လမင္းကို ထရံေပါက္မွၾကည့္ျခင္း (ျမသန္းတင့္)

လမင္းကို ထရံေပါက္မွၾကည့္ျခင္း (ျမသန္းတင့္)

အခမ္းအနားကို တက္ေရာက္လာတဲ့ စာေရးဆရာႀကီးမ်ားနဲ႔ စာေပမိတ္ေဆြမ်ား ခင္ဗ်ား။ ဒီေန႔ ျဖဴးၿမိဳ႔ မိတ္ေဆြမ်ား စာၾကည့္အသင္း စာေပဆုေပးပြဲမွာ စကားေျပာခြင့္ရတဲ့အတြက္ ဝမ္းသာပါတယ္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဒီေန႔ စာေပဆုေပးပြဲဟာ ထူးျခားတဲ့လကၡဏာႏွစ္ခ်က္ကို ေဆာင္ပါတယ္။ တခ်က္ကေတာ့ ဒီစာေပဆုဟာ စာဖတ္သူမ်ားကေပးတဲ့ဆု ျဖစ္လို႔ပါပဲ။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ျဖဴးၿမိဳ႔မိတ္ေဆြမ်ား စာၾကည့္တိုက္အသင္းက အမႈေဆာင္လူငယ္မ်ားဟာ သူတို႔ၿမိဳ႔မွာမလုပ္ဘဲ သူမ်ားရပ္႐ြာ စာေရးဆရာေတြ ႐ွိရာကိုလာၿပီး ဆုေပးတဲ့ပြဲ ျဖစ္လို႔ပါ။ သူမ်ားရပ္႐ြာမွာ ကိုယ္က အိမ္သည္လုပ္ၿပီး ဧည့္သည္ေတြကို ဖိတ္ေခၚက်င္းပရတာဟာ ေတာ္ေတာ္စြန္႔စားရတဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္ တာဝန္ႀကီးတဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္လည္း ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ားတဲ့ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဆုေပးပြဲဟာ ထူးျခားတဲ့ လကၡဏာႏွစ္ခ်က္႐ွိတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ေျပာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

အမွန္ကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ဒီစင္ျမင့္ေပၚကိုတက္ေရာက္ၿပီး ေဟာေျပာစရာ အေၾကာင္းမ႐ွိပါဘူး။ ဒီစင္ျမင့္ေနရာဟာ ကၽြန္ေတာ့္ေနရာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေ႐ွ႔တန္းမွာထိုင္ေနၾကတဲ့ ဆရာႀကီးတက္တိုး၊ ဆရာမႀကီးေဒၚႏုယဥ္၊ ဆရာႀကီးထင္လင္း၊ ဆရာႀကီးတကၠသိုလ္ေနဝင္းတို႔ရဲ႔ ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔သာလွ်င္ ဒီေနရာမွာရပ္ၿပီး ေျပာသင့္ပါတယ္။ ဒီပုဂၢိဳလ္ႀကီးေတြဟာ အသက္အားျဖင့္၊ ဂုဏ္အားျဖင့္၊ ပညာအားျဖင့္ ကၽြန္ေတာ့္ထက္ ႀကီးျမင့္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီေနရာဟာ သူတို႔ ရပ္ေျပာရမယ့္ေနရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆရာႀကီးေတြဟာ အသက္ကလည္းႀကီး၊ (အဂၤလိပ္ေတြေျပာေလ့႐ွိသလို) ရက္စက္ေသာတိတ္ဆိတ္မႈကိုလည္း ေဆာင္ေနၾကတဲ့အတြက္ အသက္မႀကီးတႀကီးျဖစ္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္က ရက္စက္ေသာဆူညံမႈကို ျပဳလုပ္ေနရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ကၽြန္ေတာ္ရဲ႔ ရက္စက္ေသာ ဆူညံမႈအတြက္ခြင့္လႊတ္ပါရန္ ေတာင္းပန္ခ်င္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္ ဒီအခန္းအနားမွာေဟာေျပာဖို႔ အခ်က္ငါးခ်က္ေလာက္ကို စိတ္ထဲမွာ မွတ္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ -

(၁) စာအုပ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊
(၂) စာကို ဘယ္လိုဖတ္ၾကမလဲ၊
(၃) ဘယ္လိုအခ်ိန္အခါမွာ ဘယ္လိုစာေတြကို ဖတ္ၾကမလဲ၊
(၄) ဘယ္အ႐ြယ္မွာ စာဖတ္ရင္ ဘယ္လိုအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကိုရေစသလဲ ဆိုတာနဲ႔
(၅) စာဖတ္ရာမွာ ဘယ္လို သေဘာထားမ်ိဳးနဲ႔ဖတ္ရမလဲဆိုတဲ့အခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအခ်က္ေတြဟာ ကၽြန္ေတာ့္ေခါင္းထဲက၊ ကၽြန္ေတာ့္ဦးေႏွာက္ထဲကထြက္လာတဲ့ အေတြးေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆရာသမား ပညာ႐ွိႏွစ္ဦးက ေျပာခဲ့တဲ့ အဆိုအမိန္႔မ်ားကို ကၽြန္ေတာ္မွတ္သားထားတဲ့အခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္သေဘာက်လြန္းလို႔ စာအုပ္ထဲမွာ မွတ္သားထားၿပီး မၾကာခဏ ျပန္ဖတ္ေလ့႐ွိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကိုယ္ပိုင္အေတြးေတြကိုေျပာတာထက္ ပညာ႐ွိမ်ားရဲ႔ အဆိုအမိန္႔က ပိုၿပီးတန္ဘိုး႐ွိတဲ့အတြက္ ဒီအခ်က္မ်ားကို ေဖာက္သည္ခ်ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီပညာ႐ွိႏွစ္ဦးကေတာ့ ၁၉ ရာစုမွာေပၚထြန္း ခဲ့တဲ့ အဂၤလိပ္စာေပအႏုပညာ ေဝဖန္ေရးဆရာ၊ ပန္းခ်ီေဝဖန္ေရးဆရာ၊ ဗိသုကာေဝဖန္ေရးဆရာ၊ စာတမ္းဆရာ ဂၽြန္ရပ္စကင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပညာ႐ွိတဦးကေတာ့ ၁၇ ရာစုႏွစ္ကေပၚခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္စာဆိုက်န္းေက်ာက္ရဲ႔ အဆိုအမိန္႔ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ႏွစ္ဦးရဲ႔ အဆိုအမိန္႔ေတြကို ေပါင္းၿပီး ကၽြန္ေတာ္ေျပာသြားပါမယ္။

(၁) စာအုပ္ဆိုတာ ဘာလဲ။
ပညာ႐ွိတေယာက္၊ စာေရးဆရာတေယာက္က ႐ိုးသားစြာနဲ႔ ေစတနာ႐ွိစြာ ေရးသားထားတဲ့စာပုဒ္ဟာ စာအုပ္တအုပ္ပါပဲ။ စာအုပ္ေတြထဲမွာ မေကာင္းတာေတြ၊ အေပၚယံက်တာေတြ၊ ကေရာ္ကမယ္ေရးထားတာေတြ၊ ဟန္လုပ္ေရးထားတာေတြ၊ ပါေကာင္းပါႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္က မွန္ကန္စြာဖတ္တတ္လို႔႐ွိရင္ အဲဒီအထဲမွာ ေကာင္းမြန္တဲ့အပိုင္းအစေတြ ေတြ႔လိမ့္မယ္။ အဲဒီ အပိုင္းအစေတြဟာ စာအုပ္ပဲ။

စာအုပ္အမ်ိဳးအစားအားလံုးကို ခြဲၾကည့္လိုက္ရင္ ႏွစ္မ်ိဳးပဲ႐ွိတယ္။ တမ်ိဳးက ခုေလာေလာဆယ္ ဖတ္ရမယ့္စာအုပ္၊ ခုနာရီပိုင္းသာခံတဲ့ စာအုပ္ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးက ေရ႐ွည္ဖတ္ရမယ့္စာအုပ္၊ ေခတ္တိုင္း ေခတ္တိုင္းခံတဲ့ စာအုပ္ျဖစ္တယ္။ နာရီပိုင္းသာခံတဲ့စာ၊ ခုခ်က္ခ်င္း ဖတ္ရမယ့္စာဆိုတာကေတာ့ ဗဟုသုတကိုေပးတဲ့စာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းစာတို႔၊ ဂ်ာနယ္တို႔ဟာ တေန႔လံုးဖတ္ရမယ့္စာေတြ မဟုတ္ ပါဘူး။ မနက္ပိုင္းဖတ္လိုက္ရင္ ကုန္သြားတာပဲ။ ေခတ္တိုင္းခံတဲ့စာဆိုတာကေတာ့ ခံစားခ်က္၊ အေတြးအေခၚကို လွံဳ႕ေဆာ္ေပးတဲ့စာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီစာအုပ္ အမိ်ဳးအစားႏွစ္ခုကို ရပ္စကင္းက ေနာက္တနည္းေျပာပါေသးတယ္။ အသံကို ပြားေစတဲ့စာအုပ္နဲ႔ အသံကိုထိန္းသိမ္းထားတဲ့ စာအုပ္လို႔ ေျပာပါေသးတယ္။ အသံကိုပြားေစတဲ့စာအုပ္ဆိုတာ လူေပါင္းမ်ားစြာကို တခါတည္း မေျပာႏိုင္တဲ့အတြက္၊ တေနရာတည္းမွာ ေျပာလိ႔ုမရတဲ့အတြက္ ကူးယူပံုႏွိပ္ၿပီးေျပာရတာ။ တိုင္းမဂၢဇင္းတို႔၊ ဘာတို႔ဆိုတဲ့ သတင္းမဂၢဇင္းေတြဟာ တခ်ိန္တည္း၊ တေနရာတည္းမွာ ေျပာလို႔ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ အဲဒီအထဲမွာပါတဲ့သတင္းေတြကို ပြားၿပီး၊ ကူးယူၿပီး ျဖန္႔ေဝရတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အသံကိုပြားေစတဲ့စာအုပ္လို႔ ရပ္စကင္းကေခၚပါတယ္။ အသံကို ထိန္းသိမ္းေပးတယ္ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကေတာ့ အေတြးအေခၚမ်ား၊ အဆိုအမိန္႔မ်ား၊ ခံစားခ်က္မ်ားကို ေနာင္မွာ မေပ်ာက္ကြယ္သြားေအာင္ ေနာင္လာေနာက္သားေတြ မွတ္ႏိုင္ဖတ္ႏိုင္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားတဲ့ စာအုပ္ေတြပါ။

ဒီႏွစ္မ်ိဳးကိုပဲ ရပ္စကင္းက ေနာက္တနည္း ထပ္ေျပာပါေသးတယ္။ စကားေျပာထားတဲ့စာအုပ္နဲ႔ စာေရးထားတဲ့စာအုပ္လို႔ သူက ေခၚပါတယ္။ စကားေျပာထားတဲ့စာအုပ္ဆိုတာ မႏွစ္က ဒီေနရာမွာ ဘယ္လိုရာသီဥတု ႐ွိခဲ့တယ္။ လမ္းပန္းက ဘယ္လို႐ွိတယ္။ စားေသာက္ဆိုင္က ဘယ္ႏွဆိုင္႐ွိတယ္၊ ဘယ္နားမွာ ဘာဘုရား႐ွိတယ္ဆိုတဲ့ စာမ်ိဳးေတြပါ။ သူတို႔ အဲဒီလိုစာေတြကို ဘယ္ေလာက္ပဲ လွပခန္႔ညားတဲ့ သားေရဖံုးႀကီးေတြနဲ႔ခ်ဳပ္ထားသည္ ျဖစ္ေစ၊ အဲဒီစာအုပ္ဟာ တကယ့္စာအုပ္ မဟုတ္ဘူး။ ေျပာျပထားတဲ့ စာအုပ္ျဖစ္တယ္။ တကယ့္ စာအုပ္ကေတာ့ ေရးျပထားတဲ့၊ ဖတ္ၿပီးသိ႐ံုေရးထားတဲ့အရာမဟုတ္ဘဲ ဖတ္ၿပီးခံစားရေအာင္ေရးထားတဲ့စာအုပ္လို႔ ေျပာတယ္။

သုတစာေပနဲ႔ရသစာေပကို ေျပာတာပါပဲ။

ဒီေတာ့ စာအုပ္ဟာ အမ်ိဳးအစားခြဲလိုက္ရင္ ႏွစ္မ်ိဳးပဲ႐ွိတယ္။ တမ်ိဳးက ေရတိုခံတဲ့စာအုပ္နဲ႔ ေနာက္တမ်ိဳးက ေရ႐ွည္ခံတဲ့စာအုပ္၊ တနည္းေျပာရရင္ သုတစာအုပ္နဲ႔ ရသစာအုပ္။ ဒါပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ ေရတိုခံတဲ့စာအုပ္ဟာ မေကာင္းဘူး၊ ေရ႐ွည္ခံတဲ့စာအုပ္ဟာ ေကာင္းတယ္လို႔ အဆိုးအေကာင္းေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးဟာ စာေကာင္းခ်ည္းပဲ။ ဒါေပမယ့္ တမ်ိဳးက ေရတိုအတြက္ဖတ္တာ။ သုတအတြက္ ဖတ္တာ။ ေနာက္တမ်ိဳးက ေရ႐ွည္အတြက္ ဖတ္တာ၊ ရသအတြက္ဖတ္တာ၊ အဲဒါကို ေျပာေနတာ။

(၂) စာကို ဘယ္လိုဖတ္ၾကမလဲ။
စာဖတ္တဲ့လူတေယာက္ဟာ ေ႐ႊတြင္းတူးသမားတေယာက္နဲ႔ တူတယ္။ ကၽြန္ေတာ္အေနနဲ႔ၾကည့္လိုက္ရင္ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအားစုေတြဟာ ေျမႀကီးထဲမွာ႐ွိတဲ့ေ႐ႊေတြကို ဘာျဖစ္လို႔ တခါတည္း ေတာင္ထိပ္ေပၚ အသင့္ျဖစ္ေနေအာင္ အလြယ္တကူ ပို႔မေပးလိုက္သလဲ။ ဘာျဖစ္လို႔ ေျမႀကီးထဲမွာ ဟိုတစသည္တစ ႐ွိေနရသလဲလို႔ မခ်င့္မရဲျဖစ္ခ်င္စရာပဲ။ ဒီလိုဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ ေ႐ႊတူးရတာ မလြယ္ေပဘူးလား။ ခုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ တူးလိုက္ရတာ။ ေျမေအာက္မွာအနက္ႀကီး အခ်ိန္ကုန္ရတယ္။ လူပင္ပန္းရတယ္။ စိုးရိမ္ေသာက ျဖစ္ရတယ္။ တခါတေလမွာ ဘာမွမရဘဲ အခ်ည္းႏွီးျဖစ္ရတယ္။ သဘာဝႀကီးဟာ ေ႐ႊေတြကို ေျမႀကီးပတ္ၾကားအက္ေတြမွာ ဟိုတစသည္တစ နည္းနည္းစီပဲ သိုမွီးထားတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာ ဘာ႐ွိတယ္ဆိုတာ ဘယ္သူမွ မေျပာႏိုင္ဘူး ပင္ပန္းႀကီးစြာ ရက္ေပါင္းမ်ားစြာတူးေပမယ့္ ေ႐ႊေလးတစကို ရခ်င္မွရတာ။

ပညာ႐ွိေတြရဲ႔ အေကာင္းဆံုးေသာအသိဥာဏ္ ပညာေတြဟာလည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္းပဲ။ ဒီေတာ့ စာအုပ္ေကာင္းတအုပ္ကို ေကာက္ကိုင္ၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္ရလိမ့္မယ္။ ငါဟာ ေ႐ႊတူးသမားတေယာက္လို လုပ္ႏိုင္ပါ့မလား။ ကိုယ့္ေပါက္တူးေတြ၊ ေဂၚျပားေတြ၊ လက္နက္ကရိယာေတြ ေကာင္းရဲ႔လား။ က်န္းမာေရး ေကာင္းရဲ႔လား။ စိတ္ဓါတ္ႀကံ့ခိုင္ရဲ႔လား။ အဲဒီေမးခြန္းေတြ ေမးဖို႔လိုတယ္။ ဒီေမးခြန္းေတြဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။

ခင္ဗ်ား ခြဲေခ်ထုေထာင္းၿပီး အရည္က်ိဳရမယ့္ ေက်ာက္ခဲတုံုးေတြဟာ စာေရးဆရာရဲ႔စကားလံုးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ခင္ဗ်ားသံုးရမယ့္ ေပါက္တူးေတြ ေဂၚျပားေတြဟာ ခင္ဗ်ားရဲ႔ အေလးထားမႈ၊ စိတ္အားထက္သန္မႈ၊ စိတ္႐ွည္မႈ၊ ပညာအခံတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ခင္ဗ်ားရဲ႔ မီးဖိုဟာ ခင္ဗ်ားရဲ႔ ကိုယ္ပိုင္စဥ္းစားဉာဏ္၊ ကိုယ္ပိုင္အေတြးအေခၚ ျဖစ္တယ္။ ေ႐ႊ႐ွိမယ္လို႔ထင္ရတဲ့စာအုပ္ကို ခင္ဗ်ားဖတ္ၿပီး၊ ခင္ဗ်ားပညာအခံနဲ႔ ခင္ဗ်ားေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ဆိုတဲ့ ေပါက္တူးေတြ ေဂၚျပားေတြနဲ႔တူးၿပီး၊ အဲဒါေတြကို ခင္ဗ်ား ကိုယ္ပိုင္ဉာဏ္၊ ကိုယ္ပိုင္အေတြးအေခၚဆိုတဲ့ မီးဖိုေပၚမွာ က်ိဳလိုက္ၿပီ။

အဲဒီအခါမွာ တခ်ိဳ႔ေသာေက်ာက္ခဲေတြဟာ အျဖဳန္းေတြ ျဖစ္ၿပီး၊ အခ်ိဳ႔ေသာ ေက်ာက္ခဲေတြမွာ ေ႐ႊစေတြပါလာတာကို ေတြ႔ရလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေ႐ႊေလးတစကိုလိုခ်င္ရင္ ကိုယ့္မွာ လက္နက္ကရိယာ ႐ွိရလိမ့္မယ္။ စာအုပ္တအုပ္ကိုဖတ္ၿပီဆိုရင္ ကိုယ့္မွာ လက္နက္ကရိယာ ႐ွိရလိမ့္မယ္။ စိတ္႐ွည္မႈနဲ႔၊ စိတ္အားထက္သန္မႈတို႔၊ ကိုယ့္ပညာအခံတို႔ ဆိုပါေတာ့။ စကားလံုးေတြကို ထုေထာင္းခြဲေခ်ၿပီး ကိုယ္ပိုင္ဉာဏ္၊ ကိုယ္ပိုင္အေတြးနဲ႔ မီးျပင္းတိုက္က်ိဳရလိမ့္မယ္။

စာအုပ္တအုပ္ကို ဆယ္မ်က္ႏွာေလာက္ဖတ္ၿပီး၊ အဲဒီဆယ္မ်က္ႏွာေလာက္ထဲက စာလံုးေတြ တလံုးခ်င္းရဲ႔အဓိပၸါယ္ကို တိတိက်က်၊ ေသေသခ်ာခ်ာနားလည္ၿပီဆိုရင္ တစံုတခုေသာ အတိုင္းအတာအထိ စာေပကၽြမ္းက်င္သူတဦးလို႔ ေခၚႏိုင္တယ္။ စာတတ္ျခင္း၊ မတတ္ျခင္းဟာ အဲဒီ စကားလံုးေတြကို တိက်စြာနားလည္ျခင္း မလည္ျခင္းေပၚမွာ တည္တယ္။ ပညာသင္ၾကားျခင္းရဲ႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္ဟာ ရာထူးရဖို႔မဟုတ္၊ အမွားနဲ႔အမွန္ကို ဆံုးျဖတ္တတ္ဖို႔၊ တရားမႈနဲ႔မတရားမႈကို ခြဲျခားတတ္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ စာကို ဘယ္လိုဖတ္မလဲဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရပ္စကင္းကေျပာခဲ့တဲ့စကား ျဖစ္ပါတယ္။

(၃) ဘယ္အခ်ိန္အခါမွာ ဘယ္စာေတြကို ဖတ္ၾကမလဲ။
ဒါကိုေတာ့ တ႐ုတ္ပညာ႐ွင္က်န္းေက်ာက္က ဒီလိုေျပာပါတယ္။ ေ႐ွးေဟာင္းဂႏၳဝင္ကိုဖတ္ခ်င္ရင္ ေဆာင္းတြင္းမွာ ဖတ္ရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ ေဆာင္းတြင္းမွာ စိတ္ဟာပ်႔ံလြင့္ျခင္းကင္းၿပီး တည္ၿငိမ္တဲ့အတြက္ ျဖစ္တယ္။ သမိုင္းကို ေႏြရာသီမွာဖတ္ရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုရင္၊ ေႏြရာသီမွာ ေန႔ဟာ႐ွည္လ်ားၿပီး အခ်ိန္မ်ားမ်ားရလို႔ ျဖစ္တယ္။ ဒႆနကို ေဆာင္းဦးေပါက္မွာ ဖတ္ရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေဆာင္းဦး ေပါက္ဟာ ႏွစ္သက္စဖြယ္စိတ္ကူးေတြကို ေပၚေပါက္ေစတယ္။ ေခတ္ေပၚစာေပကို ေႏြဦးေပါက္မွာ ဖတ္ရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေႏြဦးမွာ သဘာဝေလာကႀကီးဟာ အသက္ျပန္ဝင္လာလို႔ျဖစ္တယ္လို႔ သူက ေျပာတယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားၾကည့္ရင္ ဒီအဆိုအမိန္႔ဟာ ေတာ္ေတာ္မွတ္သားဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။

(၄) စာေပဟာ ဘယ္အသက္အ႐ြယ္ကို ဘယ္လို အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ႐ွိေစသလဲ။
သူက လူငယ္အ႐ြယ္မွာစာဖတ္ရတာဟာ လမင္းကို ထရံေပါက္ၾကား၊ နံရံအက္ၾကားက ေခ်ာင္းၾကည့္ရတာနဲ႔တူတယ္။ လူငယ္ဆိုေတာ့ အေတြ႔အႀကံဳ မရင့္သန္ေသးဘူး။ အေတြးအေခၚ မေလးနက္ေသးဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ႐ိုးတိုးရိပ္တိတ္ပဲ ျမင္လိုက္ရတယ္။ လူလတ္ပိုင္းအ႐ြယ္မွာ စာဖတ္ရတာဟာ လမင္းကို အိမ္ေ႐ွ႔တလင္းျပင္က ရပ္ၾကည့္ရတာနဲ႔ တူတယ္။ ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္ကို ျမင္ႏိုင္ၿပီ။ လေရာင္ဘယ္ေလာက္ လင္းသလဲ။ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ လေရာင္ျဖာပံုဟာ ဘယ္လိုအေနအထား႐ွိသလဲဆိုတာ အကဲခတ္ခြင့္ရၿပီ။ လူႀကီးပိုင္းမွာ စာဖတ္ရေတာ့ လမင္းကို လသာေဆာင္ဝရန္တာေပၚက တက္ၾကည့္ရတာနဲ႔တူတယ္။ ကိုယ့္ေနာက္မွာ အေတြ႔အႀကံဳေတြအမ်ားႀကီး က်န္ရစ္ခဲ့ၿပီ။ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ျခံဳငံုသံုးသပ္ႏိုင္ၿပီ။

ခရီးသည္ေကာင္းတေယာက္ဟာ သြားေလရာရာမွာ ႐ႈခင္းကို ျမင္တတ္တယ္။ သူ႔အဖို႔ စာအုပ္ေတြနဲ႔သမိုင္းဟာလည္း ႐ႈခင္းပဲ။ ဝိုင္အရက္နဲ႔ ကဗ်ာဟာလည္း ႐ႈခင္းပဲ။ လမင္းနဲ႔ပန္းပြင့္ဟာလည္း ႐ႈခင္းပဲ။ အလားတူပဲ စာဖတ္ေကာင္းသူတေယာက္ဟာလဲ သြားေလရာရာမွာ စာအုပ္ကိုပဲ ျမင္တယ္။ သူ႔အဖို႔ ေတာင္နဲ႔ေရဟာ စာအုပ္ပဲ။ စစ္တုရင္ခံုနဲ႔ ဝိုင္အရက္ဟာလည္း စာအုပ္ပဲ။ လမင္းနဲ႔ ပန္းပြင့္ဟာလည္း စာအုပ္ပဲ။

(၅) စာဖတ္ရာမွာ ဘယ္လိုသေဘာထားမ်ိဳးနဲ႔ ဖတ္ရမလဲ။
စာအုပ္တအုပ္ကိုဖတ္ရာမွာ ပညာ႐ွိေတြရဲ႔အဆံုးအမကို နာခံလိုတဲ့ဆႏၵ႐ွိရမယ္။ ဆရာသမားေတြရဲ႔အေတြးအေခၚေတြထဲကို ဝင္ေရာက္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမယ္။ သူတို႔နဲ႔အတူေနထိုင္ၿပီး သူတို႔ခံစားခ်က္ေတြကို ခြဲေဝခံစားႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမယ္။ ဒါေတြေတာ့ ရပ္စကင္းနဲ႔ က်န္းေက်ာက္တို႔ရဲ႔အဆိုအမိန္႔ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ စာဖတ္တာအေရးႀကီးပံုနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ရပ္စကင္းရဲ႔ေဟာေျပာခ်က္ထဲကစာတပုဒ္ကို ကၽြန္ေတာ္ ဖတ္ျပပါမယ္။ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္က နည္းနည္း႐ွည္တဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္ အလြတ္မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ဖတ္ျပရတာ ခြင့္လႊတ္ၾကပါ။ ဒီစကားေတြကို ေျပာခဲ့တဲ့အခ်ိန္ဟာ ၁၉ ရာစုရဲ႔ ဒုတိယပိုင္းကာလ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက အဂၤလန္ နပိုလီယန္ စစ္ပြဲေတြၿပီးလို႔ က႐ိုင္းမီးယားစစ္ပြဲကို တိုက္ေနခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ အာဖရိကမွာ စစ္ပြဲေတြတိုက္ေနခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ အာ႐ွတိုက္မွာ အာဖဂန္စစ္ပြဲကိုတိုက္ေနခ်ိန္ ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ဒုတိယစစ္ပြဲကို တိုက္ၿပီးခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ အေ႐ွ႔ဖ်ားမွာ ဘိန္းစစ္ပြဲကိုတိုက္ေနခ်ိန္ ျဖစ္တယ္။ တနည္းေျပာရရင္ ၿဗိတိသွ်အင္ပိုင္ယာႀကီးကို ခ်ဲ႔ထြင္ေနခ်ိန္ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ ရပ္စကင္းဟာ ဒီစကားေတြကို ေျပာခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔စကားကို ကၽြန္ေတာ္ ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပၿပီး ဖတ္ျပပါမယ္။ နားေထာင္ၾကည့္ၾကပါ။ ႀကီးျမတ္တဲ့လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟာ ဒီစစ္ပြဲမွာ ဘယ္ဘက္က မွန္သလဲ၊ ဘယ္ဘက္က မွားသလဲဆိုတာမၾကည့္ဘဲ၊ ဒီစစ္ပြဲၿပီးရင္ ငါတို႔ ကုန္အေရာင္းအဝယ္ ဘယ္လိုေနမလဲ၊ ငါတို႔ အျမတ္ေတြ ဘယ္ေလာက္ရမလဲဆိုတာကိုပဲေတြးၿပီး စစ္ေျမျပင္မွာ လူငယ္ေတြ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ်ေသေနၾကတာကို လက္ပိုက္ၾကည့္မေနဘူး။ ႀကီးျမတ္တဲ့လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟာ သစ္ၾကားသီးေျခာက္လံုးေလာက္ ခိုးမိတာနဲ႔ ကေလးေတြကို ေထာင္ထဲမပို႔ဘူး။ ႀကီးျမတ္တဲ့လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟာ ဆင္းရဲသားေတြရဲ႔စုေငြနဲ႔ခ်မ္းသာေနၾကတဲ့ ဘဏ္သူေဌးႀကီးေတြ ခိုးဝွက္ေနတာကို ဒီအတိုင္း လက္ပိုက္ၾကည့္မေနဘူး။

ႀကီးျမတ္တဲ့လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တဝိုက္မွာ လက္နက္အျပည့္အစံုတပ္ဆင္ထားတဲ့သေဘၤာႀကီးေတြနဲ႔ အေျမာက္ႀကီးေတြ ခ်ိန္ၿပီး သူမ်ားတိုင္းျပည္ကိုသြားၿပီး ဘိန္းေရာင္းေနတာကို ဒီအတိုင္း လက္ပိုက္ၾကည့္မေနဘူး။ ႀကီးျမတ္တဲ့လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟာ ပိုက္ဆံေပးမလား၊ အသက္ေပးမလားဆိုတဲ့ လမ္းဓားျပတို႔ထက္ပိုကဲၿပီး ပိုက္ဆံေရာ၊ အသက္ေရာေပးလို႔ ႏွစ္ခုစလံုးကိုေတာင္းေနတဲ့ ဓားျပအႀကီးစားႀကီးေတြ ဓားျပတိုက္ေနတာကို ဒီအတိုင္း လက္ပိုက္ၾကည့္မေနဘူး။

ကၽြန္ေတာ္တို႔တေတြဟာ ဘာျဖစ္လို႔ လူေတြ စာဖတ္ဖို႔အေၾကာင္းကို ေျပာေနရသလဲ။ အခုအေျခအေနမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔လူမ်ိဳးဟာ စာမဖတ္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီလို စိတ္ဓာတ္ပ်က္ျပားေနတဲ့လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟာ စာမဖတ္ခ်င္ဘဲ ျဖစ္ေနတယ္။ ဘယ္ေလာက္ ႀကီးက်ယ္တဲ့ စာေရးဆရာက ေရးခဲ့တဲ့စာပဲျဖစ္ေစ စိတ္ဓာတ္ပ်က္ျပားေနတဲ့လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟာ နားဝင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ခုလက္႐ွိအေျခအေနမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးဟာ ေလးနက္တဲ့အေတြးအေခၚပါတဲ့စာေတြကို ဖတ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ေလာဘေတြ၊ ေဒါသေတြ၊ ေမာဟေတြ ဖံုးေနတဲ့ အတြက္ ဘယ္အေတြးအေခၚကိုမွလည္း လက္ခံႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးဟာ စာေပကိုအထင္ေသးေနရင္၊ သိပၸံပညာကို အထင္ေသးေနရင္၊ အႏုပညာကို အထင္ေသးေနရင္၊ သဘာဝကို အထင္ေသးေနရင္၊ ေမတၱာက႐ုဏာကို အထင္ေသးေနရင္၊ ပိုက္ဆံေနာက္ကိုသာ ငမ္းငမ္းတက္လိုက္ေနရင္ အဲဒီလူမ်ိဳးဟာ ေရ႐ွည္တည္တံ့ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့တဲ့စကားေတြဟာ ရင့္သီးတယ္လို႔မ်ားထင္ၾကရင္ သည္းခံနားေထာင္ၾကပါ။ ရပ္စကင္းရဲ႔ စကားပါ။ ဒါပါပဲ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

(၁၉၉၄၊ ဒီဇင္ဘာ ၅ ရက္၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔၊ ဝိုင္အမ္စီေအခန္းမတြင္ က်င္းပေသာ ျဖဴးၿမိဳ႔ မိတ္ေဆြမ်ား စာၾကည့္အသင္း စာေပဆုေပးပြဲအခန္းအနားတြင္ ေျပာသည့္စကား) ျမသန္းတင့္ရဲ႔ လမင္းကိုထရံေပါက္မွၾကည့္ျခင္းစာအုပ္ ၂ဝဝဝ ခု၊ ပထမႏွိပ္ျခင္းမွ ကူးယူေဖာ္ျပပါတယ္။

ကူးယူလိုက္ခဲ့တဲ့လင့္ခ္ကို မသိမ္းလိုက္တာအတြက္ေတာင္းပန္ပါတယ္။