ကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာမဟာဗ်ဴဟာေျခလွမ္းမ်ား (လင္းေအးထင္)

ကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာေျခလွမ္းမ်ား

(လင္းေအးထင္) ေခတ္ေမာင္းအတြဲ (၁)

အေမရိကန္ရဲ့TPP နဲ႔  တ႐ုတ္ရဲ့ Trilateral FTA

ကုန္သြယ္မႈအတြက္ အေပးအယူလုပ္ညိႇႏိႈင္းရတာ ရံဖန္ခါမ်ားက် ၾကမ္းတိုက္တာနဲ႔ပင္တူသေယာင္။ ေကာင္းရာမြန္ရာ လုပ္ေနတယ္လို႔ ခံစားရမယ္၊ အခ်ိန္အမ်ားႀကီး ယူရတယ္၊ ခါးခ်ိေအာင္ လုပ္ရတယ္။ အားလံုးၿပီးသြားေတာ့လည္း အရင္အေျခထက္ ထူးထူးကဲကဲႀကီး ေျပာင္းသြားတာမ်ဴိးေတြ႔ရခဲတယ္။

ေမ ၁၃ ၂၀၁၂ မွာ တ႐ုတ္၊ ဂ်ပန္နဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယား သံုးႏိုင္ငံၾကားလြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္ေရးေဒသ Trilateral free-trade area ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ စကားေတြ စေျပာမယ္လို႔ ေၾကညာသံထြက္လာေတာ့ ပထမဆံုးျဖစ္လာတဲ့တုန္႔ျပန္မႈက မယံုမရဲ ပခုန္းတြန္႔ၾကတာပဲ။ ဒုတိယတုန္႔ျပန္မႈကေတာ့ ဒီကိစၥသာ ေရေရရာရာအေျခအေနတစ္ခုထိျဖစ္လာခဲ့ရင္ အေတာ္ႀကီးက်ယ္တဲ့ အျခင္းအရာပဲလို႔အသိအမွတ္ျပဳၾကရတယ္။ ဒီ (၃) ႏိုင္ငံေပါင္းဟာကမၻာ့ကုန္ထုတ္လုပ္မႈရဲ႔ (၅)ပံု-(၁) ပံု၊ ယူ႐ိုေဒသထက္ပိုႀကီး၊ ကမၻာ့ပို႔ကုန္ (၁၈) ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္တယ္။ တတိယတုန္႔ျပန္မႈကေတာ့ ဒိုဟာ ႏိုင္ငံစံုပါ၀င္ေသာကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာညိႇႏိႈင္းျခင္းအစည္းအေ၀း (Doha Round) ကြင္းဆက္ေတြ (WTO ရဲ႔ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးမွာအကန္႔အသတ္ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ေဆြးေႏြးပြဲေတြရဲ႔အက်ဴိးဆက္ အာ႐ွတိုက္အတြင္းလြတ္လပ္ေသာကုန္သြယ္ခြင့္သေဘာတူမႈရေရး FTAs အတြက္ သူ႔ထက္ငါ လုပ္လာၾကျခင္းဟာ အေမရိကန္နဲ႔တ႐ုတ္ရဲ႔ မ်ားလွစြာေသာ ဗဟာဗ်ဴဟာအားၿပိဳင္ပြဲေတြထဲကတစ္ခုျဖစ္လာခဲ့ပါၿပီဆိုတာကို သတိျပဳၾကရတယ္။

အဲဒီ့ ႏိုင္ငံေတြအၾကားေမွ်ာ္မွန္းေလေသာ လြတ္လပ္ေသာကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူညီမႈု ျဖစ္လာပါ့မလားလို႔ ပခုန္းတြန္႔ဖြယ္ရာ အခ်က္ (၂) ခ်က္ေလာက္ကိုၾကည့္ၾကရေအာင္။ ပထမအခ်က္က အဲဒီ့ (၃) -ႏိုင္ငံစလံုးမွာ ေစ်းကြက္လြတ္လပ္စြာယွဥ္ၿပိဳင္ဖို႔လမ္းပြင့္သြားမွာကိုဆန္႔က်င္မယ့္ အေရးပါတဲ့အုပ္စုအတန္းအစားေတြ ႐ိွေနတယ္။ ဂ်ပန္လယ္သမားေတြရယ္၊ တ႐ုတ္အစိုးရပိုင္ စီးပြားေရးအင္တာပ႐ိုက္စ္ေတြရယ္၊ တ႐ုတ္နဲ႔သာ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကားလြတ္လပ္စြာကုန္သြယ္ခြင့္သေဘာတူမႈကို ရယူၿပီး ဂ်ပန္ကိုျဖတ္ေက်ာ္တက္ဖို႔ေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့ ေတာင္ကိုရီးယားပို႔ကုန္လုပ္ငန္း႐ွင္ေတြရယ္။ ဒုတိယအခ်က္က ဒီလိုသေဘာတူညီမႈဆိုတာေတြမွာ ဒီေနရာဟို္ေနရာမွာေတာ့ သက္ေရာက္ျခင္းမ႐ိွေစရဆိုၿပီးႁခြင္းခ်က္ေပးမႈေတြနဲ႔တင္းၾကမ္းျပည့္ေနေလ့႐ိွတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယားရဲ႔ ဥေရာပသမဂၢ အေမရိကန္တို႔နဲ႔ခ်ဴပ္ဆိုထားတဲ့သေဘာတူမႈေတြဆို နယ္ပယ္အသီးသီးကို ၿခံဳမိေအာင္ ထဲထဲ၀င္၀င္ခ်ဴပ္ဆိုထားခဲ့ေပသိ အႀကီးအက်ယ္အျငင္းပြားၾကတာမ်ဴိးေတြ ျဖစ္လာေနခဲ့တယ္။ အာဆီယံနဲ႔ခ်ဴပ္ဆိုထားတဲ့ တ႐ုတ္ရဲ႔ကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူမႈေတြကိုလည္း အေမရိကန္နဲ႔ဥေရာပသား ကုန္သြယ္ေရးေစ့စပ္ညိႇႏိႈင္းမႈကြၽမ္းက်င္သူမ်ားက အလြန္ ႏွာေခါင္း႐ႈံ႔ႀကတယ္။ လြတ္လပ္ေသာကုန္သြယ္ခြင့္ထိ ေရာက္ေအာင္အားမထုတ္ပဲ အႏွစ္သာရမ႐ိွတဲ့အစားထိုးစာခ်ဴပ္ေတြလို႔ သမုတ္တယ္။ ဂ်ပန္ျပည္အေျခအေနကေရာ၊ ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရးဖိအားေတြေၾကာင့္ ဂ်ပန္အစိုးရအေနနဲ႔ ခိုင္မာအားေကာင္းတဲ့ လြတ္လပ္-ကုန္သြယ္စာခ်ဴပ္တစ္ေစာင္ျဖစ္လာေအာင္ အေပးအယူလုပ္ႏိုင္တဲ့အေနအထားမွာ မ႐ိွဘူး။

မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ ဒီ (၃) -ႏိုင္ငံလြတ္လပ္-ကုန္သြယ္ခြင့္ FTA ထူေထာင္ဖို႔အားထုတ္လာၾကတာကို အေလးမမူပဲ၊ အေပၚယံေၾကာသေကၤတေဆာင္လႈပ္႐ွားမႈတစ္ခုအေနနဲ႔သာတြက္ဆမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မွားမယ္။ တ႐ုတ္ဟာ ဂ်ပန္ေရာ ေတာင္ကိုရီးေရာရဲ႔ အႀကီးဆံုးေသာကုန္သြယ္ဘက္ႏိုင္ငံ။ သူတို႔ရဲ႔အနာဂတ္ေတြဟာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦးအင္မတန္စပ္ယွက္ေရာေႏွာေပါင္းဖက္ေနျခင္းကို (၃)-ႏိုင္ငံစလံုးက အေသအခ်ာ သေဘာေပါက္ထားၾကတယ္။ အနည္းဆံုး ကိုယ့္ပို႔ကုန္ေတြအခြင့္အလမ္းပိုပြင့္ေရးအေပၚမူတည္ၿပီး အတိတ္ရဲ႔ အာဃာတအတားအဆီးေတြကိုဖယ္႐ွားျခင္းမ်ဴိးနဲ႔ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး သံသယ မႀကီးၾကေတာ့ဖို႔ အားလံုးမွာဆႏၵ႐ိွပံုရတယ္။ ဒီ (၃)-ႏိုင္ငံၾကားလြတ္လပ္-ကုန္သြယ္ေဒသ FTA အျဖစ္ေဖာ္ေဆာင္ေရး ေဆြးေႏြးမႈေတြလုပ္မယ္ဆိုၿပီးေၾကညာခဲ့တဲ့ေဘဂ်င္းအစည္းအေ၀းမွာပဲ စီးပြားေရးရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွျခင္းဆိုင္ရာ အကာအကြယ္ေပးေရးသေဘာတူညီမႈ investment protection agreement ကို ဒီ (၃)-ႏိုင္ငံၾကား ပထမဆံုးသေဘာတူမႈစာခ်ဴပ္အျဖစ္ ခ်ဴပ္ဆိုခဲ့တယ္။ တကယ္ဆို ဒီ (၃)-ႏိုင္ငံၾကားလြတ္လပ္-ကုန္သြယ္ေဒသ FTA ဆိုၿပီး ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းဟာ ၾကားခံအဆင့္တစ္ခုသာ။ သူတို႔ရဲ႔မဟာဗ်ဴဟာရည္မွန္းခ်က္ဟာ (၁၀)-ႏိုင္ငံပါ အာဆီယံကိုပါထည့္သြင္းၿပီး ပိုမိုက်ယ္ေျပာတဲ့ လြတ္လပ္-ကုန္သြယ္ေဒသႀကီးေဖာ္ေဆာင္ခ်င္ၾကတာဆိုၿပီး ထင္ျမင္ရတယ္။

အထက္ပါ (၃)-ႏိုင္ငံအေပါင္း အာဆီယံလြတ္လပ္-ကုန္သြယ္ေဒသႀကီးေပၚလာတဲ့အခါ၊ အေမရိကန္ကတြန္းအားေပးေနတဲ့ အၿပိဳင္စီမံကိန္း ပစဖိတ္တလႊားပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရး Trans-Pacific Partnership TPP ထဲ သြားေပါင္းၿပီး အာ႐ွ-ပစဖိတ္ လြတ္လပ္-ကုန္သြယ္မဟာေဒသႀကီး ေပၚလာလိမ့္မလားရယ္လို႔ သိပ္စိတ္ကူးယဥ္ေကာင္းတဲ့ ကုန္သြယ္မႈေစ့စပ္ညိႇႏိႈင္းေရးသမားေတြကေတာ့ အိပ္မက္ကမၻာတစ္ခုေတာင္ တည္ေကာင္းတည္မိၾကလိမ့္မယ္။ ကမၻာ့ကုန္သြယ္မႈေစ့စပ္ေရး က်႐ံႈးျခင္းေတြကို ေဒသတြင္းေအာင္ျမင္ျခင္းရလာဒ္ေကာင္းေတြနဲ႔ ေထမိႏိုင္မလားရယ္လို႔စိတ္ကူးယဥ္ၾကတာ။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာေတာ့ အေမရိကန္ကအားေပးတဲ့ TPP ဆိုတာ တ႐ုတ္ကအားေပးတဲ့ (၃)-ႏိုင္ငံလြတ္လပ္-ကုန္သြယ္ေဒသ trilateral FTA  နဲ႔ သဟဇာတျဖစ္ျဖစ္ ဟန္ခ်က္ညီဖို႔ရာမဟုတ္၊ လက္ဦးက် စိုးမိုးႏိုင္ေရးမဟာဗ်ဴဟာသာ ျဖစ္တယ္။

၂၀၁၂ ေမလလယ္ထဲမွာပဲ ဒဲလပ္စ္မွာ အေမရိကန္ရယ္ အျခား TPP ၈-ႏိုင္ငံ (ၾသစေၾထးလ်ား၊ ဘ႐ူႏိုင္း၊ ခ်ီလီ၊ မေလး႐ွား၊ နယူးဇီလန္၊ ပီ႐ူး၊ စကၤာပူ၊ ဗီယက္နမ္) (၁၂)-ႀကိမ္ေျမာက္ အလွည့္က်အစည္းအေ၀းလုပ္တဲ့အခါ တ႐ုတ္ကို အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံျဖစ္ဖို႔ ေဆြးေႏြးခ်င္ရင္ႀကိဳဆိုေနတယ္လို႔ အေမရိကန္က ေလသံပစ္တယ္။ ဆိုေပသိ TPP မွာ ထည့္သြင္းထားႏွင့္ၿပီး ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြရဲ႔အခန္းက႑လႈပ္႐ွားမႈအေပၚ ထိန္းခ်ဴပ္ထား႐ိွတဲ့စည္းမ်ဥ္းတခ်ဴိ႔ဟာ တ႐ုတ္အေနနဲ႔ အဖြဲ႔၀င္ လြယ္လြယ္ျဖစ္မလာဖို႔ ရည္႐ြယ္ထားခဲ့တာျဖစ္တယ္။

တ႐ုတ္အစိုးရအေနနဲ႔ TPP အေပၚ အႏႈတ္သေဘာမေဆာင္ေသာ ပြင့္လင္းမႈအျမင္မ်ဴိးနဲ႔ သေဘာထားပါတယ္ဆိုၿပီး ထြက္ဆိုေနေသာ္ျငား၊ ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြကေတာ့ အာ႐ွ-ပစဖိတ္ေဒသအတြင္း တ႐ုတ္ရဲ႔ပါ၀င္ပတ္သက္မႈခ်ိန္ခြင္လွ်ာထိန္းဖို႔ရည္႐ြယ္ျခင္းအရင္းခံ အေမရိကန္ရဲ႔မဟာဗ်ဴဟာ TPP အေပၚ က်ဴိးေၾကာင္းေလွ်ာ္ညီေသာသံသယစိတ္နဲ႔ သံုးသပ္ေနတယ္။ ဥပမာ TPP မွာ ဗီယက္နမ္ပါေနျခင္းလိုမ်ဴိးက ဒီလိုပံုအဓိပၸာယ္ဖြယ့္ရျခင္းရဲ႔အေၾကာင္းခံတစ္ခုပဲ။ တ႐ုတ္နဲ႔နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈအႀကီးအက်ယ္အျငင္းပြားေနတဲ့ဗီယက္နမ္က အေမရိကန္နဲ႔ဆက္ဆံေရး အႀကီးအက်ယ္တိုးျမႇင့္တယ္။ စီးပြားေရးမွာ ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြရဲ႔အခန္းက႑ႀကီးစြာယူထားတဲ့ ဗီယက္နမ္လည္း တကယ္ဆို TPP ေၾကာ္ျငာ ၂၁-ရာစု ကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူမႈေတြနဲ႔ သိပ္ၿပီးကိုက္ညီလွတာမွ မဟုတ္တာ။ TPP မွာ မူပိုင္ခြင့္၊ ပတ္၀န္းက်င္ေရးနဲ႔ အလုပ္သမားေရးရာေတြ အေသအခ်ာထည့္ျပထားတာပဲ။

TPP ရဲ႔ အႀကီးဆံုးမေအာင္ျမင္မႈကေတာ့ ဂ်ပန္ကို အခုထိ အဖြဲ႔ထဲဆြဲမေခၚႏိုင္ေသးတာ။ TPP အေပၚတိမ္းညြတ္တဲ့ ဂ်ပန္၀န္ႀကီးခ်ဴပ္ ႏို႔ဒကေတာ့ ဂ်ပန္မပါတဲ့ TPP က ေပါလ္မကၠေနးမပါတဲ့ ဘီးတဲလ္စ္လိုပဲတ့ဲ။ ဂ်ပန္အေနနဲ႔ TPP ထဲ ၀င္ဖို႔ ႏိုင္ငံေရးသတၲိအေတာ္လိုတယ္။ ကုန္သြယ္ေရးလိုက္ေလ်ာမႈေတြျပဳ၊ ဂ်ပန္လယ္သမားေတြရဲ႔အၿငိဳအျငင္ခံၿပီး၀င္ဖို႔ရာ အခ်ိန္မက်ေသးဘူးလို႔ တြက္ဆမိပံုပဲ။ ဂ်ပန္၀န္ႀကီးခ်ဴပ္က ႐ိွစုမဲ့စုႏိုင္ငံေရးအရင္းအျမစ္ကို အေရာင္းခြန္တိုးၿမႇင့္ျခင္းလို လူႀကိဳက္မမ်ားတဲ့အျခားစြန္႔စားမႈတစ္ခုလုပ္ဖို႔ေနရာမွာသံုးဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္။ ေအာင္ျမင္ရင္ ေနာက္ေ႐ြးေကာက္ပြဲထိ ခံမယ္၊ မေအာင္ျမင္လို႔ ထြက္ရရင္ကေတာ့ သူ႔ Democratic Party of Japan DPJ ပါတီတြင္းမွာကို (၃)ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္-ကုန္သြယ္ေဒသ trilateral FTA အေပၚ ပိုတိမ္းညြတ္တဲ့အုပ္စုေတြ ႐ိွေနၾကတယ္။

ဂ်ပန္မွာ TPP ထဲ ၀င္ခ်င္တဲ့ လစ္ဘရယ္မ်ားရဲ႔အေျခခံအေၾကာင္းနဲ႔ မ၀င္လိုတဲ့ေကာ္န္ဇားဗဒစ္မ်ားရဲ႔ အေျခခံအေၾကာင္းက အတူတူ။ (၉၀) ေႏွာင္းပိုင္း WTO ထဲ၀င္ဖို႔ တ႐ုတ္ ႀကိဳးစားျပင္ဆင္ရသလိုမ်ိဳး။ ႀကံဳလာမယ့္အေျပာင္းအလဲနဲ႔လိုက္ေလ်ာညီေထြမျဖစ္ႏိုင္မယ့္ ျပည္တြင္းစီးပြားေရးအင္အားစုေတြအေပၚ အတင္းတြန္းၿပီးျပင္ဆင္ခိုင္းရတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္။ Lawson စတိုးဆိုင္ခြဲေတြပိုင္႐ွင္ နိနာမိကေတာ့ TPP ထဲ အျမန္ဆံုး၀င္၊ အဲ့ဒီက မူေတြကို အတုယူအေျခခံၿပီး (၃)ႏိုင္ငံလြတ္လပ္-ကုန္သြယ္ေဒသ trilateral FTA အတြက္ ေဆြးေႏြးရာမွာအသံုးခ်သင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဆိုထားခဲ့သလို ကုန္သြယ္မႈအတြက္ အေပးအယူလုပ္ညိႇႏိႈင္းရတယ္ဆိုတာ အခ်ိန္ယူမယ္၊ ဘယ္ပံုဇာတ္ေပါင္းမလဲ မေရရာျခင္းဟာ အဆင့္ဆင့္ေသာလုပ္ငန္းစဥ္ေတြရဲ႔ နာသာခံခက္ရမႈေတြနဲ႔ဆတူ ႀကံဳရမယ္။

လင္းေအးထင္  ေခတ္ေမာင္းအတြဲ (၁)

Ref: The Economist: Trading strategies

http://en.calameo.com/read/0013876787e73e273d766?editLinks=1