်ယ္ခြင့္ စသျဖင့္ေတြ ေတာင္းဆုိလာၾကတဲ့အခါက်ေတာ့ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရင္းအျမစ္ေတြ မေပးခ်င္တာထက္ ဂုဏ္သိကၡာအပြန္းမခံႏိုင္္တာက ပုိအေရးႀကီးတာမ်ိဳး ျဖစ္လာတယ္။
ေမး။ ။ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီ(ပုဂၢလိကလြတ္လပ္ခြင့္ အသားေပး)နဲ႔ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရး(အုပ္စုလုိက္ရပုိင္ခြင့္ အသားေပး) သဟဇာတ ျဖစ္ရဲ့လား။
ေျဖ။ ။ ေမးခြန္းက ဘယ္အုပ္စုကုိရည္ညႊန္းသလဲဆုိတာနဲ႔ ဆုိင္တယ္။ စေကာ့တလန္၊ ကြိဘက္၊ ကက္တလုိနီယာေဒသမ်ားမွ လြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြဟာ ေဒသအလုိက္ၿပိဳကြဲမႈေတြျဖစ္ၿပီး အခ်ဳပ္အျခာပုိင္ သီးျခားႏိုင္ငံံေတြအျဖစ္ ဦးတည္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံံအသစ္ေတြဟာ တသီးပုဂၢလအခြင့္အေရးကုိကာကြယ္မယ့္ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီေတြပဲ ျပန္ျဖစ္လာမွာ။ ဒီလုိၿပိဳကြဲမႈမွာ ဒီမုိကေရစီၿခိမ္းေျခာက္ခံရတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီမုိကေရစီက်က် လမ္းခြဲၾကဖုိ႔ေတာ့ လုိတာေပါ့ေလ။
အျခားတဖက္မွာေတာ့ (ယဥ္ေက်းမႈကုိ ထိန္းသိမ္းတဲ့)တခ်ိဳ႔လူမ်ိဳးစုေတြကုိယ္၌က တသီးပုဂၢလလြတ္လပ္ခြင့္ကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္္တယ္။ ဥပမာ အေနာက္တုိင္းက မူဆလင္မိသားစုမွာ သူတုိ႔သမီးကုိ သူသေဘာမက်သူနဲ႔ အတင္းေပးစားတာမ်ိဳး၊ အလုပ္လုပ္ခြင့္ မေပးတာမ်ိဳးရွိႏိုင္္တယ္။ ဒီေနရာမွာ က်ေနာ့္အျမင္ အုပ္စုလုိက္ရပုိင္ခြင့္က တဦးခ်င္းရပုိင္ခြင့္ကုိ မတရားသျဖင့္ဖိႏွိပ္လုိက္တယ္လုိ႔ ထင္တာပဲ။ ဒီကိစၥမ်ိဳးမွာ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီအေနနဲ႔ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းအရဆုိ တသီးပုဂၢလဖက္ကေန ရပ္တည္ရမွာပဲ။
ေမး။ ။ ခင္ဗ်ားစာအုပ္မွာ "ယုံၾကည္မႈအေျခခံ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကုိ စြမ္းစြမ္းတမံ ျပန္လည္ျမွင့္တင္ဖုိ႔၊ လက္ဝဲလက္ယာ တုိက္ခုိက္မႈေတြကေနကာကြယ္ဖုိ႔ လုိတယ္"လုိ႔ ပါတယ္။ "ယုံၾကည္မႈအေျခခံ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ (creedal national identity)" ဆုိတာ ဘာလဲ။ လက္ေတြ႔က်င့္သုံးရင္ ဘာနဲ႔တူသလဲ။
ေျဖ။ ။ ယုံၾကည္မႈအေျခခံ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာဆုိတာ ဇီဝေဗဒထက္(တမ်ိဳးသားလုံးရဲ့) ေတြးေခၚယုံၾကည္မႈ စတာေတြကုိ အေျခခံတယ္။ ဇီဝအေျခခံကုိဥပမာေပးရရင္ ဟန္ေဂရီဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗစ္တာေအာ္ဘန္ေျပာတဲ့ "ဟန္ေဂရီ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာဆုိတာ ဟန္ေဂရီ အမ်ိဳးအႏြယ္ကုိ အေျခခံတယ္" ဆုိတာမ်ိဳးပဲ။ ဒါက ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကုိ သီးသန္႔ပုံေဖာ္တာျဖစ္ၿပီး ဟန္ေဂရီလူမ်ိဳးမဟုတ္တဲ့ ဟန္ေဂရီမွာေနထုိင္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံံသားေတြကုိ ပ ထုတ္လုိက္တာ ျဖစ္တယ္။
ဆန္႔က်င္ဘက္ဆို ျပင္သစ္၊ အေမရိကမွာ ၂ဝ ရာစုေႏွာင္းပုိင္းမွာ ယုံၾကည္မႈအေျခခံ အမ်ိဳးသားလကၡဏာ ျဖစ္ထြန္းလာတာကို ျပရမယ္။ ျပင္သစ္ကုိၾကည့္ရင္ လြတ္လပ္ခြင့္၊ သာတူညီမွ်မႈ၊ တူညီတဲ့ယုံၾကည္ခ်က္ဆုိတဲ့စံေတြ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးကေန ေပါက္ဖြားလာခဲ့တယ္။ ဒီစံေတြကုိ သစၥာရွိတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္၊ လူမ်ိဳးစုမေရြး မည္သူမဆုိ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံံသား ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အေမရိကလည္း အလားတူပဲ။ ျပည္တြင္းစစ္ ၿပီးကတည္းက အေမရိကန္ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာဆုိတာ အေျခခံဥပေဒ၊ တရားဥပေဒအရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ၊ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာစာတမ္းမွာ ထည့္သြင္းထားတဲ့သာတူညီမွ်မႈ စတာေတြကုိ သစၥာရွိျခင္းလုိ႔ျမင္ႏိုင္္တယ္။
အလုိလုိေနရင္း လူမ်ိဳးေပါင္းစုံယဥ္ေက်းမႈျဖစ္လာတဲ့ ေခတ္ေပၚ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီေတြဟာ က်ေနာ္ေျပာတဲ့ ယုံၾကည္မႈအေျခခံ (ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ) ဖြံ႔ၿဖိဳးလာေအာင္ လုပ္ရမယ္။ ဒါဟာ ေသြးသားအေျခခံ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဖက္ပဲ။ ဒါမွ သူတုိ႔ ဒီမုိကေရစီအေနနဲ႔(ဆက္လက္) ရွင္သန္ႏိုင္္မယ္။
ေမး။ ။ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရးက မဲဆႏၵရွင္တခ်ဳိ႕ကုိ တုိးတက္ေရးသမားေတြလက္ထဲကေန တြန္းထုတ္လုိက္ၿပီလား။ ဒါဆုိ သူတုိ႔မဲေတြ ဘယ္လုိျပန္ရႏိုင္္မလဲ။ လူနည္းစုေတြလည္း မနစ္နာေအာင္ဆုိ ဘယ္လုိလုပ္မလဲ။
ေျဖ။ ။ ထရမ့္ေထာက္ခံသူအမာခံေတြက လက္လုပ္လက္စား လူျဖဴမဲဆႏၵရွင္ေတြပဲ။ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီဟာ လူနည္းစုအေရး၊ ပညာတတ္အမ်ိဳးသမီးအေရး စတာေတြ ဦးစားေပးၿပီး သူတုိ႔ဖက္ကုိ အေလးအနက္ လွည့္မၾကည့္ေတာ့ဘူးလုိ႔ခံစားရတယ္။ ႏိုင္ငံံတကာကုိ အလုပ္အကိုင္ေတြစီးဆင္းသြားလုိ႔ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ရတဲ့ကိစၥေတြ အပါအဝင္ေပါ့။ ဥေရာပက လက္လုပ္လက္စားမဲဆႏၵရွင္ေတြကုိ ၾကည့္ရင္လည္း ဒီလုိပဲ။ ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းစုံေပၚလစီကုိေထာက္ခံတဲ့ လက္ဝဲပါတီေတြကုိ သူတုိ႔စြန္႔ခြာလုိက္တာ။ သူတုိ႔မဲေတြျပန္ရဖုိ႔ ျဖစ္ႏိုင္္ပါေသးတယ္။ ေဘာင္က်ဥ္းထဲကေန အက်ိဳးစီးပြားအေျခခံလူတစုရဲ့ ေထာက္ခံမႈေလာက္နဲ႔လုပ္ေနမယ့္အစား စီးပြားေရးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဆြဲေဆာင္ႏိုင္္ဖုိ႔လုိတယ္။
မညီမွ်မႈေတြကုိေျဖရွင္းဖုိ႔ဆုိ အုိဘားမားရဲ့ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြးအက်ံဳးဝင္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈဥပေဒလုိဟာမ်ိဳး လူမ်ိဳး၊ က်ား/မ၊ သန္စြမ္းမႈ၊ ႏိုင္ငံံေရးအေရာင္ ဘာကုိမွႀကိဳတင္ခြဲျခားမထားတဲ့ဥပေဒမ်ိဳး လုိအပ္တယ္။ တုိးတက္ေရးသမားေတြ ေနာက္တခု သတိထားဖုိ႔က မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဆုိတာ လက္ယာသမားေတြရဲ့ကိုယ္ပုိင္ပစၥည္း ျဖစ္သြားတဲ့အထိ လက္လြတ္ခြက္ကၽြတ္ လႊတ္မေပးဖုိ႔လုိတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြကုိ သနားစိတ္ေၾကာင့္ တည္ဆဲလူဝင္မႈဥပေဒေတြကုိ လ်စ္လ်ဴရႈတာမ်ဳိးမလုပ္မိဖုိ႔ လုိတယ္။
+++++++++++++++++++++
ေအာက္ပါ စာပုိဒ္မ်ားမွာ Identity: The Demand for Dignity and the Politics of Resentment စာအုပ္မွ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။
ေဒၚနယ္ထရမ့္ကုိ အိမ္ျဖဴေတာ္အေရာက္ပုိ႔ခဲ့ေသာ၊ ၿဗိတိန္ကုိ ဥေရာပမွခြဲထုတ္ခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒ၏ တြန္းအားမ်ားအနက္မွ အႀကီးဆုံး ျဖစ္ႏိုင္္ေခ်တခုမွာ (လက္လုပ္လက္စား လူျဖဴမ်ားအေနျဖင့္) လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၌ ေနရာမရ (ေပ်ာက္ကြယ္ေနၿပီ)ဟု ထင္ျမင္ေနျခင္းပင္။ ဝစၥကင္ဆင္ႏွင့္လူဝီစီယားနား ျပည္နယ္မ်ားမွ ကြန္ဆာေဗးတစ္မဲဆႏၵရွင္မ်ားအား လတ္တေလာေကာက္ယူခဲ့သည့္ ကတ္သရင္း ကေရမားႏွင့္ အာလီေဟာ့စ္ခ်ို္င္းတုိ႔၏စစ္တမ္းက ထုိမေက်နပ္မႈမ်ားကုိ ညႊန္ျပသည္။ ဝစၥကင္ဆင္ျပည္နယ္တြင္ ေတာနယ္လယ္သမားအမ်ားစုက ရီပတ္ဘလစ္ကင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈး စေကာ့ေဝါကာ (အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ေတာႀကိဳက္ေပၚလစီမ်ားျဖင့္ထင္ရွားသူ)ကုိ အႀကီးအက်ယ္ ေထာက္ခံသည့္ျဖစ္ရပ္က ျပည္နယ္ၿမိ့ဳေတာ္ မက္ဒီဆင္ႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားမွ အထက္တန္းလႊာမ်ားအေနျဖင့္ ေတာသူေတာင္သားမ်ား အေပၚ နားမလည္ေၾကာင္း၊ ၎တုိ႔၏ျပႆနာမ်ားကုိ အေလးမထားေၾကာင္း ထင္ဟပ္သည္။ ကေရးမား၏စစ္တမ္းမွ ေျဖဆုိသူတဦး၏ စကားအတုိင္းဆုိလွ်င္ "ဝါရွင္တန္ဒီစီဆုိတာ သီးျခားမင္းမူေနတဲ့ တုိင္းျပည္တခုပါ။ တုိင္းျပည္အရပ္ရပ္မွာ ဘာျဖစ္ေနလဲ ဘာမွ်မသိဘူး။ သူတုိ႔ခ်က္ကုိ သူတုိ႔ ငုံ႔ၾကည့္ရင္း အလုပ္ရႈပ္ေနၾကတာ။ လစ္ဘရယ္သုံးသပ္သူေတြက က်ဳပ္တုိ႔လုိ(ေတာသားေတြကုိ)ႏွာေခါင္းရႈံ႕ၾကတယ္။ က်ဳပ္တုိ႔က N-word (လူမည္းမ်ားကုိ မႈိခ်ဳိးမွ်စ္ခ်ိဳးေျပာသည့္ စကားလုံး)မသုံးခ်င္ဘူး။ ဒါမ်ိဳး မႀကိဳက္ဖူး။ ဒါေပမဲ့ လစ္ဘရယ္သမားေတြကပဲ က်ဳပ္တုိ႔အေပၚ R-word (Redneck - အေမရိကန္ေတာင္ပုိင္းမွ လူျဖဴမ်ားေတာသားမ်ားကုိ ႏွိမ္ခ်ေခၚေဝၚသည့္စကားလုံး) ဘာလုိ႔သုံးသလဲ"
လူလတ္တန္းစားအဆင့္အတန္း ေပ်ာက္ဆုံးမည္ကုိစုိးရိမ္သည့္ ပုန္ကန္သူႏိုင္ငံံသားမ်ားက ၎တုိ႔၏ ေနရာမရမႈအတြက္ အေပၚမွ အထက္တန္းလႊာ အီလိမ်ားကုိ လက္ညွဳိးထုိးစြပ္စြဲၾကသည္။ ေအာက္ေျခမွ ဆင္းရဲသားမ်ားကုိလည္း မ်က္ရည္ခ်ဴသူ အခြင့္အေရးႏွင့္ မတန္သူမ်ားအျဖစ္ စြပ္စြဲၾကသည္။ "ေဘးဝဲယာမွ ဘဝတူ ႏိုင္ငံံသားအခ်င္းခ်င္းကုိပင္ မႏွစ္ၿမိ့ဳၾက။ ၎တုိ႔ ရင္ဆုိင္ေနရသည့္ ျပႆနာမ်ား အတြက္ (ေအာက္ေျခမွ)မထုိက္တန္သူမ်ားကုိ အျပစ္တင္ၾကသည္။ က်ယ္ျပန္႔ေသာလူမႈစီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံံေရးအင္အားမ်ားေၾကာင့္ဟု မျမင္ၾက" ဟု ကေရးမားက ေကာက္ခ်က္ခ်သည္။ ေဟာ့စ္ခ်ဳိင္းကမူ တင္စားခ်က္သရုပ္ေဖာ္တခုကုိ ေျပာျပသည္။ လက္လုပ္လက္စား လူတန္းရွည္ႀကီး အေမရိကန္အိပ္မက္ဟု စာကပ္ထားသည့္ တံခါးေပါက္ေရွ႔တြင္ စိတ္ရွည္စြာေဆာင့္ဆုိင္းေနစဥ္ လူမည္းမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ေရႊ႔ေျပာင္း အေျခခ်လာသူမ်ား ရုတ္တရက္ေပၚလာကာ သူတုိ႔ေရွ႔မွ ျဖတ္ဝင္သြားၾကသည္။ သူတုိ႔ဖက္သုိ႔လွည့္ၾကည့္ေဖာ္ပင္မရေသာ အထက္တန္းလႊာ အီလိမ်ားက ထုိသုိ႔ကူညီလုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။ "ကုိယ့္ေျမေပၚမွာ တစိမ္းဆန္ဆန္ ခံစားရတယ္။ တျခားသူေတြ ကုိယ့္ကုိ ၾကည့္တဲ့အၾကည့္က ကုိယ္မဟုတ္သလုိဘဲ။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ သူမ်ားေတြျမင္မိဖုိ႔၊ အသိအမွတ္ျပဳဖုိ႔ေတာင္ အားထုတ္ရတယ္။ အသိအမွတ္ျပဳခံရဖုိ႔ဆုိတာ မထင္မရွား ဘဝကေန သူမ်ားေတြ ကုိယ့္ကုိျမင္လာတဲ့အထိ။ ဒါေပမဲ့ ဒီျဖစ္စဥ္မွာ ကုိယ့္အမွားတခုမွမပါ။ ကုိယ္ေရာင္ေဖ်ာက္ထားတဲ့လမ္းေတြကုိ ေလွ်ာက္ရင္း ေနာက္ျပန္ေလွ်ာက်ေနတယ္။"
အခ်ိဳ႔လူမ်ားသည္ စီးပြားေရးက်ပ္တည္းမႈကုိ (ေငြေၾကး အစရွိေသာ) အရင္းအျမစ္ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းဟုမယူဆဘဲ (ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ဆုိင္ေသာ) ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာေပ်ာက္ဆုံးျခင္းဟု ျမင္ၾကသည္။ တဦးတေယာက္ အလုပ္ၾကိဳးစားျခင္းကုိ ဂုဏ္ထူးတရပ္အျဖစ္ ခ်ီးမြမ္းသင့္ေသာ္လည္း (မေအာင္ျမင္သည့္္အခါ) ထုိဂုဏ္ ေပ်ာက္ဆုံးေနသည္။ တခ်ိဳ႔သူမ်ားက စည္းမ်ဥ္းမ်ားကုိခုန္ပ်ံေက်ာ္လႊားကာ အခြင့္အေရးမ်ားရသြားၾကသည္။ ဝင္ေငြႏွင့္အေျခအေနအၾကားမွ ထုိခ်ိတ္ဆက္မႈက အမ်ိဳးသားေရးႏွင့္ဘာသာေရး ေရွးရုိးဝါဒီမ်ားသည္ လက္ဝဲဝါဒီမ်ားထက္ စီပြားေရးနယ္ပယ္ တုိင္းတာမႈတြင္ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆြဲေဆာင္မႈပုိအားေကာင္းရသနည္းဆုိေသာေမးခြန္းကုိ ေျဖၾကားႏိုင္သည္။
အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီမ်ားက လူတေယာက္၏ စီးပြားေရးမေအာင္ျမင္မႈကုိ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာေပ်ာက္ဆုံးမႈအျဖစ္ ဘာသာျပန္ ပုံေဖာ္တတ္ ၾကသည္။ "သင္ဟာ ႀကီးျမတ္တဲ့ႏိုင္ငံံေတာ္ရဲ့ အမာခံေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံံျခားသားေတြ၊ ေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်လာသူေတြ၊ အသားထဲက ေလာက္ထြက္တဲ့ အထက္တန္းလႊာ အီလိေတြက သင့္ကုိခ်ဳပ္ကုိင္ၿပီး ႏွိမ္ထားၾကတယ္။ သင့္တုိင္းျပည္ကုိ သင္မပုိင္ေတာ့ဘူး။ ေမြးရပ္ေျမမွာ သင့္ကုိ ဘယ္သူမွ ဂရုမစုိက္ေတာ့ဘူး။" အလားတူပင္ ဘာသာေရးဝါဒီမွလည္း ထိုသုိ႔ ထပ္တူနီးပါးက်ေအာင္ ေျပာနိင္သည္။ "သင္ဟာ ႀကီးျမတ္တဲ့ ယုံၾကည္မႈခုိင္မာတဲ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ့ အမာခံျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ မိစာၦဒိဌိေတြရဲ့ ပုံဖ်က္သမွ် ခံေနရတယ္။ ဒါဟာ သင့္ကုိ ဆင္းရဲေစရုံသာမက ဘုရားသခင္ကုိ ေစာ္ကားတာလည္း ျဖစ္တယ္။ သင္ဟာ ႏိုင္ငံံသားေတြအၾကား မရွိမျခားနားျဖစ္ေနေပမဲ့ ဘုရားသခင္ကေတာ့ ျမင္ပါတယ္။"
ထုိ႔ေၾကာင့္ ကမာၻအႏွံ႔ ႏိုင္ငံံမ်ားအဖုိ႔ လူဝင္မႈကိစၥမွာ (လ်စ္လ်ဴရႈထား၍ မရသည့္) အာရုံေၾကာနာၾကင္မႈတခု ျဖစ္လာျခင္းျဖစ္သည္။ လာေရာက္ အေျခခ်သူမ်ားေၾကာင့္ အမ်ိဳသားစီးပြားေရးကုိ အေထာက္အကူ ျပဳေကာင္းျပဳမည္။ ကုန္သြယ္မႈကဲ့သုိ႔ပင္ လူဝင္မႈေၾကာင့္ထြက္သည့္ အျမတ္ကုိ အားလုံး စာရင္းခ်ဳပ္လုိက္မွ ျမင္ရသည္။ သုိ႔ေသာ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္းမွ အုပ္စုအားလုံး ကုိယ္စီကုိယ္ငွ အျမတ္ရခ်င္မွရမည္။ သုိ႔ေသာ္ လူဝင္မႈကိစၥကုိ ယဥ္ေက်းမႈကုိယ္ပုိင္လကၡဏာအေပၚ ၿခိမ္းေျခာက္သူအျဖစ္ အၿမဲလုိလုိ ျမင္ရသည္။ အထူးသျဖင့္ ယေန႔ေခတ္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားမွာကဲ့သုိ႔ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္မႈမ်ား အႀကီးအက်ယ္ရွိလာသည့္အခါ၌ ျဖစ္သည္။ စီးပြားက်ဆင္းမႈကုိ လူမႈအဆင့္အတန္း က်ဆင္းျခင္းဟု အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူသည့္ေခတ္၌ ဤေျပာင္းလဲမႈ၌ လူဝင္မႈကိစၥ အဘယ္ေၾကာင့္ ၾကားခံျဖစ္ရသည္မွာ အံၾသဖြယ္ရာ မဟုတ္ေခ်။
ဤသုိ႔ဆုိသည့္တုိင္ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း အေမရိကႏွင့္ ဥေရာပမွ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ အမ်ိဳသားေရးလက္ယာဝါဒီမ်ားအေနျဖင့္ လက္ဝဲ ေထာက္ခံသူမ်ား၏မဲကုိ ရယူႏိုင္္ျခင္းအတြက္ ေက်နပ္ေလာက္သည့္အေျဖ မရေသးပါ။ အစဥ္အလာအရ နည္းပညာအေျပာင္းအလဲနွင့္ ဂလုိဘယ္လုိက္ေဇးရွင္းတုိ႔ေၾကာင့္ စီးပြားေရးအဆစ္လြဲမႈမ်ားျဖစ္သည့္အခါ ပုိမုိက်ယ္ျပန္႔ေသာလူမႈဖူလုံေရး စသည့္ အေထာက္အပံ့မ်ားျဖင့္ လက္ေတြ႔အေျဖေပးႏိုင္္သူမွာ လက္ဝဲအုပ္စုသာျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ တုိးတက္ေရးသမားတုိ႔အေနျဖင့္ အတိတ္ကာလက ခ်မ္းသာသည့္ အရင္းရွင္ႀကီးမ်ား၏အျမတ္ထုတ္မႈကုိ အတူပူးေပါင္းဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကသည္ဟူေသာ လူ႔အသုိင္းအဝိုင္း ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကုိ (ကုိယ္စားျပဳ) ဆြဲေဆာင္ႏိုင္္သည့္စြမ္းရည္ ရွိခဲ့သည္မဟုတ္ပါလား။
"ကမာၻ႔အလုပ္သမားမ်ား ညီညြတ္ၾကေလာ့ .. Workers of the world, unite!”
"အညံ့မခံ ျပန္ႏွက္ၾကစုိ႔.. Stick it to the Man! "
စသည္တုိ႔မွာ အထင္ကရ လက္ဝဲေဆာင္ပုဒ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၌ လက္လုပ္လက္စားလူတန္းစားအေနျဖင့္ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီကုိ "စာခ်ဳပ္အသစ္"ကာလ ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္မ်ားမွသည္ ေရာ္နယ္ေရဂင္ေခတ္အထိ အားတက္သေရာ ေထာက္ခံ ခဲ့ၾကသည္ပင္။ ဥေရာပ ဆုိရွယ္ဒီမုိကေရစီဆုိသည္မွာလည္း ကုန္သြယ္ေရးသမဂၢမ်ား၊ လက္လုပ္လက္စားမ်ား၏ညီညြတ္မႈကုိ အေျချပဳခဲ့သည္ပင္။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ လက္ဝဲသမားတုိ႔၏ျပႆနာမွာ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကုိ ေအာင္ပြဲခံရန္အတြက္သာ ေရြးခ်ယ္လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ လက္လုပ္လက္စားလူတန္းစားႏွင့္ စီးပြားေရးဖိႏွိပ္ခံတုိ႔အၾကား ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးတည္ေဆာက္ရန္ အားထုတ္ျခင္းအစား ပုိမုိေသးငယ္သည့္ ေဘးေရာက္ေနသည့္အုပ္စုမ်ားကုိသာ တနည္းတဖုံ ဂရုစုိက္လာၾကသည္။ ဤကား ေခတ္သစ္လစ္ဘရယ္ဝါဒ၏ ကံၾကမၼာ တစိတ္တပုိင္းပင္ ျဖစ္ေတာ့၏။ အုပ္စုတခုခုကုိသာ အထူးအာရုံစုိက္ေရးအသံမ်ား တြင္က်ယ္လာသည့္ေအာက္၌ တန္းတူအသိအမွတ္ျပဳေရး ကမာၻလုံးဆုိင္ရာအေျခခံစည္းမ်ဥ္းသည္လည္း ဆြံ႔အႏႈတ္ပိတ္ေနေလေတာ့သည္။
(ျပန္ဆိုသူ)Ko Htay Naing
Ref:
- Can liberal democracies survive identity politics? The Economist - Open Future 30th September 2018.
- Excerpted from “Identity: The Demand for Dignity and the Politics of Resentment”. Copyright © 2018 by Francis Fukuyama.
(လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီ ဒီေတာင္ကုိ ေက်ာ္ႏိုင္္ပါ့မလား)
လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္ခန္႔က ဖရန္စစ္ဖူကူယားမားသည္ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီစနစ္ ေအာင္ပြဲခံၿပီဟု ေၾကညာခဲ့သည္။ ဒီကေန႔ သူ႔စာအုပ္အသစ္တြင္ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံေရးေၾကာင့္ ထုိစနစ္ တစစီ ေၾကမြလာျခင္းကုိ သူျမင္ေနရေၾကာင္းေျပာသည္။
ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရး (identity politics) ဆုိသည္မွာ ႏိုင္ငံံေရးကုိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔(စဥ္းစားရမည့္)အစား လူတုိ႔အေနျဖင့္ ၎တုိ႔၏ မ်ိဳးႏြယ္စု၊ လူမ်ိဳးအုပ္စု၊ လိင္အုပ္စု၊ ဘာသာေရးတို႔ကုိ အေျခခံသည့္ ႏိုင္ငံံေရးရပ္တည္ခ်က္ကုိ စြဲကုိင္လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ ႏိုင္ငံံေရးသည္ လက္ဝဲ(အယူအဆ)၌ ျမစ္ဖ်ားခံျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း လက္ယာ၌ ပုိအစြမ္းျပသည္။ ေဒၚနယ္ထရမ့္ကုိ ေရြးေကာက္ျခင္း၊ ဥေရာပသမဂၢမွခြဲထြက္ရန္ ၿဗိတိန္၌ မဲႏိုင္္ျခင္းတုိ႔ကုိ မီးထုိးေပးခဲ့သည္။
ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရး မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ အျပင္းထန္ဆုံးအင္အားတခုအျဖစ္ မည္သုိ႔ေပၚထြက္လာရသနည္း၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အေနျဖင့္ ညီညြတ္မႈကုိ မည္သုိ႔မည္ပုံ ျပန္လည္ရရွိႏိုင္္သနည္း စသျဖင့္တုိ႔ကုိ The Economist မဂၢဇင္းမွ မစၥတာ ဖူကူယားမားအား ေမးျမန္း ခဲ့ပါသည္။ စာအုပ္မွ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္ကုိလည္း အင္တာဗ်ဴးအဆုံး၌ ထည့္သြင္းထားပါသည္။
ေမး။ ။ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာဆုိတာ ႏိုင္ငံံေရးရဲ့အစိတ္အပုိင္းတခုလုိ အၿမဲပါေနတာပါ။ ခုမွ ခ်က္ခ်င္းထၿပီး ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရးဆုိၿပီး ေျပာေနၾကတာလဲ။
ေျဖ။ ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ဥေရာပနဲ႔ ေျမာက္အေမရိကႏိုင္ငံံေရးရဲ့ ပင္မဝင္ရုိးဟာ ေနရာေရႊ႔လာတယ္။ ၂ဝ ရာစု တခုလုံးနီးပါး ႏိုင္ငံံေရး (မူ)ကြဲတယ္ဆုိတာ စီးပြားေရးမွာတန္းတူညီမွ်ဖုိ႔ ႏိုင္ငံံေတာ္က ဘယ္ေလာက္ဝင္စြက္မလဲဆုိတာနဲ႔ ပုဂၢလိကက႑မွာ လူတဦးခ်င္းစီ(ရဲ့) လြတ္လပ္မႈကုိ ဘယ္ေလာက္ခြင့္ျပဳမလဲဆုိတဲ့ကြဲျပားမႈသာ ျဖစ္တယ္။ ဒီကေန႔ ႏိုင္ငံံေရးကေတာ့ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာေတြ ထည့္ေျပာတဲ့အေပၚ ဗဟုိျပဳလာၿပီ။ ဂလုိဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းဆန္႔က်င္တဲ့ ေပၚျပဴလစ္လႈပ္ရွားမႈ ရွိလာတယ္။ စီးပြားေရးမညီမွ်မႈေတြေၾကာင့္လည္းပါတယ္။ လူအုပ္စုလုိက္ ေရြ႔ေျပာင္းမႈေတြ အႀကီအက်ယ္ျဖစ္လာတာေၾကာင့္ မိရုိးဖလာေတြကုိ ၿခိမ္းေျခာက္လာျခင္းေၾကာင့္လည္းပါတယ္။
ဘရီဇစ္မွာ ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့သူေတြအေနနဲ႔ ဒီလုိေရြးခ်ယ္လိုက္တဲ့အတြက္ စီးပြားေရးအရ ရလဒ္ဆုိးေတြျဖစ္လာမွာကုိသိေပမယ့္ ၿဗိတိသွ် ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကိုကာကြယ္ဖုိ႔က သူတုိ႔အတြက္ ပုိအေရးႀကီးတယ္လုိ႔ခံယူတယ္။ ဟန္ေဂရီ အမ်ိဳးသားေရးအစုိးရဆုိရင္လည္း သူတုိ႔ဟာ ေခတ္ေဟာင္းက ဆုိဗီယက္ႏိုင္ငံံႀကီးနဲ႔ အုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီကြဲျပားတာမွန္ေပမယ့္ လစ္ဘရယ္ဂ်ာမနီနဲ႔ ပူတင္ရဲ့ရုရွား ဘယ္သူနဲ႔ ပုိတူသလဲဆုိရင္ ရုရွားဖက္ကုိခံစားလုိ႔ရတယ္။ ဥေရာပ အေမရိကတလႊား တခ်ိန္က လက္ဝဲပါတီေတြကုိေထာက္ခံခဲ့တဲ့ လက္လုပ္လက္စား လူတန္းစားဟာ ခုေတာ့ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကိစၥကုိအေျချပဳၿပီး ေပၚျပဴလစ္ ပုန္ကန္သူေတြဆီကုိ ဘက္ေျပာင္းသြားၾကၿပီ။
ေမး။ ။ ခင္ဗ်ားစာအုပ္ထဲမွာ "(စနစ္ရဲ့ ျပႆနာေတြကုိ အစားျပန္္ေပးတဲ့နည္းနဲ႔) သက္သာေအာင္ ကုသေပးေနသူ သူကုိယ္တုိင္ ေခတ္သစ္ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရး ကုိ ဝမ္းဆြဲဆရာမလုပ္ၿပီး ေမြးေပးလုိက္တယ္"ဆုိတာ ဘာကုိဆုိလုိတာလဲ။
ေျဖ။ ။ ေခတ္သစ္ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာရဲ့ ေနာက္ခံသေဘာတရားက မိမိကုိယ္ကုိ ေလးစားမႈအေပၚမွာ တည္ေဆာက္ထားတာ။ ဆုိလုိတာက အငုံ႔စိတ္ထဲမွာ တျခားသူေတြက ကုိယ့္ကုိႏွိမ္ခ်ဆက္ဆံတာ၊ ဒါကုိ ေဒါသထြက္တာ၊ ဆန္႔က်င္တာ၊ လူေတာမတုိးတာ (အသိအမွတ္အျပဳ မခံရတာ)ေတြနဲ႔ ေရာႁပြမး္ေနတယ္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအလယ္ပုိင္းအေရာက္မွာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ သင္းအုပ္ဆရာေတြအစား စိတ္ကုဆရာ ေတြက လူေတြ မိမိကုိယ္မိမိယုံၾကည္မႈရွိေအာင္ ကုသေပးေနသူေတြအျဖစ္ ေခတ္စားလာတယ္။ ဒီလုိကုထုံးေတြက ေက်ာင္းေတြ၊ ေဆးရုံေတြ၊ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အစုိးရနယ္ပယ္ထိ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြအၾကား ပ်ံ႔ႏွံ႔သြားတယ္။ ဒီလုိျဖစ္ခဲ့ရာမွာလည္း ၁၉၆ဝ ျပည့္ႏွစ္မ်ားက လူထုလႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ အာဖရိကန္-အေမရိကန္(လူမည္း)ေတြကုိ ေနရာမေပးတာ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ လိင္တူခ်စ္သူေတြ စသျဖင့္ေတြကုိ(သမားရုိးက် ဘာသာေရးအေဆာက္အအုံေတြက)ႏွိမ္ထားတာေတြနဲ႔ ဆက္စပ္တယ္။ ဒီကေန႔ က်ေနာ္တုိ႔ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ တုိက္ပြဲေတြမွာ လူမ်ိဳးအုပ္စု၊ က်ား/မ (ခြဲျခားမႈ)၊ ႏွစ္သက္သလုိ လိင္ေရြးခ်ယ္ခြင့္ စသျဖင့္ေတြ ေတာင္းဆုိလာၾကတဲ့အခါက်ေတာ့ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရင္းအျမစ္ေတြ မေပးခ်င္တာထက္ ဂုဏ္သိကၡာအပြန္းမခံႏိုင္္တာက ပုိအေရးႀကီးတာမ်ိဳး ျဖစ္လာတယ္။
ေမး။ ။ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီ(ပုဂၢလိကလြတ္လပ္ခြင့္ အသားေပး)နဲ႔ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရး(အုပ္စုလုိက္ရပုိင္ခြင့္ အသားေပး) သဟဇာတ ျဖစ္ရဲ့လား။
ေျဖ။ ။ ေမးခြန္းက ဘယ္အုပ္စုကုိရည္ညႊန္းသလဲဆုိတာနဲ႔ ဆုိင္တယ္။ စေကာ့တလန္၊ ကြိဘက္၊ ကက္တလုိနီယာေဒသမ်ားမွ လြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြဟာ ေဒသအလုိက္ၿပိဳကြဲမႈေတြျဖစ္ၿပီး အခ်ဳပ္အျခာပုိင္ သီးျခားႏိုင္ငံံေတြအျဖစ္ ဦးတည္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံံအသစ္ေတြဟာ တသီးပုဂၢလအခြင့္အေရးကုိကာကြယ္မယ့္ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီေတြပဲ ျပန္ျဖစ္လာမွာ။ ဒီလုိၿပိဳကြဲမႈမွာ ဒီမုိကေရစီၿခိမ္းေျခာက္ခံရတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီမုိကေရစီက်က် လမ္းခြဲၾကဖုိ႔ေတာ့ လုိတာေပါ့ေလ။
အျခားတဖက္မွာေတာ့ (ယဥ္ေက်းမႈကုိ ထိန္းသိမ္းတဲ့)တခ်ိဳ႔လူမ်ိဳးစုေတြကုိယ္၌က တသီးပုဂၢလလြတ္လပ္ခြင့္ကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္္တယ္။ ဥပမာ အေနာက္တုိင္းက မူဆလင္မိသားစုမွာ သူတုိ႔သမီးကုိ သူသေဘာမက်သူနဲ႔ အတင္းေပးစားတာမ်ိဳး၊ အလုပ္လုပ္ခြင့္ မေပးတာမ်ိဳးရွိႏိုင္္တယ္။ ဒီေနရာမွာ က်ေနာ့္အျမင္ အုပ္စုလုိက္ရပုိင္ခြင့္က တဦးခ်င္းရပုိင္ခြင့္ကုိ မတရားသျဖင့္ဖိႏွိပ္လုိက္တယ္လုိ႔ ထင္တာပဲ။ ဒီကိစၥမ်ိဳးမွာ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီအေနနဲ႔ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းအရဆုိ တသီးပုဂၢလဖက္ကေန ရပ္တည္ရမွာပဲ။
ေမး။ ။ ခင္ဗ်ားစာအုပ္မွာ "ယုံၾကည္မႈအေျခခံ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကုိ စြမ္းစြမ္းတမံ ျပန္လည္ျမွင့္တင္ဖုိ႔၊ လက္ဝဲလက္ယာ တုိက္ခုိက္မႈေတြကေနကာကြယ္ဖုိ႔ လုိတယ္"လုိ႔ ပါတယ္။ "ယုံၾကည္မႈအေျခခံ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ (creedal national identity)" ဆုိတာ ဘာလဲ။ လက္ေတြ႔က်င့္သုံးရင္ ဘာနဲ႔တူသလဲ။
ေျဖ။ ။ ယုံၾကည္မႈအေျခခံ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာဆုိတာ ဇီဝေဗဒထက္(တမ်ိဳးသားလုံးရဲ့) ေတြးေခၚယုံၾကည္မႈ စတာေတြကုိ အေျခခံတယ္။ ဇီဝအေျခခံကုိဥပမာေပးရရင္ ဟန္ေဂရီဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗစ္တာေအာ္ဘန္ေျပာတဲ့ "ဟန္ေဂရီ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာဆုိတာ ဟန္ေဂရီ အမ်ိဳးအႏြယ္ကုိ အေျခခံတယ္" ဆုိတာမ်ိဳးပဲ။ ဒါက ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကုိ သီးသန္႔ပုံေဖာ္တာျဖစ္ၿပီး ဟန္ေဂရီလူမ်ိဳးမဟုတ္တဲ့ ဟန္ေဂရီမွာေနထုိင္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံံသားေတြကုိ ပ ထုတ္လုိက္တာ ျဖစ္တယ္။
ဆန္႔က်င္ဘက္ဆို ျပင္သစ္၊ အေမရိကမွာ ၂ဝ ရာစုေႏွာင္းပုိင္းမွာ ယုံၾကည္မႈအေျခခံ အမ်ိဳးသားလကၡဏာ ျဖစ္ထြန္းလာတာကို ျပရမယ္။ ျပင္သစ္ကုိၾကည့္ရင္ လြတ္လပ္ခြင့္၊ သာတူညီမွ်မႈ၊ တူညီတဲ့ယုံၾကည္ခ်က္ဆုိတဲ့စံေတြ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးကေန ေပါက္ဖြားလာခဲ့တယ္။ ဒီစံေတြကုိ သစၥာရွိတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္၊ လူမ်ိဳးစုမေရြး မည္သူမဆုိ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံံသား ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အေမရိကလည္း အလားတူပဲ။ ျပည္တြင္းစစ္ ၿပီးကတည္းက အေမရိကန္ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာဆုိတာ အေျခခံဥပေဒ၊ တရားဥပေဒအရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ၊ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာစာတမ္းမွာ ထည့္သြင္းထားတဲ့သာတူညီမွ်မႈ စတာေတြကုိ သစၥာရွိျခင္းလုိ႔ျမင္ႏိုင္္တယ္။
အလုိလုိေနရင္း လူမ်ိဳးေပါင္းစုံယဥ္ေက်းမႈျဖစ္လာတဲ့ ေခတ္ေပၚ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီေတြဟာ က်ေနာ္ေျပာတဲ့ ယုံၾကည္မႈအေျခခံ (ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ) ဖြံ႔ၿဖိဳးလာေအာင္ လုပ္ရမယ္။ ဒါဟာ ေသြးသားအေျခခံ အမ်ိဳးသားကုိယ္ပုိင္လကၡဏာနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဖက္ပဲ။ ဒါမွ သူတုိ႔ ဒီမုိကေရစီအေနနဲ႔(ဆက္လက္) ရွင္သန္ႏိုင္္မယ္။
ေမး။ ။ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာႏိုင္ငံံေရးက မဲဆႏၵရွင္တခ်ဳိ႕ကုိ တုိးတက္ေရးသမားေတြလက္ထဲကေန တြန္းထုတ္လုိက္ၿပီလား။ ဒါဆုိ သူတုိ႔မဲေတြ ဘယ္လုိျပန္ရႏိုင္္မလဲ။ လူနည္းစုေတြလည္း မနစ္နာေအာင္ဆုိ ဘယ္လုိလုပ္မလဲ။
ေျဖ။ ။ ထရမ့္ေထာက္ခံသူအမာခံေတြက လက္လုပ္လက္စား လူျဖဴမဲဆႏၵရွင္ေတြပဲ။ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီဟာ လူနည္းစုအေရး၊ ပညာတတ္အမ်ိဳးသမီးအေရး စတာေတြ ဦးစားေပးၿပီး သူတုိ႔ဖက္ကုိ အေလးအနက္ လွည့္မၾကည့္ေတာ့ဘူးလုိ႔ခံစားရတယ္။ ႏိုင္ငံံတကာကုိ အလုပ္အကိုင္ေတြစီးဆင္းသြားလုိ႔ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ရတဲ့ကိစၥေတြ အပါအဝင္ေပါ့။ ဥေရာပက လက္လုပ္လက္စားမဲဆႏၵရွင္ေတြကုိ ၾကည့္ရင္လည္း ဒီလုိပဲ။ ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းစုံေပၚလစီကုိေထာက္ခံတဲ့ လက္ဝဲပါတီေတြကုိ သူတုိ႔စြန္႔ခြာလုိက္တာ။ သူတုိ႔မဲေတြျပန္ရဖုိ႔ ျဖစ္ႏိုင္္ပါေသးတယ္။ ေဘာင္က်ဥ္းထဲကေန အက်ိဳးစီးပြားအေျခခံလူတစုရဲ့ ေထာက္ခံမႈေလာက္နဲ႔လုပ္ေနမယ့္အစား စီးပြားေရးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဆြဲေဆာင္ႏိုင္္ဖုိ႔လုိတယ္။
မညီမွ်မႈေတြကုိေျဖရွင္းဖုိ႔ဆုိ အုိဘားမားရဲ့ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြးအက်ံဳးဝင္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈဥပေဒလုိဟာမ်ိဳး လူမ်ိဳး၊ က်ား/မ၊ သန္စြမ္းမႈ၊ ႏိုင္ငံံေရးအေရာင္ ဘာကုိမွႀကိဳတင္ခြဲျခားမထားတဲ့ဥပေဒမ်ိဳး လုိအပ္တယ္။ တုိးတက္ေရးသမားေတြ ေနာက္တခု သတိထားဖုိ႔က မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဆုိတာ လက္ယာသမားေတြရဲ့ကိုယ္ပုိင္ပစၥည္း ျဖစ္သြားတဲ့အထိ လက္လြတ္ခြက္ကၽြတ္ လႊတ္မေပးဖုိ႔လုိတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြကုိ သနားစိတ္ေၾကာင့္ တည္ဆဲလူဝင္မႈဥပေဒေတြကုိ လ်စ္လ်ဴရႈတာမ်ဳိးမလုပ္မိဖုိ႔ လုိတယ္။
+++++++++++++++++++++
ေအာက္ပါ စာပုိဒ္မ်ားမွာ Identity: The Demand for Dignity and the Politics of Resentment စာအုပ္မွ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။
ေဒၚနယ္ထရမ့္ကုိ အိမ္ျဖဴေတာ္အေရာက္ပုိ႔ခဲ့ေသာ၊ ၿဗိတိန္ကုိ ဥေရာပမွခြဲထုတ္ခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒ၏ တြန္းအားမ်ားအနက္မွ အႀကီးဆုံး ျဖစ္ႏိုင္္ေခ်တခုမွာ (လက္လုပ္လက္စား လူျဖဴမ်ားအေနျဖင့္) လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၌ ေနရာမရ (ေပ်ာက္ကြယ္ေနၿပီ)ဟု ထင္ျမင္ေနျခင္းပင္။ ဝစၥကင္ဆင္ႏွင့္လူဝီစီယားနား ျပည္နယ္မ်ားမွ ကြန္ဆာေဗးတစ္မဲဆႏၵရွင္မ်ားအား လတ္တေလာေကာက္ယူခဲ့သည့္ ကတ္သရင္း ကေရမားႏွင့္ အာလီေဟာ့စ္ခ်ို္င္းတုိ႔၏စစ္တမ္းက ထုိမေက်နပ္မႈမ်ားကုိ ညႊန္ျပသည္။ ဝစၥကင္ဆင္ျပည္နယ္တြင္ ေတာနယ္လယ္သမားအမ်ားစုက ရီပတ္ဘလစ္ကင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈး စေကာ့ေဝါကာ (အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ေတာႀကိဳက္ေပၚလစီမ်ားျဖင့္ထင္ရွားသူ)ကုိ အႀကီးအက်ယ္ ေထာက္ခံသည့္ျဖစ္ရပ္က ျပည္နယ္ၿမိ့ဳေတာ္ မက္ဒီဆင္ႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားမွ အထက္တန္းလႊာမ်ားအေနျဖင့္ ေတာသူေတာင္သားမ်ား အေပၚ နားမလည္ေၾကာင္း၊ ၎တုိ႔၏ျပႆနာမ်ားကုိ အေလးမထားေၾကာင္း ထင္ဟပ္သည္။ ကေရးမား၏စစ္တမ္းမွ ေျဖဆုိသူတဦး၏ စကားအတုိင္းဆုိလွ်င္ "ဝါရွင္တန္ဒီစီဆုိတာ သီးျခားမင္းမူေနတဲ့ တုိင္းျပည္တခုပါ။ တုိင္းျပည္အရပ္ရပ္မွာ ဘာျဖစ္ေနလဲ ဘာမွ်မသိဘူး။ သူတုိ႔ခ်က္ကုိ သူတုိ႔ ငုံ႔ၾကည့္ရင္း အလုပ္ရႈပ္ေနၾကတာ။ လစ္ဘရယ္သုံးသပ္သူေတြက က်ဳပ္တုိ႔လုိ(ေတာသားေတြကုိ)ႏွာေခါင္းရႈံ႕ၾကတယ္။ က်ဳပ္တုိ႔က N-word (လူမည္းမ်ားကုိ မႈိခ်ဳိးမွ်စ္ခ်ိဳးေျပာသည့္ စကားလုံး)မသုံးခ်င္ဘူး။ ဒါမ်ိဳး မႀကိဳက္ဖူး။ ဒါေပမဲ့ လစ္ဘရယ္သမားေတြကပဲ က်ဳပ္တုိ႔အေပၚ R-word (Redneck - အေမရိကန္ေတာင္ပုိင္းမွ လူျဖဴမ်ားေတာသားမ်ားကုိ ႏွိမ္ခ်ေခၚေဝၚသည့္စကားလုံး) ဘာလုိ႔သုံးသလဲ"
လူလတ္တန္းစားအဆင့္အတန္း ေပ်ာက္ဆုံးမည္ကုိစုိးရိမ္သည့္ ပုန္ကန္သူႏိုင္ငံံသားမ်ားက ၎တုိ႔၏ ေနရာမရမႈအတြက္ အေပၚမွ အထက္တန္းလႊာ အီလိမ်ားကုိ လက္ညွဳိးထုိးစြပ္စြဲၾကသည္။ ေအာက္ေျခမွ ဆင္းရဲသားမ်ားကုိလည္း မ်က္ရည္ခ်ဴသူ အခြင့္အေရးႏွင့္ မတန္သူမ်ားအျဖစ္ စြပ္စြဲၾကသည္။ "ေဘးဝဲယာမွ ဘဝတူ ႏိုင္ငံံသားအခ်င္းခ်င္းကုိပင္ မႏွစ္ၿမိ့ဳၾက။ ၎တုိ႔ ရင္ဆုိင္ေနရသည့္ ျပႆနာမ်ား အတြက္ (ေအာက္ေျခမွ)မထုိက္တန္သူမ်ားကုိ အျပစ္တင္ၾကသည္။ က်ယ္ျပန္႔ေသာလူမႈစီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံံေရးအင္အားမ်ားေၾကာင့္ဟု မျမင္ၾက" ဟု ကေရးမားက ေကာက္ခ်က္ခ်သည္။ ေဟာ့စ္ခ်ဳိင္းကမူ တင္စားခ်က္သရုပ္ေဖာ္တခုကုိ ေျပာျပသည္။ လက္လုပ္လက္စား လူတန္းရွည္ႀကီး အေမရိကန္အိပ္မက္ဟု စာကပ္ထားသည့္ တံခါးေပါက္ေရွ႔တြင္ စိတ္ရွည္စြာေဆာင့္ဆုိင္းေနစဥ္ လူမည္းမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ေရႊ႔ေျပာင္း အေျခခ်လာသူမ်ား ရုတ္တရက္ေပၚလာကာ သူတုိ႔ေရွ႔မွ ျဖတ္ဝင္သြားၾကသည္။ သူတုိ႔ဖက္သုိ႔လွည့္ၾကည့္ေဖာ္ပင္မရေသာ အထက္တန္းလႊာ အီလိမ်ားက ထုိသုိ႔ကူညီလုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။ "ကုိယ့္ေျမေပၚမွာ တစိမ္းဆန္ဆန္ ခံစားရတယ္။ တျခားသူေတြ ကုိယ့္ကုိ ၾကည့္တဲ့အၾကည့္က ကုိယ္မဟုတ္သလုိဘဲ။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ သူမ်ားေတြျမင္မိဖုိ႔၊ အသိအမွတ္ျပဳဖုိ႔ေတာင္ အားထုတ္ရတယ္။ အသိအမွတ္ျပဳခံရဖုိ႔ဆုိတာ မထင္မရွား ဘဝကေန သူမ်ားေတြ ကုိယ့္ကုိျမင္လာတဲ့အထိ။ ဒါေပမဲ့ ဒီျဖစ္စဥ္မွာ ကုိယ့္အမွားတခုမွမပါ။ ကုိယ္ေရာင္ေဖ်ာက္ထားတဲ့လမ္းေတြကုိ ေလွ်ာက္ရင္း ေနာက္ျပန္ေလွ်ာက်ေနတယ္။"
အခ်ိဳ႔လူမ်ားသည္ စီးပြားေရးက်ပ္တည္းမႈကုိ (ေငြေၾကး အစရွိေသာ) အရင္းအျမစ္ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းဟုမယူဆဘဲ (ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ဆုိင္ေသာ) ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာေပ်ာက္ဆုံးျခင္းဟု ျမင္ၾကသည္။ တဦးတေယာက္ အလုပ္ၾကိဳးစားျခင္းကုိ ဂုဏ္ထူးတရပ္အျဖစ္ ခ်ီးမြမ္းသင့္ေသာ္လည္း (မေအာင္ျမင္သည့္္အခါ) ထုိဂုဏ္ ေပ်ာက္ဆုံးေနသည္။ တခ်ိဳ႔သူမ်ားက စည္းမ်ဥ္းမ်ားကုိခုန္ပ်ံေက်ာ္လႊားကာ အခြင့္အေရးမ်ားရသြားၾကသည္။ ဝင္ေငြႏွင့္အေျခအေနအၾကားမွ ထုိခ်ိတ္ဆက္မႈက အမ်ိဳးသားေရးႏွင့္ဘာသာေရး ေရွးရုိးဝါဒီမ်ားသည္ လက္ဝဲဝါဒီမ်ားထက္ စီပြားေရးနယ္ပယ္ တုိင္းတာမႈတြင္ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆြဲေဆာင္မႈပုိအားေကာင္းရသနည္းဆုိေသာေမးခြန္းကုိ ေျဖၾကားႏိုင္သည္။
အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီမ်ားက လူတေယာက္၏ စီးပြားေရးမေအာင္ျမင္မႈကုိ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာေပ်ာက္ဆုံးမႈအျဖစ္ ဘာသာျပန္ ပုံေဖာ္တတ္ ၾကသည္။ "သင္ဟာ ႀကီးျမတ္တဲ့ႏိုင္ငံံေတာ္ရဲ့ အမာခံေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံံျခားသားေတြ၊ ေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်လာသူေတြ၊ အသားထဲက ေလာက္ထြက္တဲ့ အထက္တန္းလႊာ အီလိေတြက သင့္ကုိခ်ဳပ္ကုိင္ၿပီး ႏွိမ္ထားၾကတယ္။ သင့္တုိင္းျပည္ကုိ သင္မပုိင္ေတာ့ဘူး။ ေမြးရပ္ေျမမွာ သင့္ကုိ ဘယ္သူမွ ဂရုမစုိက္ေတာ့ဘူး။" အလားတူပင္ ဘာသာေရးဝါဒီမွလည္း ထိုသုိ႔ ထပ္တူနီးပါးက်ေအာင္ ေျပာနိင္သည္။ "သင္ဟာ ႀကီးျမတ္တဲ့ ယုံၾကည္မႈခုိင္မာတဲ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ့ အမာခံျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ မိစာၦဒိဌိေတြရဲ့ ပုံဖ်က္သမွ် ခံေနရတယ္။ ဒါဟာ သင့္ကုိ ဆင္းရဲေစရုံသာမက ဘုရားသခင္ကုိ ေစာ္ကားတာလည္း ျဖစ္တယ္။ သင္ဟာ ႏိုင္ငံံသားေတြအၾကား မရွိမျခားနားျဖစ္ေနေပမဲ့ ဘုရားသခင္ကေတာ့ ျမင္ပါတယ္။"
ထုိ႔ေၾကာင့္ ကမာၻအႏွံ႔ ႏိုင္ငံံမ်ားအဖုိ႔ လူဝင္မႈကိစၥမွာ (လ်စ္လ်ဴရႈထား၍ မရသည့္) အာရုံေၾကာနာၾကင္မႈတခု ျဖစ္လာျခင္းျဖစ္သည္။ လာေရာက္ အေျခခ်သူမ်ားေၾကာင့္ အမ်ိဳသားစီးပြားေရးကုိ အေထာက္အကူ ျပဳေကာင္းျပဳမည္။ ကုန္သြယ္မႈကဲ့သုိ႔ပင္ လူဝင္မႈေၾကာင့္ထြက္သည့္ အျမတ္ကုိ အားလုံး စာရင္းခ်ဳပ္လုိက္မွ ျမင္ရသည္။ သုိ႔ေသာ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္းမွ အုပ္စုအားလုံး ကုိယ္စီကုိယ္ငွ အျမတ္ရခ်င္မွရမည္။ သုိ႔ေသာ္ လူဝင္မႈကိစၥကုိ ယဥ္ေက်းမႈကုိယ္ပုိင္လကၡဏာအေပၚ ၿခိမ္းေျခာက္သူအျဖစ္ အၿမဲလုိလုိ ျမင္ရသည္။ အထူးသျဖင့္ ယေန႔ေခတ္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားမွာကဲ့သုိ႔ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္မႈမ်ား အႀကီးအက်ယ္ရွိလာသည့္အခါ၌ ျဖစ္သည္။ စီးပြားက်ဆင္းမႈကုိ လူမႈအဆင့္အတန္း က်ဆင္းျခင္းဟု အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူသည့္ေခတ္၌ ဤေျပာင္းလဲမႈ၌ လူဝင္မႈကိစၥ အဘယ္ေၾကာင့္ ၾကားခံျဖစ္ရသည္မွာ အံၾသဖြယ္ရာ မဟုတ္ေခ်။
ဤသုိ႔ဆုိသည့္တုိင္ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း အေမရိကႏွင့္ ဥေရာပမွ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာ အမ်ိဳသားေရးလက္ယာဝါဒီမ်ားအေနျဖင့္ လက္ဝဲ ေထာက္ခံသူမ်ား၏မဲကုိ ရယူႏိုင္္ျခင္းအတြက္ ေက်နပ္ေလာက္သည့္အေျဖ မရေသးပါ။ အစဥ္အလာအရ နည္းပညာအေျပာင္းအလဲနွင့္ ဂလုိဘယ္လုိက္ေဇးရွင္းတုိ႔ေၾကာင့္ စီးပြားေရးအဆစ္လြဲမႈမ်ားျဖစ္သည့္အခါ ပုိမုိက်ယ္ျပန္႔ေသာလူမႈဖူလုံေရး စသည့္ အေထာက္အပံ့မ်ားျဖင့္ လက္ေတြ႔အေျဖေပးႏိုင္္သူမွာ လက္ဝဲအုပ္စုသာျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ တုိးတက္ေရးသမားတုိ႔အေနျဖင့္ အတိတ္ကာလက ခ်မ္းသာသည့္ အရင္းရွင္ႀကီးမ်ား၏အျမတ္ထုတ္မႈကုိ အတူပူးေပါင္းဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကသည္ဟူေသာ လူ႔အသုိင္းအဝိုင္း ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကုိ (ကုိယ္စားျပဳ) ဆြဲေဆာင္ႏိုင္္သည့္စြမ္းရည္ ရွိခဲ့သည္မဟုတ္ပါလား။
"ကမာၻ႔အလုပ္သမားမ်ား ညီညြတ္ၾကေလာ့ .. Workers of the world, unite!”
"အညံ့မခံ ျပန္ႏွက္ၾကစုိ႔.. Stick it to the Man! "
စသည္တုိ႔မွာ အထင္ကရ လက္ဝဲေဆာင္ပုဒ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၌ လက္လုပ္လက္စားလူတန္းစားအေနျဖင့္ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီကုိ "စာခ်ဳပ္အသစ္"ကာလ ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္မ်ားမွသည္ ေရာ္နယ္ေရဂင္ေခတ္အထိ အားတက္သေရာ ေထာက္ခံ ခဲ့ၾကသည္ပင္။ ဥေရာပ ဆုိရွယ္ဒီမုိကေရစီဆုိသည္မွာလည္း ကုန္သြယ္ေရးသမဂၢမ်ား၊ လက္လုပ္လက္စားမ်ား၏ညီညြတ္မႈကုိ အေျချပဳခဲ့သည္ပင္။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္ လက္ဝဲသမားတုိ႔၏ျပႆနာမွာ ကုိယ္ပုိင္လကၡဏာကုိ ေအာင္ပြဲခံရန္အတြက္သာ ေရြးခ်ယ္လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ လက္လုပ္လက္စားလူတန္းစားႏွင့္ စီးပြားေရးဖိႏွိပ္ခံတုိ႔အၾကား ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးတည္ေဆာက္ရန္ အားထုတ္ျခင္းအစား ပုိမုိေသးငယ္သည့္ ေဘးေရာက္ေနသည့္အုပ္စုမ်ားကုိသာ တနည္းတဖုံ ဂရုစုိက္လာၾကသည္။ ဤကား ေခတ္သစ္လစ္ဘရယ္ဝါဒ၏ ကံၾကမၼာ တစိတ္တပုိင္းပင္ ျဖစ္ေတာ့၏။ အုပ္စုတခုခုကုိသာ အထူးအာရုံစုိက္ေရးအသံမ်ား တြင္က်ယ္လာသည့္ေအာက္၌ တန္းတူအသိအမွတ္ျပဳေရး ကမာၻလုံးဆုိင္ရာအေျခခံစည္းမ်ဥ္းသည္လည္း ဆြံ႔အႏႈတ္ပိတ္ေနေလေတာ့သည္။
(ျပန္ဆိုသူ)Ko Htay Naing
Ref:
- Can liberal democracies survive identity politics? The Economist - Open Future 30th September 2018.
- Excerpted from “Identity: The Demand for Dignity and the Politics of Resentment”. Copyright © 2018 by Francis Fukuyama.
0 comments:
Post a Comment