ဘာတီးလင့္တ္နာ(Bertil Lintner)ႏွင့္အင္တာဗ်ဴး အပိုင္း(၂)

ေ၀မိုးေတြ႔ေမးသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရွာေဖြေနတာက ဒုကၡသည္ေတြ ကိုေပးမယ့္ေငြေၾကးေတြမဟုတ္ပါဘူး၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔လူမ်ဳိးေတြရဲ့ အခြင့္အေရးကိုေစာင့္ေမွ်ာ္ေနတာပါလို႔ေရးထားတယ္။ သူတို႔ေမွ်ာ္လင့္ သလို၊ သူတုိ႔႐ႈျမင္ထားတဲ့အခြင့္အေရးမ်ိဳးကို ေဒၚစု  မေျပာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ကခ်င္လူထုစိတ္ပ်က္သြားတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ထင္ပါတယ္။ ဘာတီးလင့္တ္နာ (ေမာ္ကြန္းမဂၢဇင္း အမွတ္(၂)တြင္ပါ ရွိေသာအင္တာဗ်ဴးကို ျပန္လည္ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။) MAWKUN:         တကယ္လုုိ႔ အေျဖမထြက္ဘဲ လုုံးလည္ခ်ာလည္လိုက္ေနမယ္ဆိုရင္ ၂၀၁၅ အလြန္ေခတ္ကိုေကာ ဘယ္လိုမွန္းၾကည့္ႏုုိင္မလဲ။ အစုုိးရဘက္က ေကအိုင္အိုလုုိအဖြဲ႔ေတြကိုေျပာတာ ရွိတယ္။ ေနာက္သံုးႏွစ္ေလာက္မွာ ႏိုင္ငံေရးအရေဆြးေႏြးမယ္ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။

LINTNER:         ျမန္မာအစိုးရက ေတာင္းဆုိမႈေတြကိုအလြယ္တကူမလိုက္ေလ်ာဘူး။ သုုံးႏွစ္အတြင္းမွာ ဘယ္လုုိပဲ ထိပ္တုုိက္ေတြ႔ေနတဲ့အဖြဲ႔ေတြကိုျဖစ္ေစ ေခ်မႈန္းဖုုိ႔လုုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ နည္းမ်ဳိးစံုကို သံုးႏိုင္ပါတယ္။ တုိက္မယ္၊ ေဆြးေႏြးမယ္၊ ပရိယာယ္သံုးမယ္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးကတည္းက သူတို႔ ဘယ္လိုေျဖရွင္းခဲ့လဲ ဆုိတာ ၾကည့္လုိက္ရင္၊ လြတ္လပ္ေရးမရခင္ကတည္းကလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဘယ္လိုႏိုင္ငံမ်ိဳးျဖစ္သင့္တယ္၊ ဘယ္ကို ဦးတည္မလဲဆုိတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အေလးအနက္ေဆြးေႏြးဖို႔ အားထုတ္ခဲ့တာ ျမန္မာ့သမိုင္းမွာဆို ႏွစ္ႀကိမ္ရွိခဲ့တယ္။

         ပထမဆံုးညီလာခံက ပင္လံုၿမိဳ႕မွာလုပ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီညီလာခံမွာ တုိင္းရင္းသားအားလံုး မပါ၀င္ခဲ့ဘူး။ ကရင္က ပင္လံုညီလာခံကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ အျခားတုိင္းရင္းသားေတြ သေဘာတူလက္မွတ္ထိုးခဲ့ၾကတယ္။ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ခ်င္းတုိင္းရင္းသားေတြပါခဲ့ တယ္။ ဒါေလာက္ပဲ။ ျပႆနာေျပလည္ေလာက္ေအာင္ မလံုေလာက္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး တာနဲ႔ တုိက္ပြဲေတြစေတာ့တာပါပဲ။

         ဒုတိယအႀကိမ္ႀကိဳးပမ္းမႈက ပိုၿပီးေလးနက္အေရးႀကီးတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ႏိုင္ငံတစ္ခုအေနနဲ႔ ဘယ္လုိဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ပံုနဲ႔ ဆက္ရွိေနသင့္သလဲဆုိတဲ့ ညီလာခံလုပ္ခဲ့တယ္။ ဦးႏုက ၁၉၆၂ အေစာပိုင္းမွာ ရန္ကုန္မွာ တုိင္းရင္းသားေပါင္းစံုေဆြးေႏြးႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲလုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီတုန္းက ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ပဋိပကၡေတြ ေျပလည္ေအာင္ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ ဦးႏုဟာ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကိုသေဘာတူပံုရတယ္။ ရွင္းလင္းျပခ်င္ပံုရတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုုိင္ပဋိပကၡေတြနဲ႔ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္ပါပဲ။ ဒီ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲကိုစစ္တပ္က တုိင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္ေရးကို ပ်က္ျပားေစမယ့္အၲရာယ္တစ္ခုလို႔ ႐ႈျမင္တယ္။

         ဒါေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းက ၁၉၆၂ မတ္လမွာ အာဏာသိမ္းလိုက္တယ္။ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲမွာ ပါ၀င္တဲ့သူေတြကိုလည္းဖမ္းဆီးလိုက္တယ္။ အဲဒီအထဲက တစ္ေယာက္ေပ်ာက္သြားတယ္။ သမၼတစပ္၀္ေရႊသိုက္ အဖမ္းခံရတယ္။ သံုးလအၾကာမွာ သူ ေထာင္ထဲမွာဆံုးသြားတယ္။ ဖက္ဒရယ္လစ္ဇင္အေၾကာင္းေဆြးေႏြးမႈ ရပ္တန္႔သြားခဲ့တယ္။ ဦးေန၀င္းအာဏာသိမ္းလိုက္တာ ျပည္တြင္းစစ္ပိုၿပီး အရွိန္ျပင္းသြားတယ္။

MAWKUN:         ဒီအခ်က္က အေရးႀကီးပါတယ္။ ဖက္ဒရယ္အယူအဆနဲ႔အာဏာသိမ္းမႈ။ အခု စစ္တပ္နဲ႔အစုုိးရမွာဦးေဆာင္ေနသူေတြဟာ မဆလေခတ္ပညာေရးမွာ ႀကီးျပင္းလာၾကပါတယ္။ အဲဒါက ဘာသင္လဲဆုုိေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ျပည္ေထာင္စုကိုၿပိဳကြဲေအာင္လုပ္တာဆုုိတဲ့သေဘာေပါ့။ တခ်ိဳ႔ NLD ေခါင္းေဆာင္ေတြေတာင္မွ ဖက္ဒရယ္၀ါဒနဲ႔ပတ္သက္လို႔မေဆြးေႏြးခ်င္ၾကဘူးလုုိ႔ သတင္းေတြထြက္ေနပါတယ္။ ဒီလုုိအျမင္မ်ိဳးကို ဦးေန၀င္းကသြတ္သြင္းထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုုိ အေနအထားေတြကုုိ ဘယ္လိုထင္ပါသလဲ။

LINTNER:         ဖက္ဒရယ္စနစ္ကိုက်င့္သံုးရင္ တုိင္းျပည္အစိတ္စိတ္အျမႊာျမႊာကြဲသြားလိမ့္မယ္လို႔ သူတို႔က ေၾကာက္ရြံ႔ေနတယ္။ ဖက္ဒရယ္စနစ္က်င့္သံုးတဲ့တုိင္းျပည္ေတြရဲ့သမုိင္းကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ တုိင္းရင္းသားလူနည္းစုအေပၚအေျခခံထားတဲ့ဖက္ဒရယ္စနစ္က အေတာ့္ကိုနည္းပါးတယ္။ ကယ္လီဖုိးနီးယား တကၠသိုလ္၊ ေလာ့စ္အိန္ဂ်ယ္လိစ္က ဆီမီနာတစ္ခုကို ကၽြန္ေတာ္တက္ခဲ့ဖူးတယ္။ ဗမာျပည္အေၾကာင္းဆီမီနာပါ။ ဗမာျပည္ဟာ ဘာေၾကာင့္ ဖက္ဒရယ္စနစ္မျဖစ္ရတာလဲလို႔ ေမးတယ္။

         အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဟာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု၊ ဂ်ာမန္ဟာလည္း ဖက္ဒရယ္တုိင္းျပည္ပဲ။ မေလးရွားႏိုင္ငံေတာင္မွပဲ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကိုက်င့္သံုးတယ္လို႔ေျပာတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္က ဖက္ဒရယ္မူကို မက်င့္သံုးႏုိင္ရတာလဲ။ အဲဒီမွာ ေျပာျဖစ္တာက အခု ဒီကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္လို ကမၻာမွာရွိတဲ့လူမ်ဳိးေပါင္းစံုကို ျမင္ေတြ႔ေနရတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ျပည္နယ္ေတြကို လူမ်ိဳးစုေနထုိင္ရာအလိုက္ခြဲထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ပိုလန္ျပည္နယ္၊ ႐ုရွားျပည္နယ္၊ အီတလီျပည္နယ္၊ အုိင္းရစ္ျပည္နယ္၊ အဂၤလိပ္ျပည္နယ္ရယ္လို႔ ခြဲထားတာမရွိဘူး။

         အေမရိကမွာရွိတဲ့ျပည္နယ္ေတြက ပထ၀ီအေနအထားေပၚအေျခခံၿပီး ခြဲထားတာပါ။ ဂ်ာမန္ကိုၾကည့္ရင္လည္း ေရွးေဟာင္းႏုိင္ငံအေပၚအေျခခံၿပီး ျပည္နယ္ကိုခြဲထားတယ္။ မေလးရွားဟာလည္း လူမ်ိဳးေရးကိုေရွ႕တန္းတင္တဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုပဲ။ လူမ်ိဳးေပါင္းစံုရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ တ႐ုတ္ျပည္နယ္၊ အိႏၵိယျပည္နယ္၊ မေလးျပည္နယ္ရယ္လို႔ မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကမၻာမွာရွိတဲ့ လူမ်ဳိးစုကိုအေျခခံတဲ့ဖက္ဒရယ္စနစ္က်င့္သံုးတဲ့ျပည္နယ္ေတြဟာ ၿပိဳကြဲတာကိုေတြ႔ရတယ္။

         ယခင္ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စုၿပိဳကြဲသြားတယ္။ ယူဂိုဆလားဗီးယားလည္း ၿပိဳကြဲသြားတယ္။ အိႏၵိယကေတာ့ လူမ်ိဳးေပါင္းေျမာက္ျမားစြာရွိေပမယ့္ တစ္ႏုိင္ငံတည္းစနစ္ပါပဲ။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဖက္ဒရယ္အနာဂတ္ကို စိတ္ကူးၾကည့္မယ္ ဆုိရင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတို႔၊ မေလးရွား၊ ဂ်ာမနီတုိ႔ပံုစံကုိ မၾကည့္ပါနဲ႔။ အိႏၵိယပံုစံဟာလည္း မျပည့္စံုပါဘူး။ သူ႔မွာလည္း လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားျပႆနာေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၾကည့္ရမယ္ဆုိရင္ အေမရိကန္ပံုစံထက္ အိႏၵိယပံုစံကိုၾကည့္ရလိမ့္မယ္။

MAWKUN:         အတုုိက္အခံ၊ အထူးသျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သူ႔ပါတီရဲ့တိုင္းရင္းသားေပၚလစီကုုိ ဘယ္လို ျမင္ပါသလဲ။

LINTNER:         ကၽြန္ေတာ္ၾကားရတာ၊ ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔စကားေျပာခဲ့တဲ့သူေတြ ဒီလူေတြဆီက သိရသေလာက္ပဲ ေျပာႏိုင္မွာပါ။ NLD နဲ႔ (ေဒၚ)ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားေတြေနထုိင္ရာေဒသက လူေတြအမ်ားႀကီးရဲ့ အႀကီးအက်ယ္ေ၀ဖန္ေနတာကို ခံေနရပါတယ္။ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားလား၊ လူမ်ားစုလားေတာ့ ကၽြန္ေတာ္မသိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြရွိတဲ့ေနရာေတြဆီက ဆိုးဆုိး၀ါး၀ါးေ၀ဖန္ေနတာေတာ့သိပါတယ္။ သူတုိ႔ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့အေျခအေနေပၚမွာ လံုေလာက္တဲ့နားလည္ေထာက္ထားမႈမရွိဘူးလို႔ ေ၀ဖန္ခံေနရပါတယ္။ မၾကာေသးခင္က ဥပမာတစ္ခုကို ေျပာျပပါမယ္။

         ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္စည္း႐ံုးေရးလုပ္စဥ္ကေပါ့။ ေဒၚစုၾကည္ ဘယ္ကိုသြားသြား ဧရာမလူထုႀကီးက ဆီးႀကိဳေနတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ သူမဟာ အေက်ာ္ၾကားဆံုးပုဂၢိဳလ္ပါပဲ။ သူ ကခ်င္ျပည္နယ္ကိုသြားတဲ့ အခါမွာေပါ့။ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ့ကိုသြားတယ္။ ခါတုိင္းလိုပါပဲ။ အဲဒီမွာသူက ကခ်င္၀တ္စံုကိုလည္း ၀တ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူထုကိုစကားေျပာတယ္။ ကခ်င္လူထုက သူေျပာဆိုတဲ့အေပၚမွာ ေက်နပ္မႈမရဘဲစိတ္ပ်က္သြားၾကတယ္။

         ကခ်င္မွာရွိတဲ့ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔သိတဲ့သူေတြအားလံုး အဲဒီပြဲကိုသြားၾကတယ္။ သူဟာ ျဖစ္ေနတဲ့စစ္ပြဲနဲ႔ပတ္သက္လို႔ တစ္စံုတစ္ခုေတာ့ေျပာလိမ့္မယ္၊ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြရဲ့ဒုကၡေတြ၊ ကခ်င္အပါအ၀င္ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားေတြရဲ့ အက်ပ္အတည္းေတြ၊ အတိဒုကၡေတြအေၾကာင္းကို တစ္ခုခုေတာ့ေျပာလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကိုယ္စီနဲ႔ သြားခဲ့ၾကတာေပါ့ဗ်ာ။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီေဒသကလူေတြ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလိုခ်င္ေနတဲ့အေၾကာင္းေျပာမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူက ဒါေတြကိုမေျပာခဲ့ဘူး။

         NLD ဟာ ကခ်င္နဲ႔တ႐ုတ္နယ္စပ္ကဒုကၡသည္ေတြကို ကူညီေထာက္ပံ့ဖို႔ျပင္ဆင္ေနတယ္လို႔ အဲဒီတုန္း ကလား၊ တီဗီကလႊင့္တာလားမသိဘူး၊ ေျပာခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္သိတဲ့ ကခ်င္တစ္ေယာက္က အဲဒီတုန္းက facebook မွာ ေဒါသတႀကီးေရးထားတာေတြ႔ရတယ္။ သူကေျပာတယ္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရွာေဖြေနတာက ဒုကၡသည္ေတြကိုေပးမယ့္ ေငြေၾကးေတြမဟုတ္ပါဘူး၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔လူမ်ိဳးေတြရဲ့အခြင့္အေရးကိုေစာင့္ေမွ်ာ္ေနတာပါလို႔ ေရးထားတယ္။ သူတို႔ ေမွ်ာ္လင့္သလို၊ သူတုိ႔႐ႈျမင္ထားတဲ့အခြင့္အေရးမ်ဳိးကို ေဒၚစု  မေျပာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ကခ်င္လူထု စိတ္ပ်က္သြားတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။

MAWKUN:         ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲေအာင္ႏိုင္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ေျပာ ခဲ့တဲ့မိန္႔ခြန္းေတြကုုိ ေလ့လာၾကည့္မယ္ဆုုိရင္ ေယဘုုယ်ဆန္ေနတာပဲမ်ားေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အဲဒါဘယ္လုုိ ထင္ပါသလဲ။

LINTNER:         (ရယ္လ်က္) ေဒၚစုမွာ ဘာမူ၀ါဒေတြရွိလဲ ကၽြန္ေတာ္မသိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္က သူေျပာတာေတြကိုပဲ သိတာပါ။ သူ႔မိန႔္ခြန္းေတြကိုပဲေျပာႏုိင္တာပါ။ ကခ်င္အမ်ားစုက သူ႔ကို ေလးစားတယ္။ သူ႔ကိုစကားေျပာခ်င္တယ္။ သူတို႔ရဲ့ျပႆနာေတြကို ေျပာျပခ်င္တယ္။

MAWKUN:         ဟုတ္ပါၿပီ။ ေဒၚစုမိန္႔ခြန္းနဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ့မိန္းခြန္းကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေဒသကြဲျပားမႈအလိုက္ ေျပာတဲ့အေၾကာင္းအရာကြဲသြားတယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။ ဥပမာ-မႏၱေလးမွာေျပာတဲ့အခါ၊ ရဟန္းေတြနဲ႔ဗုဒၶဘာသာအေၾကာင္းကို ေျပာသြားတယ္။ မႏၲေလးက သံဃာေတာ္ေတြအမ်ားအျပားရွိတဲ့ၿမိဳ့ ျဖစ္ေနတာကိုး။ ကခ်င္ျပည္နယ္ ျမစ္ႀကီးနားက်ေတာ့ မႏၲေလးနဲ႔မတူေတာ့ဘူး။ အဲဒီမွာ ဖက္ဒရယ္စနစ္အေၾကာင္း၊ ကိုယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္အေၾကာင္းေတြကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေျပာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ရဲ့မိန္႔ခြန္းေတြက ေဒၚစုနဲ႔အေတာ့္ကိုကြဲျပားတယ္လို႔ ထင္တယ္။

LINTNER:         ဟုတ္တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက လူေတြမွာ မတူကြဲျပားမႈေတြရွိတယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ကို အမွန္တကယ္လက္ခံခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ သူတို႔ကို အတူတကြလက္တြဲလုပ္ၾကဖုိ႔တုိက္တြန္းတယ္။ သူေျပာတဲ့အထဲက အထိေရာက္ဆံုးမိန္႔ခြန္းတစ္ခုက လြတ္လပ္ေရးမရခင္က ရန္ကုန္မွာရွိတဲ့ Anglo-Burmese (ျမန္မာျပည္ဖြားအဂၤလိပ္) ေတြကို ေျပာခဲ့တဲ့စကားျဖစ္လိမ့္မယ္။ အဲဒီမိန္႔ခြန္းေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ဖြားအဂၤလိပ္ေတြက ၁၉၆၂ အထိ ျမန္မာျပည္မွာ ေနထိုင္သြားခဲ့တယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကေျပာတယ္။ “ ကဲ . . . လူႀကီးမင္းတို႔ကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းပဲေျပာမယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔မွာ ႏိုင္ငံႏွစ္ႏိုင္ငံရွိေနတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔မွာ ဗမာျပည္ရွိတယ္။ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံရွိတယ္။ ဗမာျပည္လြတ္လပ္ေရးရလာရင္ လြတ္လပ္သြားၿပီ။ ခင္ဗ်ားတုိ႔မွာ ေရြးခ်ယ္စရာရွိတယ္။ ၿဗိတိသွ်ျဖစ္ခ်င္လုိ႔လည္း ရတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ဗမာျဖစ္ခ်င္တယ္ဆုိရင္လည္း ျဖစ္လို႔ရတယ္။ ဒီမွာဆက္ေနပါ။ ခင္ဗ်ားတို႔ကို ႀကိဳဆိုပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတုိ႔ကို ဗမာႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေပးမွာပါ ” ျမန္မာျပည္ဖြားအဂၤလိပ္ေတြရင္ထဲမွာ ခိုက္သြားတာေပါ့ဗ်ာ။ ျမန္မာျပည္ဖြားအဂၤလိပ္ေတြအမ်ားစုက လြတ္လပ္ေရးၿပီးတဲ့ေနာက္ ဒီႏုိင္ငံထဲမွာ သူတို႔ရဲ့ကံၾကမၼာကို မလံုမၿခံဳခံစားေနရတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေနတာကိုး။

         အဲဒီတုန္းက အဂၤလိပ္-ျမန္မာကျပားေတြဟာ လူနည္းစုေဒသခံေတြေပါ့။ ၿပီးေတာ့ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီရဲ့ အႂကြင္းအက်န္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာေတာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ႏိုင္ငံသားအျဖစ္လက္ခံၿပီး သူတို႔ကို ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမရင္းခ်ာသေဘာမ်ိဳးဆက္ဆံမယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒါကိုၾကည့္ရင္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာကျပားေတြဟာ ဌာနတိုင္းမွာအေရးပါတဲ့ေနရာေတြကို ရႏုိင္ခဲ့ၾကတယ္။ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန၊ စစ္တပ္၊ ေလေၾကာင္းဌာနေတြမွာ ေနရာေကာင္းေတြရခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီ ေနာက္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ေရာက္လာေတာ့ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္လြန္ကဲမႈေတြ ေပၚေပါက္လာတယ္။ ဘယ္သူက ဗမာ၊ ဘယ္သူက ဗမာမဟုတ္ဘူးဆိုတာ အေရးႀကီးလာတယ္။

         ဗုုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအေနနဲ႔ ပင္လုုံမွာဆုုိရင္လဲ အသိအမွတ္ျပဳမႈေတြလုပ္ခဲ့တယ္။ ကြဲျပားျခားနားေနတဲ့လူေတြကုုိ တိုင္းျပည္အတြင္း တစ္စိတ္တစ္ေဒသအျဖစ္ ရွိေစခ်င္ခဲ့တယ္။ သူက ကြဲျပားမႈေတြထဲမွာညီၫြတ္မႈရွိတယ္ဆုုိတဲ့ အေျခခံအေတြးအေခၚမ်ိဳးရွိတဲ့ႏုုိင္ငံေရးသမားျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ကြဲျပားျခားနားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ညီၫြတ္လို႔ရတယ္ဆိုတာမ်ဳိးေပါ့။

MAWKUN:         ဒါေတြကုုိၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ တုုိင္းရင္းသားအေရးဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္အတြက္ ခက္ခဲတဲ့အလုုပ္ျဖစ္ေနတယ္မဟုတ္လား။ အခုုအေနအထားက သူ႔အေနနဲ႔ အစိုးရနဲ႔တုုိင္းရင္းသားေတြၾကားမွာ ေနေနရတဲ့လူ (ၾကားလူ)အေနအထား ျဖစ္မေနဘူးလား။

LINTNER:         အေႏွးနဲ႔အျမန္ဆိုသလို သူဟာ ေနရာတစ္ခုမွာ ရပ္တည္ရေတာ့မယ္။ အဲဒီေနရာဟာ လူႀကိဳက္နည္းမယ့္ေနရာေပါ့။ အတိအက်ေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူး။ ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲမယ့္ ေနရာပဲ။

MAWKUN:         တုုိင္းရင္းသားေတြ အသစ္ဖြဲ႔ထားတဲ့တပ္ေပါင္းစုုအဖြဲ႔United Nationalities Federal Council (UNFC)  လုုိ အဖြဲ႔မ်ဳိးကုုိေရာ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။ ပထမမူလ စဖြဲ႔တုန္းက အစိုးးရစစ္တပ္က လာရင္ အခ်င္းခ်င္းကူႏုုိင္ေအာင္ တုုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုုိင္တပ္ဖြဲ႔ေတြရဲ့မဟာမိတ္အျဖစ္ ေကအုိင္အုုိလုုိအဖြဲ႔က ရည္မွန္းခဲ့တယ္။ ေနာက္ အစုုိးရနဲ႔စကားေျပာရင္ တစ္ဖြဲ႔ခ်င္းမေျပာဘဲ တပ္ေပါင္းစုအေနနဲ႔ေျပာမယ္ဆုုိၿပီး မူရွိခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအတုုိင္းမျဖစ္ခဲ့ဘူး။

LINTNER:         ျဖစ္ေနတဲ့ပဋိပကၡက ဗမာနဲ႔အျခားလူမ်ိဳးစုေတြရဲ့ၾကားမွာပဲျဖစ္တဲ့ျပႆနာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီေလာက္ထိ မ႐ိုးစင္းပါဘူး။ ျပႆနာအမ်ားစု၊ ပဋိပကၡအမ်ားစုမွာ တုိင္းရင္းသားလူနည္းစု အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ ျဖစ္ေနတာလည္းေတြ႔ရတယ္။ ကရင္နဲ႔ရွမ္းေတြက တစ္ဖက္ကုိတစ္ဖက္ အယံုအၾကည္ မရွိဘူး။ ရွမ္းျပည္မွာ ပအို႔၀္အံုႂကြမႈစတာဟာ ရွမ္းေစာ္ဘြားေတြကို တြန္းလွန္အံုႂကြမႈကေန စတင္တာ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီပဋိပကၡေတြဟာ တစ္ခု၊ ႏွစ္ခုတည္းတင္မဟုတ္ဘူး။ အလႊာေပါင္းမ်ားစြာပါ၀င္ေနတယ္။ ဒါေတြကိုၾကည့္ရင္ တကယ့္အိပ္မက္ဆုိးပဲ။

         အႀကီးဆံုးျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ရွမ္းျပည္နယ္ကိုၾကည့္ရင္ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ကရွမ္းေတြျဖစ္ၿပီး က်န္တဲ့ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက အျခားတုိင္းရင္းသားေတြျဖစ္ေနတယ္။ ကခ်င္၊ ၀၊ တ႐ုတ္၊ ကိုးကန္႔-တ႐ုတ္၊ လားဟူ၊ ပအို႔၀္၊ ပေဒါင္၊ ပေလာင္စသျဖင့္ အျခားလူမ်ဳိးေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ရွမ္းျပည္နယ္ဟာလည္း ျမန္မာအစိုးရနည္းတူ ျပႆနာမ်ဳိးစံုနဲ႔ရင္ဆုိင္ေနရတာပဲ။

         ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ တစ္ႏုိင္ငံလံုးအတုိင္းအတာအေနနဲ႔ ဗမာက ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိၿပီး က်န္တဲ့ လူမ်ဳိးစုက ၄၀ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ရွိေနလို႔ပါပဲ။ ဒီျပႆနာေတြကုုိ ေျဖရွင္းဖို႔နည္းလမ္းကေတာ့ ဒုတိယပင္လံုလို ညီလာခံတစ္ခုေခၚၿပီး ေဆြးေႏြးၾကဖုုိ႔ပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ တုုိင္းရင္းသားအားလံုးသေဘာတူတဲ့ အေျခခံဥပေဒအသစ္တစ္ခုုကုုိ ေရးရပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ကေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာျဖစ္ေနတဲ့ တုုိင္းရင္းသားျပႆနာေတြရဲ့ဇစ္ျမစ္ကိုမေျဖရွင္းႏုုိင္သေရြ႔ ပဋိပကၡေတြဆက္ရွိေနပါမယ္။

MAWKUN:       မူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆနာကေရာ ဘယ္လိုလဲ။ ဒါလည္း ဆက္စပ္ေနမယ့္ျပႆနာတစ္ခုပဲ မဟုတ္လား။

LINTNER:         ျမန္မာျပည္ရဲ့မူးယစ္ေဆး၀ါးထုတ္လုပ္မႈျပႆနာက ျပည္တြင္းစစ္ပြဲေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ တိုက္႐ိုက္ရလဒ္ တစ္ခုပါပဲ။ ျမန္မာျပည္ရဲ့ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈက ၿဗိတိသွ်ေတြမိတ္ဆက္ေပးခဲ့တာပါ။ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈက်ယ္ျပန္႔လာတာဟာ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ စခဲ့တယ္။ ေနာက္ ၆၀ ခုႏွစ္ေတြ၊ ၇၀ ခုႏွစ္ေတြ အထိ အမ်ားအျပားထုတ္လုပ္ခဲ့တယ္။

         ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈအေၾကာင္းအရင္းက အာဖဂန္နစၥတန္လိုပါပဲ။ စစ္ပြဲေၾကာင့္လို႔ေျပာရမယ္။ ဥပမာတစ္ခုျပရရင္ ကိုးကန္႔ေပါ့။ ကိုးကန္႔ေဒသက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာအေကာင္းဆံုးလက္ဖက္ ထြက္တယ္။ ကိုးကန္႔လက္ဖက္ဟာ နာမည္ႀကီး တယ္။ လက္ဖက္ဟာ ကိုးကန္႔ေဒသအတြက္ အဓိက၀င္ေငြရသီးႏွံပါပဲ။  အဲဒီေဒသမွာ စပါး မစိုက္ပ်ဳိးတဲ့အတြက္ ကိုးကန္႔ေတြအတြက္ စားေရရိကၡာ၀ယ္ဖို႔ ေငြရမယ့္သီးႏွံစိုက္ပ်ိဳးဖို႔ လိုပါတယ္။ အတိတ္ေခတ္ကာလကေတာ့ သူတို႔ လက္ဖက္ေရာင္းဖို႔ လား႐ိႈးကို ဆင္းလာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လား႐ိႈးေျမာက္ဘက္က အဓိကစစ္ေဆးေရးဂိတ္ကို AT ဂိတ္လို႔ ေခၚၾကတယ္။  AT ဟာ ဘာကိုေျပာသလဲ အခုလူေတြသိပ္မသိၾကေတာ့ဘူး။ AT က Animal Transport ကို အတိုေကာက္ေခၚ တာပါ။  ႐ုတ္တရက္ အဲဒီေနရာဟာ စစ္ပြဲဇုန္တစ္ခုျဖစ္လာတယ္။ ဒီေနရာကို ေငြေၾကးနဲ႔ျဖတ္သန္းရတာ မလံုၿခံဳေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေဒသကလူေတြက ဘိန္းကိုေျပာင္းစိုက္ၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ လား႐ိႈးကိုဆင္းလာၿပီး ေရာင္းစရာမလိုေတာ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ပါပဲ။

         ဘိန္းကုန္သည္က ရြာကိုလာၿပီး၀ယ္တယ္ေလ။ အာဖဂန္မွာလည္း အလားတူျပႆနာမ်ဳိးပါပဲ။ စစ္ပြဲေၾကာင့္ ပံုမွန္သီးႏွံေတြစိုက္ပ်ဳိးေရာင္းခ်ဖို႔မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့တဲ့အခါ ဘိန္းကိုေျပာင္းစိုက္ၾကတာပါပဲ။ အဲဒီလိုအေျခအေနမ်ဳိးမွာ ဘိန္းကိုစိုက္ပ်ဳိးတာ  အျခားသီးႏွံေတြထက္လြယ္ကူတယ္။ ဘိန္း၀ယ္မယ့္လူက ကိုယ့္ဆီကိုအေရာက္လာတယ္။ သြားေရာင္းေနစရာမလိုဘူး။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ဳိးကို ပေလာင္ေဒသမွာလည္း ျမင္ေတြ႔ေနရတယ္။ နမ့္ဆန္ေဒသေတြမွာ အဲဒီလိုရင္ဆိုင္ေနရတယ္။ 

         ကူမင္တန္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္စကားေျပာတဲ့ စကားတစ္ခြန္းရွိတယ္။ သူကေျပာတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ရဲ့မေကာင္းဆိုး၀ါးကိုတိုက္ဖို႔အတြက္ ငါတို႔မွာစစ္တပ္လိုတယ္။ စစ္တပ္ဆိုတာ လက္နက္လိုတယ္။ လက္နက္၀ယ္ဖို႔အတြက္ ေငြလိုတယ္။ ဒီေတာင္တန္းမွာ ေငြရမယ့္နည္းလမ္းက ဘိန္းစိုက္တာပဲတဲ့။

MAWKUN:         ျမန္မာျပည္ရဲ့တိုင္းရင္းသား ျပႆနာေတြ ပေပ်ာက္သြားဖို႔ အေျဖကေရာ။

LINTNER:         အေျဖကေတာ့ ပင္လုုံလိုမ်ိဳးတိုင္းရင္းသားအားလံုးပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ညီလာခံတစ္ခုနဲ႔ တုုိင္းရင္းသား အခြင့္အေရးေတြကိုအာမခံႏိုင္တဲ့အေျခခံဥပေဒျဖစ္ဖုုိ႔ပါပဲ။

(သူရိန္၀င္းဘာသာျပန္သည္။) ၿပီး//

http://www.facebook.com/notes/yangon-press-international/ျမန္မာ့အေရးကၽြမ္းက်င္သူ-ဘာတီးလင့္တ္နာ-bertil-lintner-ႏွင့္ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းျခင္း-အ/438383609541600