ေတာ္ရာမွေပ်ာ္ေအာင္ေနရတယ္ (ဖိုးသံ-လူထု)

က်ေနာ္က က်ေနာ့္အေမေရးတဲ့"ရတနာပံုမႏၱေလး မႏၱေလး ကၽြန္မတို႔ မႏၱေလး" ဆိုတဲ့စာအုပ္ကို ထြက္ၿပီး ေလးငါးႏွစ္ၾကာမွ ဖတ္ရပါတယ္။ ဖတ္ရင္းနဲ႔"ေက်ာင္းႀကီးေ႐ႊအင္ပင္"ဆိုတဲ့ေဆာင္းပါးကိုေရာက္တဲ့အခါ မွာ "ေက်ာင္းဒကာႀကီးဦးစက္႐ႊင္က ျပည္ႀကီးသားတ႐ုတ္အစစ္ပဲ။ သူ႔ ဇာတိကယူနန္နယ္ ထိမ္ရင့္လို႔ေခၚတဲ့ မုိးျမင္းၿမိဳ့နားကယိေလာ္႐ြာ" ဆို တာကိုသြားေတြ႔ပါတယ္။ က်ေနာ္ ဟာကနဲျဖစ္သြားပါတယ္။ဘာေၾကာင့္ လဲဆိုေတာ့ အေမေျပာတဲ့ေနရာက က်ေနာ္ေရာက္ေနတဲ့ေနရာjဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။ ဒီၿမိဳ့ကိုေ႐ွးတုန္းက ထိန္ယြဲ႔၊ ႐ွမ္းလို(ဒီခ႐ိုင္အတြင္းမွာ ႐ွမ္း႐ြာေတြအမ်ားႀကီး႐ွိပါတယ္) မိုးၿမဲလို႔ေခၚၿပီး အခုေတာ့ ထိန္ၿခံဳးလို႔ေခၚပါတယ္။ ယိေလာ္႐ြာက အခု ထိန္ၿခံဳးရဲ့ဆင္ေျခဖံုးျဖစ္ေနပါၿပီ။ ျမစ္ႀကီးနားနဲ႔အေ႐ွ႔ေနာက္တန္းတန္း(ကားလမ္းနဲ႔) ကီလိုမီတာ၂ဝဝ ေတာင္မေ၀းပါဘူး။ လမ္းကလည္းaကာင္းေတာ့ ကားကိုျပင္းျပင္းေမာင္းရင္ သံုးနာရီသာ သာနဲ႔ေရာက္ပါတယ္။ ဒီကိစၥကိုထိန္ၿခံဳးသားေတြ-သမိုင္းဆရာေတြေတာင္ မသိပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ကေျပာျပ မွသိတာပါ။ ဦးစက္႐ႊင္ရဲ့အမ်ိဳးေတြလည္း ယိေလာ္မွာ႐ွိၾကပါေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔လည္း မ်က္ေျချပတ္ေနတာ ၾကာပါၿပီတဲ့။

            ၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္အခုေနေနရတာဟာ အေမ့ေဆာင္းပါးထဲကထိန္ၿခံဳးမွာပဲဆိုတာကို အေမမ်ား သိရရင္ ဘယ္လိုမ်ားေနမလဲလို႔ေတြးၿပီးၿပံဳးေနမိပါတယ္။ တိုက္ဆိုင္ခ်င္ေတာ့ ဒီထိန္ၿခံဳးၿမိဳ့ဟာေ႐ွးကတည္း က ဗမာျပည္နဲ႔၊ မႏၱေလးနဲ႔အဆက္အဆံအသြားအလာမ်ားတဲ့ ၿမိဳ့ေဟာင္းတခုျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီၿမိဳ့နဲ႔ဆယ္မိုင္ မေ၀းတဲ့ေနရာမွာ 'ျမန္မာ႐ြာ'ဆိုတဲ့ ႐ြာ တ႐ြာေတာင္႐ွိပါတယ္။ အခုေနၾကတာကေတာ့ တ႐ုတ္ခ်ည့္ပါပဲ။ ဒါမွမဟုတ္လည္း ကာလၾကာလို႔ တ႐ုတ္ျဖစ္ကုန္ၾကသလားမသိပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္ဒီလိုေခၚတယ္ဆိုတာကို အေသအခ်ာသုေတသနျပဳမယ့္သူမ႐ွိေတာ့ ဘယ္လိုကေနဘယ္လို ဒီနာမည္ရခဲ့တယ္ဆိုတာ ဘာမွေရေရ ရာရာမသိရပါဘူး။ အဲဒီမွာ အရင္တုန္းကျမွဳပ္ခဲ့တဲ့အ႐ိုးအိုးေတြဘာေတြ တူးေဖာ္လို႔ရတယ္၊ ေရးထားတဲ့ စာေတြကိုဖတ္မရဘူးဆိုတဲ့အေျပာမ်ိဳးကိုပဲ ၾကားရပါတယ္။ အခုေခတ္က သမုိင္းေလ့လာတယ္ဆိုတာကို အင္တာနက္ေပၚမွာအခ်က္အလက္႐ွာေန၊ ေရးေနၾကတဲ့ေခတ္လိုျဖစ္ေနေတာ့ ဒီလိုအခ်က္အလက္ေတြကို ဘယ္သူကမွသတိမထားမိပါဘူး။ စိတ္ပါ၀င္စားသုေတသနလုပ္မယ့္လူ လိုေနတာပါ။

            ဒီက တခ်ိဳ႔ဘုရားေက်ာင္းေတြမွာ ဗမာျပည္ကဆင္းတုေတာ္ေတြ- ထိုင္ကိုယ္ေတာ္ေရာ၊ ေလ်ာင္းေတာ္မူ-ရပ္ေတာ္မူေရာ- ဘုရားစင္မွာတင္ထားၿပီး ကိုးကြယ္ၾကတာ လည္းေတြ႔ရပါတယ္။ ပီဘိ စက်င္ေက်ာက္႐ုပ္တုေတာ္ေတြပါ။ တခ်ိဳ႔ေနရာမွာဆိုရင္ ဘယ္တုန္းကတည္းက လက္႐ွိေနရာကိုေရာက္ေနတယ္ဆိုတာေတာင္ ေျပာႏိုင္တဲ့လူမ႐ွိေတာ့ပါဘူး။

            ဒီၿမိဳ့နဲ႔ဗမာျပည္နဲ႔ တခ်ိန္က ဘယ္ေလာက္အဆက္အဆံ႐ွိခဲ့တယ္ဆိုတာေျပာရရင္ ဒီၿမိဳ့မွာပဲေျပာဆိုသံုးစြဲတဲ့ ေဒသိကစကားေတြထဲမွာ ဗမာစကားေတြဝင္ေနတဲ့အထိပါပဲ။ ဥပမာ (ေရ)ပံုး၊ ခ်ိဳင့္(ထမင္းထည့္တဲ့ခ်ိဳင့္)၊ ဆပ္ျပာ၊ မတ္ခြက္စတာတို႔ တ႐ုတ္သံနဲ႔ေျပာပါတယ္။ ဥပမာဆပ္ျပာဆိုရင္ ဆပ္ေျပာင္းလို႔အသံထြက္ပါတယ္။ ဒီကလူေတြက ခရမ္းခ်ဥ္သီးကို ေလာက္ျမင္ခ်ယ္ (ဗမာခရမ္းသီး) လို႔ေခၚၿပီး ၿပီးမာလကာသီးကိုေတာ့ ေလာက္ျမင္ေထာင္ (ဗမာမက္မံုသီး)လို႔ ေခၚပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး သေဘၤာသီးကိုလည္း စမ္းေပါႀကီးလို႔ေခၚပါတယ္။ အဓိပၸာယ္က နဂိုကဒီအရပ္မွာမ႐ွိပဲ ဗမာျပည္ကမွ တဆင့္ ေရာက္လာတယ္ဆိုတာပါ။ ကၽြန္ေတာ္ဒီကိုေရာက္ကာစတုန္းကဆိုရင္ အသက္ႀကီးတဲ့လူႀကီးေတြ ဟာ အပ္ခ်ဳပ္စက္ဆိုရင္ စင္းဂါး(Singer)မွ၊  စက္ဘီးဆိုရင္ ရာေလး(Raleigh)မွ တကယ္ေကာင္းတာ လို႔ ေျပာေလ့႐ွိပါတယ္။ ဗမာျပည္မွာေျပာေလ့႐ွိတဲ့အတိုင္း တေသြမတိမ္းပါပဲ။ သူတို႔ အဲဒီပစၥည္းေတြကို ဗမာျပည္ဘက္ကသယ္တာပါ။ ဟိုတုန္းက လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးဟာ ဗမာျပည္နဲ႔ပိုနီး၊ ပိုလြယ္ကူလို႔ပါ။ စက္ဘက္ေတြ၊ အပ္ခ်ဳပ္စက္ေတြကို လား၀န္တင္ေတြနဲ႔သယ္ယူလာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အလားတူ ဗမာျပည္ကေက်ာက္စိမ္းေလာက က အသံုးအႏႈန္းမ်ားဟာလည္း တ႐ုတ္စကားနဲ႔ထိန္ၿခံဳးေဒသိက စကားေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ ဥပမာ ေက်ာက္ကြမ္တယ္ (ေက်ာက္ကိုအေရာင္တင္တာ)၊ လန္႔ပန္း (အျပာေရာင္းစြက္တဲ့ေက်ာက္)၊ ထယ္လံုးစိမ္း(တစ္လံုးလံုးစိမ္းၿပီး အေရာင္ေျခာက္တဲ့ေက်ာက္)၊ ႐ွင္းၾကလု (အစိမ္းထဲမွာအမည္း အစက္အေျပာင္ေတြပါတဲ့ေက်ာက္) စတာေတြပါပဲ။

            ေနာက္ေျပာဖို႔လိုတာတစ္ခုက အဂၤလိပ္ကိုျပန္တိုက္တဲ့ မကၡရာမင္းသားရဲ့သားႏွစ္ပါးျဖစ္ တဲ့ ေစာရန္ပိုင္နဲ႔ေစာရန္ႏိုင္မင္းသားညီအစ္ကိုထဲက အစ္ကိုေစာရန္ပိုင္ဟာအဂၤလိပ္အဖမ္းခံရၿပီး အိႏၵိယကို အပို႔ခံခဲ့ရပါတယ္။ ညီျဖစ္သူေစာရန္ပိုင္ေခၚ ေခ်ာင္းခြမင္းသားဟာ ႐ွမ္းျပည္ကိုတက္ၿပီးအင္အားစု၊ လႈပ္႐ွားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အင္အားမမွ်လို႔ ဆုတ္ခြာလာရတာ တ႐ုတ္ျပည္ထဲအထိေရာက္လာပါတယ္။ တ႐ုတ္ဘက္က သူ႔ကိုအဲဒီတုန္းက အုပ္ခ်ဳပ္မႈတည္ၿငိမ္ၿပီး လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရတဲ့ထိန္ၿခံဳးမွာ သူ႔ကို အိမ္ေပးထားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး သင့္ေတာ္စြာလည္းေထာက္ပံ့ေပးထားပါတယ္။ သူ႔ကို "က်ီအန္းေကာ့"လို႔ တ႐ုတ္နာမည္ေပးထားတယ္လို႔ ဆရာျမသန္းတင့္ေရးတဲ့ "ေတာင္သမန္ေလညွင္းေဆာ္ေတာ့"အထဲမွာ ဖတ္ရဖူးပါတယ္။ သူကဒီမွာ ဗိေႏၶာေဆးေရာင္းသလိုလိုလည္း အရပ္စကားေျပာသံၾကားရပါတယ္။

က်န္ပါေသးတယ္။ ၁၉၅၁ခုႏွစ္ကထုတ္ခဲ့တဲ့ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ရဲ့"ေငြႏွင္းမံႈမံႈ"ဝတၳဳပါ။ အဲဒီအထဲမွာ ဆရာက သူ႔ဇာတ္လိုက္ဟာ အဂၤလိပ္စစ္တပ္ေတြနဲ႔ ထိန္ၿခံဳးကိုေရာက္လာခဲ့ၿပီး ဒီက တ႐ုတ္မေလးဝမ္ေမနဲ႔ ရည္းစားျဖစ္ၾကတယ္ဆိုၿပီး ဇာတ္လမ္းဖြဲ႔ထားပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ အခ်စ္ေရးနဲ႔စစ္ေရးေ႐ြးရေတာ့မွ ေငြႏွင္းမႈံမံႈထဲမွာခြဲခဲ့တယ္လို႔ ေရးခဲ့တာမွတ္မိေနပါတယ္။

            ထိန္ၿခံဳးနဲ႔ ၃-၄ကီလိုမီတာေလာက္ေဝးတဲ့ေနရာမွာ ေဟာ္႐ႊင့္ဆိုတဲ့႐ြာႀကီးတ႐ြာ႐ွိပါတယ္။ ႐ြာဆိုေပမဲ့ ၿမိဳ့ကေလးတၿမိဳ့ေလာက္႐ွိၿပီး ခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ႔ အင္မတန္စည္ကား၊ ဝင္ေငြေကာင္းေန တဲ့ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဟာ္႐ႊင့္ကို တ႐ုတ္ျပည္သားေတြဟာ အိုဗာစီး႐ြာႀကီးလို႔ေခၚၾကပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ ဒီ႐ြာႀကီးကလူေတြဟာ တျခားႏိုင္ငံေတြထြက္သြားၾကတာ သိပ္မ်ားလို႔ပါ။ အထူးသျဖင့္အေ႐ွ႔ေတာင္အာ႐ွတိုက္ပါ။ ဒီလိုနဲ႔နည္းနည္း စနဲနာလိုက္ေတာ့ မႏၱေလးက ကၽြန္ေတာ္သိတဲ့ အိုဗာစီးတ႐ုတ္တစ္ဝက္ေလာက္ဟာဒီ႐ြာႀကီးက အဆက္ေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့ ဗမာစကားလံုးေတြကိုသံုးတာ ဒီေနရာမွာအမ်ားဆံုးပါပဲ။ သူတို႔က ဒုကၡဆိုတဲ့ စာလံုးကုိေတာင္(ဗမာအသံထြက္အတိုင္း) သံုးတတ္ပါတယ္။

            တိုက္ဆိုင္လို႔တစ္ခုေျပာခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါက ယခင္က်န္းမာေရးဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေက်ာ္ျမင့္ အေၾကာင္းပါ။ သူတို႔မိသားစုနဲ႔ကၽြန္ေတာ္တို႔မိသားစုဟာ အင္မတန္မွ႐င္းႏွီးပါတယ္။ သူ႔မိဘမ်ားကလည္း မႏၳေလးမွာ စကၠဴေရာင္း၊ ကၽြန္ေတာ့အဖိုးနဲ႔အေမကလည္း မႏၱေလးမွာစကၠဴေရာင္းဆိုေတာ့ ေ႐ွးကတည္းက သိကၽြမ္းေနၾကတာလို႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ(ပထမအႀကိမ္)အိမ္ေထာင္ျပဳေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က လူပ်ိဳရံလုပ္ရပါတယ္။ သူတို႔ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမေတြကလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔လိုပဲ စိန္ပီတာ-ကြန္ဗင့္ေက်ာင္း သူေက်ာင္းသားေတြဆိုေတာ့ အားလံုးမွာအဂၤလိပ္နာမည္ေတြ႐ွိၾကပါတယ္။ သူ႔အဂၤလိပ္နာမည္က ဟယ္ရီရင္း (Harry Yin) ပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔အားလံုးက သူ႔ကို ကိုဟယ္ရီလို႔ေခၚပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့မိဘမ်ားကလည္း ေမာင္ဟယ္ရီလို႔ပဲေခၚပါတယ္။ ဘယ္သူမွ တျခားနာမည္နဲ႔ေခၚတာ မၾကားဖူး ပါဘူး။ သူက လူရည္လည္းသန္႔၊ အေနအထိုင္အေျပာအဆိုလည္းမြန္ရည္၊ ေက်ာင္းစာလည္းေတာ္ဆိုေတာ့ တစ္ခ်ိန္က ကၽြန္ေတာ္တို႔အငယ္ေတြ သိပ္အားက်ရတဲ့လူတစ္ေယာက္ပါ။ သူ႔အသက္က ကၽြန္ေတာ့ အစ္ကိုထက္ တစ္ႏွစ္ႀကီးတယ္ထင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းမွာတစ္တန္းႀကီးလို႔ ဒီလိုေျပာတာပါ။ ငယ္ငယ္ေလး ကတဲက ကၽြန္ေတာ့ေခါင္းထဲမွာ သူနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စဥ္းစားလို႔မေပါက္တဲ့ျပႆနာတခု႐ွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူ႔အေဖနာမည္ေရာ၊ အေမနာမည္ေရာမွာ 'ရင္း'ဆိုတဲ့စာလံုးမပါဘဲနဲ႔ သူ႔နာမည္က ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး ဟယ္ရီရင္းျဖစ္ေနရတာလဲ ဆိုတာပါ။ ဒီလိုနဲ႔ တေလာကေတာ့ မႏၱေလးမွာေမြး၊ မႏၱေလးမွာ ႀကီးျပင္းတဲ့အိုဗာစီးတ႐ုတ္မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္နဲ႔ ဒီမွာေတြ႔ပါတယ္။ သူကအခု မႏၱေလးမွာမေနေတာ့ ပါဘူး။ အထက္ဘက္ေျပာင္းသြားပါၿပီ။ သူကလည္း ဒီေဟာ္႐ႊင့္႐ြာအဆက္ပါ။ ဒါနဲ႔ သူနဲ႔ မႏၱေလးေရာက္ တ႐ုတ္ျပည္ေပါက္ေတြအေၾကာင္းေျပာၾကရင္း ကိုဟယ္ရီ႔အေၾကာင္းဆီ ေရာက္သြားပါေရာ။ သူတို႔ခ်င္း တ႐ုတ္ခ်င္းပိုသိမွာပဲဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ္က ငယ္ငယ္ကည္းကကၽြန္ေတာ့္ေခါင္းထဲမွာ တည္႐ွိေနတဲ့ ပေဟဠိအေၾကာင္းေမးၾကည့္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ သူကတဟားဟားရီၿပီး "ခင္ဗ်ားကလဲဗ်ာ၊ သူတို႔မ်ိဳး႐ိုး နာမည္က တ႐ုတ္လို"ရင္း"ဗ်။ ေဟာဒီ ေဟာ္႐ႊင့္က။ သူ႔အေဖရဲ့အစ္ကိုအရင္းေတြဒီမွာ႐ွိေသးတယ္။ အေမြဆိုင္အိမ္ေျမေတြလည္း႐ွိေသးတယ္"လို႔ ေျပာျပပါတယ္။ ဒီေတာ့မွ လိပ္ပတ္လည္သြားေတာ့တာေပါ့။။ တစ္ဆက္ထဲစဥ္းစားမိတာက အခုအခ်ိန္မွာ ငါနဲ႔ကိုဟယ္ရီတို႔ျပန္ေတြ႔လို႔ ဒါေတြေျပာျပရင္ သူေတာ့အံ့ၾသမွာပဲ။ ဒါ့အျပင္ ကၽြန္ေတာ္က တ႐ုတ္လို သူ႔ကိုမႈတ္လိုက္ရင္ပိုအ့ံၾသမွာ (သူကတ႐ုတ္စကားမတတ္ သေလာက္ပါ)လို႔လည္း ေတြးမိပါေသးတယ္။

            ဘယ္လိုပဲေျပာေျပာ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ကိုအင္မတန္ခ်စ္၊ ကိုယ့္အိမ္နဲ႔မိသားစုကုိ အင္မတန္ခင္တြယ္တဲ့လူက တ႐ုတ္ျပည္ ယူနန္ျပည္နယ္ထဲကထိန္ၿခံဳးကိုေရာက္ေနၿပီး ဒီထိန္ၿခံဳးကအဆက္ကေတာ့ ဗမာျပည္မွာဝန္ႀကီးျဖစ္ေနပါတယ္။

            ဒါဟာလက္ေတြ႔ပါ။

ဖိုးသံ(လူထု)