မျိုးမြင့်ချို: ေဒါက္တာလွေရႊ (ဒဂုန္တာရာ)

(၁) ေၾကးနီေရာင္ သို႔မဟုတ္ နက္ျပာေရာင္လံုခ်ည္ကို ေျခသလံုးေပၚ တိုတို၀တ္၏။ အညာျဖစ္ပင္နီဖ်ဥ္ၾကမ္း အေပၚအကၤ်ီႏွင့္။ သူ႔အလိုအေလ်ာက္ေကာ့လန္၍ေနေသာ ကတံုးဆံေတာက္၏ေအာက္နားဆီမွ ကၽြဲေကာ္ကိုင္းမ်က္မွန္သည္ ပညာ၏အမွတ္သဘြယ္ပင္။ ဟာသတခုခုကိုက်ဴးရင့္ၿပီး ဟက္ဟက္ပက္ပက္ အားပါးတရ ရယ္ေမာ၏။ သူ႔ရယ္ေမာသံမွာ စမ္းေရယဥ္၏စီးက်သံကဲ့သို႔ ကာရန္ညီစြာ ေတးဆန္လွ၏။ ရယ္ေမာ၍ေနစဥ္ သူ၏မ်က္လံုးမွအေရၾကည္သည္ တဖိတ္ဖိတ္ေတာက္ပ၍ေန၏။ ဤသဏၭာန္သည္ ကၽြန္ေတာ္၏ မွတ္ဥာဏ္တြင္ စိမ္းစို၍က်န္ရစ္ေသာ ကိုလွေရႊ၏႐ုပ္ပံုလႊာျဖစ္ေပသည္။

၁၉၃၇။

ေက်ာင္းမွအိမ္သို႔အျပန္ ဖ်ာပံုသေဘၤာေပၚတြင္ ျဖစ္၏။ တေက်ာင္းေဆာင္တည္းေနေသာ သူငယ္ခ်င္းတဦးမွာ တြံေတးတြင္ ဆင္းရမည္ျဖစ္ရာ သူသည္ ပဌမတန္းလက္မွတ္ခံကာ တြံေတးမေရာက္ခင္ အခ်ိန္လည္းျဖဳန္းရင္းဆိုသလို အျပင္းေျပကစားရန္ ပိုကာ၀ိုင္း လုပ္၍ထား၏။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေက်ာင္းသားတစုကား ကုန္းပတ္လက္မွတ္ႏွင့္ျဖစ္ေသာ္လည္း သူ၏ဧည့္သည္မ်ားအျဖစ္ ပဌမခန္းရွိစးပြဲတြင္ ၀ိုင္းကာ တေသာေသာႏွင့္ရယ္ေမာကာ ပိုကာကစားလ်က္ ရွိၾကသည္။ ေက်ာင္းသားတို႔အက်င့္အတိုင္း ကုလားထိုင္ဖ႐ိုဖရဲႏွင့္။ စား၍ လႊင့္ပစ္ထားၾကေသာ ေျမပဲခြံ၊ စကၠဴစုတ္ စသည္တို႔မွာလည္း ၾကမ္းျပင္တြင္ပလူပ်ံကာ ႐ုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္၍ေနၾကသည္။

သေဘၤာ ရန္ကုန္ဆိပ္ကမ္းမွခြာကတည္းက ပိုကာ၀ိုင္းလည္း စေတာ့၏။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြကား ပ်က္လံုးေတြထုတ္ၿပီး တေသာေသာရွိေနစဥ္ အသက္(၂၀)ခန္႔ အရပ္ျမင့္ျမင့္၊ ေတာင့္ေတာင့္တင္းတင္း၊ ေခတ္ဆန္ဆန္ အမ်ဳိးသမီးတဦးသည္ ခါးေထာက္ကာ အပါးတြင္ရပ္လ်က္ ...

`ရွင္တို႔ ဒီေနရာက ဖယ္ေပးၾကပါ။ က်မမွာ ပဌမခန္းလက္မွတ္ပါတယ္´

သူမအသံမွာ မာနျဖင့္ျပြမ္းသျဖင့္ တင္းမာလွ၏။ ဂုဏ္ေမာက္ေသာမ်က္ႏွာျဖင့္ ခက္ထန္သုန္မႈန္၏။ ကၽြန္ေတာ့မွာ ကုန္းပတ္လက္မွတ္သာရွိသူျဖစ္၍ ဘာမွ်မေျပာႏုိင္ဘဲ အန္း၍ေနသည္။ အျခားေက်ာင္းသားမ်ားမွာလည္း ႐ုတ္တရက္ ေၾကာင္၍ေနၾက၏။

`ရွင္တုိ႔ ဖယ္မေပးဘူးလား က်မ ဒီမွာ စာေရးကိုေခၚလာရတယ္။ စာေရးရွင့္ သူတို႔ကို အခန္းထဲမွ ထြက္ခိုင္းေပးပါ´

သူမေခၚလာေသာ သေဘၤာစာေရးမွာလည္း အားနာ၍ဘာမွ်မေျပာဘဲ ရပ္ေန၏။ ထိုအခိုက္ ကိုလွေရႊသည္ ဘယ္ကေပၚလာသည္မသိ ေရာက္လာကာ ထိုမာနခဲမိန္းမပ်ဳိႏွင့္ အျပန္အလွန္စကားမ်ားၾကေတာ့၏။ အမွန္အားျဖင့္ ကိုလွေရႊသည္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ မခံခ်င္သျဖင့္ သက္သက္၀င္ေျပာျခင္း ျဖစ္၏။

ကိုလွေရႊႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္မွာလည္း လူခ်င္းမသိၾကေသးေပ။ ေက်ာင္းမွအိမ္အျပန္ ဖ်ာပံုသေဘၤာေပၚတြင္ ရံဖန္ရံခါေတြ႔တတ္သျဖင့္ ဖ်ာပံုမွ သခင္စိတ္ေပါက္ေနေသာ ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားတေယာက္ဟူ၍ သာမန္အားျဖင့္မွတ္ထင္ထားခဲ့၏။ သည့္ထက္ပုိ၍ မသိခဲ့ေပ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို သူက ေက်ာင္းသားကေလးေတြဟု မွတ္ဟန္ရွိ၏။

မိန္းမပ်ဳိမွာ ကြန္ဗင့္ထြက္၊ ေကာလိပ္ေက်ာင္းသူ၊ ဇပ္ဇပ္ႀကဲထဲက ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ ကိုလွေရႊႏွင့္ေတြ႔ေသာအခါ ေျပာ့၍က်ေတာ့၏။ ကိုလွေရႊမွာ အခ်က္က်က်စကားေျပာတတ္သည္ျဖစ္ရာ မၾကာမီ သူမ၏ေဒါသသည္ လြင့္ေပ်ာက္၍သြားေလသည္။

စိတ္ထဲတြင္မူကား ကိုလွေရႊကို မဟုတ္မခံနဲ႔ေတာ္ေတာ္မီးခဲက်တဲ့လူဘဲ ဟု ေအာင့္ေမ့ထားလိုက္၏။

(၂)

ကိုလွေရႊအေၾကာင္းကို ေတြးလွ်င္ ၁၉၃၈ ခု ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုမွ ကားခ်ပ္ကေလးမ်ားသည္ တခ်ပ္ၿပီးတခ်ပ္ ဖ်ပ္ကနဲ ဖ်ပ္ကနဲႏွင့္ ေပၚလာေလသည္။

........................

ဒီဇင္ဘာ ၁၅ရက္၊ ညေန။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေပၚရွိေက်ာင္းသားတို႔သည္ လူစီတန္းလွည့္ကာ အာဏာဖီဆန္ၾကသည္။ ေက်ာင္းသားတပ္ေပါင္းစု၏ ခ်ိန္းဆိုရာဌာနခ်ဳပ္ကား ၿမိဳ့မေက်ာင္း၀င္းအတြင္းျဖစ္သည္။

စုေ၀းလ်က္ရွိေသာ ေက်ာင္းသားလူထုကို ကိုလွေရႊက အာဏာဖီဆန္ျခင္း၏စည္းကမ္းသေဘာမ်ားကို ေျပာျပ၏။ ထိုအခိုက္ မိုးၾကြင္းသည္ ျဖဳန္းကနဲရြာခ်လိုက္သည္။ ေစာေစာက ၀င္းေနေသာေကာင္းကင္ရွိကြက္လပ္၌ တိမ္တိုက္အညိဳမ်ား ေရာက္ေနေလၿပီ။

မိုးႏွင့္ ေလအၾကားမွ ေခါင္းေဆာင္ကိုလွေရႊ၏စကားသံသည္ ေဖါက္ထြင္း၍ထြက္လာသည္။

မိုးေပါက္မ်ားအၾကား၀ယ္ ေက်ာင္းသားတပ္ႀကီးသည္ ေမာင္ဂိုမာရီလမ္းတေလွ်ာက္ ခ်ီတက္၍သြားၾကသည္။ လမ္းေဘးမွ ၾကည့္ေနေသာျပည္သူတို႔က `အေရးေတာ္ပံု ေအာင္ပါေစ´ဟု ေၾကြးေၾကာ္လိုက္ၾက၏။ လွံစြပ္ေသနတ္ကိုင္ စစ္ပုလိပ္အျပည့္စစ္ကားသည္ ခပ္လွမ္းလွမ္းမွလုိက္ပါ၍လာ၏။

...................................

ဒီဇင္ဘာ ၂၀ရက္။

အတြင္း၀န္႐ံုး၏တံခါးေပါက္မ်ားတြင္ ပိတ္ဆို႔၍ေနၾကေသာေက်ာင္းသားလူထုအား ကိုလွေရႊသည္ တပ္မွဴးသဖြယ္ လွည့္၍အားေပးစကား လိုက္ေျပာေန၏။ လံုခ်ီတိုတို၊ အသားညိဳညိဳသဏၭာန္သည္ ေက်ာင္းသားလူထုထဲမွ ျပတ္ေသားေပၚလြင္လွ၏။ (၁၂)နာရီေက်ာ္ေသာအခါ ဆန္းကာဖီးက လွဴေသာ ေပါင္မုံ႔ႏွင့္ငါးေသတၱာကို ေနပူက်ဲက်ဲတြင္ စားလ်က္ရွိၾက၏။

မၾကာမီ ေက်ာင္းသားတပ္ႀကီးသည္ တပ္ေခါက္ကာ ဂ်ဴဒါအီစကယ္လမ္းမွေကြ႔၍ ခ်ီတက္ကာ ျပန္လာၾက၏။ စပတ္လမ္းထိပ္သို႔ေရာက္လွ်င္ ျမင္းစီးပုလိပ္တို႔သည္ နံပါတ္ဒုတ္ျဖင့္တိုက္ခိုက္ၾကသည္။

`သူပုန္ သူပုန္ ...ထ ထ´

`သခင္မ်ဳိးေဟ့ ... ဒို႔ဗမာ´

ဟူေသာအသံသည္ ပဲ့တင္ထပ္ၿမဲထပ္လ်က္ ရွိသည္။ အေရွ႕ဆံုးမွ ဖ႐ိုဖရဲျဖစ္သြား၏။ ေနာက္လူမ်ားက အလ်ဥ္းမသိ၊ ဆက္လက္ ခ်ီတက္ၾက၏။ ျမင္းစီးပုလိပ္မ်ား ေရာက္လာျပန္၏။ ကိုလွေရႊသည္ စပတ္လမ္း ပလက္ေဖါင္းတြင္ ဖုတ္အလိမ္းလိမ္းႏွင့္လဲေန၏။

အတြင္း၀န္႐ံုးေရွ႔ရွိ ေသြးစက္မ်ား ... ေသြးစက္မ်ား၊

တကၠသိုလ္ေဆး႐ံုအေနာက္ဘက္အခန္းတြင္ကား ကိုေအာင္ေက်ာ္သည္ ေသြးတဗြက္ဗြက္အန္ယင္း လူးလွိမ့္လ်က္ရွိသည္။ သတိမရတခ်က္ ရတခ်က္။ ကိုလွေရႊသည္ ကုတင္ေဘးမွေငးၾကည့္ေနသည္။ ဟင္း ...

ကမာရြတ္မွ ဟံသာ၀တီလမ္းအထိ ႀကီးမားျပြပ္သိပ္ေသာလူထု၏အသံသည္ ပင္လယ္မွလႈိင္းတံပုိးသံဟု မွတ္ထင္ရသည္။ ေရွ႔ဆံုးမွ ပန္းေခြျဖင့္လႊမ္းေသာ ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္၏အေလာင္းသည္ ႀကံေတာသင္းခ်ဳိင္းအ၀သို႔ ၀င္ေနေသာ္လည္း ေနာက္ဆံုးမွလူသည္ ကမာရြတ္ဂါတ္တဲေရွ႔တြင္ တုိးလ်က္ပင္ ရွိေလသည္။

မၾကာမီ သုသာန္ဇရပ္ရွိစကားေျပာဓါတ္ခြက္မွ

`က်မသားေလး ... လက္နက္ဆိုလို႔ အပ္ေတာင္မပါတာကို ... နယ္ခ်ဲ႔အစိုးရဟာ ရက္ရက္စက္စက္သတ္ပစ္လိုက္ၾကတာ ... ေကာင္းႏုိင္ၾကေသးရဲ႔လားေနာ္´

ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ့္မိခင္အိုႀကီး၏ တုန္ရီအက္ကြဲေသာအသံ၀ယ္ လူတို႔သည္ ဆို႔၍ေနသည္။ မိခင္အိုႀကီး၏႐ႈိက္သံသည္ တဆြတ္ပ်ံ႔ပ်ံ႔ ပဲ့တင္ထပ္လ်က္ရွိသည္။

ထို႔ေနာက္ ကိုလွေရႊ၏ မိန္႔ခြန္းစကား`ဟယ္ ... ဘေမာ္ အစိုးရ´ဟူေသာအသံသည္ လူထုကိုလႊမ္းလိုက္သည္။

စကားလံုးမ်ားကား ထက္ျမက္ခၽြန္ျမလွ၏။ စကားလံုးမ်ားကိုတင္ေဆာင္ကာ ဖြင့္လွပ္လိုက္ေသာအသံသည္ ႏွလံုးကို စူးရွတိုး၀င္၍ သြားသည္။ လူတို႔သည္ ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္ကိုလြမ္းေနရာမွ လက္သီးကိုဆုပ္လိုက္ၾကသည္။ အံကို ႀကိတ္လိုက္ၾကသည္။

သည္အခါတြင္ လူထုသည္ ကိုလွေရႊ၏အမိန္႔ကိုသာ နာခံၾကလိမ့္မည္။ သူက ေသဆိုလွ်င္ ေသၾကမည္။ ကိုလွေရႊ၏အသံသည္ လူအမ်ားကို ညိွဳ႕ႏိုင္စြမ္းလွသည္။ အဂၤလိပ္စာကထိက တဦးက `ကိုလွေရႊ၏ သုသာန္တြင္ေျပာေသာစကားသည္ ေရာမစစ္ဘုရင္ ဂ်ဴးလိယက္ဆီဇာ၏အေလာင္း ေရွ႔တြင္ထား၍ေျပာေသာ ကမၻာေက်ာ္စကားကဲ့သို႔ပင္ လူအမ်ားကိုေျပာင္းလဲႏုိင္ေပသည္´ ဟု မွတ္ခ်က္ ခ်က္လိုက္သည္။

`က်ဳပ္လက္ထက္မွာ ေဒါက္တာဘေမာ္ သမဂၢစင္ျမင့္ေပၚ မတက္ေစရဘူး´

ကုိလွေရႊကား တရားပြဲမ်ားကုိ ဆက္တိုက္ေဟာရသည္။ တညထဲတြင္ပင္ အခ်ိန္ေျပာင္း၍ခ်ိန္းကာ ကားတစင္းျဖင့္ တပြဲၿပီးတပြဲ ေျပးကာလႊားကာ ေဟာရသည္။

သုိ႔ေသာ္ သပိတ္လွန္လိုက္ေသာအခါ ရဲရဲေတာက္သန္းတင္က သပိတ္မလွန္ဂိုဏ္းေထာင္၍ (၂)စု ကြဲသြားၾကေသးသည္။ ယခင္က `အာဏာရွင္´ဟုခ်ီးက်ဴးေသာ သတင္းစာမ်ားက `ခြာနာရွင္´ဟု ျပက္ရယ္ျပဳၾကေလ၏။ ညတည ကိုလွေရႊသည္ ေမာ္ေတာ္ကားျဖင့္ စမ္းေခ်ာင္းသုိ႔သြားစဥ္ ပုလင္းႏွင့္အေပါက္ခံရ၏။

တကၠသိုလ္သမဂၢအသင္းတိုက္တြင္ ေက်ာင္းသားညီလာခံေခၚၿပီး သပိတ္လွန္- မလွန္ စည္းေ၀းၾကပံုကိုသတိရမိ၏။ သန္းတင္ႏွင့္ ေနာက္လိုက္မ်ားက ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာေက်ာင္းသားကိုယ္စားလွယ္မ်ားေရွ႔တြင္ သပိတ္ဆက္လက္ေမွာက္ေရးကုိ ေျပာၾက၏။ ၿပီးေနာက္ ကိုလွေရႊက ခေရေစ့တြင္းက် အခ်က္အလက္ႏွင့္ရွင္းလင္းျပ၏။

ေက်ာင္းသားကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ တကယ့္အျဖစ္မွန္ကုိ ျမင္လာၾကေလၿပီ။ မဲခြဲလိုက္ေသာအခါ ကိုလွေရႊဘက္က မဲမ်ားစြာႏွင့္ အျပတ္အသတ္ႏွင့္ႏိုင္ခဲ့သည္။

ေနာက္ႏွစ္တြင္ ကိုလွေရႊသည္ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာေက်ာင္းသားသမဂၢႏွင့္ တကၠသိုလ္သမဂၢ၏ဥကၠ႒ ျဖစ္ခဲ့သည္။

ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုအၿပီးတြင္ ကိုလွေရႊလည္း မိန္းမယူလိုက္ေလသည္။ လူတို႔သည္ စိတ္ပ်က္သည့္အခါ၊ သို႔မဟုတ္ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ား အစိပ္စိပ္အႁမြာႁမြာကြဲၿပိဳသြားသည့္အခါ မိမိစိတ္ညစ္ျခင္းကုိခြဲေ၀ယူရန္ အေဖၚအျဖစ္ မိန္းမ ယူတတ္ၾကေလသည္။

ကိုလွေရႊလည္း ေဆးေက်ာင္းတက္ေနရင္း `ရီ´ႏွင့္ လက္ထပ္လိုက္ေလ၏။

တည သမဂၢအစည္းအေ၀းအၿပီး၌ မိုးရြာေနရာ သူ၏ခ်စ္ဇနီး `ရီ´အား ထီးမိုးကာ ကားေပၚသုိ႔ ပုိ႔ေပးသည္ကုိျမင္လိုက္ရ၏။

(၃)

သူ သမဂၢဥကၠ႒အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ေသာ ၁၉၃၈-၃၉က ကၽြန္ေတာ္လည္း တကၠသိုလ္သမဂၢတြင္အမႈေဆာင္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး နာယကျဖစ္ခဲ့ရာ သူႏွင့္နီးနီးကပ္ကပ္ေတြ႔ျမင္ရသည္။

တည တကၠသိုလ္အသင္းတုိက္တြင္ အာဇာနည္ေန႔က်င္းပေရးအတြက္ အစည္းအေ၀းတရပ္က်င္းပ၏ ။ ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးမွစ၍ အဖြဲ႔ေပါင္းစံုမွကိုယ္စားလွယ္မ်ား တက္ေရာက္ၾကသည္။ အစည္းအေ၀းကုိ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢက ေဆာ္ၾသသူအျဖစ္ ဖိတ္ေခၚ၍ ကိုလွေရႊက အစည္းအေ၀း၏သဘာပတိ၊ သခင္ဘဟိန္းက အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ေဆာင္ရြက္သည္။

ကၽြန္ေတာ္ မွတ္မိသေလာက္ သခင္ဗစိန္၊ သူနာျပဳ ဦးဘႏွင္း၊ ၿမိဳ့မဆရာဟိန္၊ သခင္ေက်ာ္စိန္၊ သခင္ေလးေမာင္၊ သခင္တင္ေမာင္ (ကြယ္လြန္ၿပီ) စသူတို႔သည္ ထက္ထက္သန္သန္ စကားေျပာၾက၏။

ေနာက္ဆံုး ဘယ္ေန႔ဘယ္ရက္ကို အာဇာနည္ေန႔သတ္မွတ္မည္ကို ေန႔ေရြးၾက၏။ ေဆြးေႏြးယင္း အတိုက္အခံအစုကေလးႏွစ္စု ကြဲ၍ လာ၏။

တဘက္က ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္အ႐ိုက္ခံရေသာ အာဏာဖီဆန္သည့္ေန႔ကို အာဇာနည္ေန႔သတ္မွတ္ရန္ ေျပာၾက၏။ တဘက္ကမူကား ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္ က်ဆံုးေသာ ၁၉၃၈ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုႀကီးသည္ ေရနံေျမအလုပ္သမားသပိတ္မွ စတင္ေတာက္ေလာင္ျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ အလုပ္သမားမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ေသာေန႔ကို အာဇာနည္ေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္သင့္ေၾကာင္း အက်ယ္တ၀င့္ေျပာၾက၏။

ေျပာၾကရင္းေျပာၾကရင္း အေရးေတာ္ပံုကုိ အလုပ္သမားမ်ားေခါင္းေဆာင္သည္၊ ေက်ာင္းသားမ်ားေခါင္းေဆာင္သည္ စသည္ျဖင့္ ေဆြးေႏြးေသာအခ်က္မွတိမ္းေခ်ာ္ကာ ပုဂၢလဓိဌာန္အထိအခိုက္ေတြ ပါလာေတာ့၏။

ေတာ္ေတာ္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေျပာၾက၏။ တဘက္ႏွင့္တဘက္လည္း ပုတ္ခတ္၍ လာၾက၏။ သခင္ဘဟိန္းကား ခပ္ၿပံဳးၿပံဳးပင္ နားေထာင္ေန၏။ လက္သီးလက္ေမာင္းတန္းေနေသာ သခင္တင္ေမာင္ကို ကၽြန္ေတာ္ကဆြဲထားရ၏။ သခင္တင္ေမာင္ကား ေဒါသႀကီး၏။ သူတို႔၏ မ်က္ႏွာမ်ားသည္ နီျမန္း၍ေနၾကကုန္၏။

တခ်ဳိ႔ကား လက္ေမာင္းပင့္ၿပီး ေရွ႔သုိ႔ ထလာ၏။ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္ထဲတြင္ကား တဘက္ႏွင့္တဘက္ ထိုးၾကႀကိတ္ၾကေတာ့မည္မွာ မလြဲဟု ေအာင့္ေမ့ထားလိုက္၏။ သခင္တဦးက ေက်ာင္းသားေတြဟာ ဘာေကာင္ေတြညာေကာင္ေတြ စသည္ျဖင့္ ဆဲေရး၏။

`ထိုင္ ... ထိုင္ ... မေျပာနဲ႔´ စသည္ျဖင့္ ေအာ္ဟစ္ေနသည့္ၾကားထဲမွ သခင္ေလးေမာင္သည္ မရပ္ဘဲ လွ်ာရွည္ရွည္ႏွင့္ စကားေျပာလ်က္ရွိ၏။ တခန္းလံုး တေယာက္တခြန္းစကားသံေတြျဖင့္ ပြက္ပြက္ညံလ်က္ရွိသည္။

သခင္တဦးသည္ လက္ထဲမွ ထီးကိုယူကာ တဘက္သို႔ေျပးသြားေလၿပီ။

သည္လုိ ေပါက္ကြဲေတာ့မည့္ေလျပင္းမုန္တုိင္းထဲမွာ ကိုလွေရႊသည္ ထကာ `သခင္ေလးေမာင္ ရပ္လိုက္ပါ... ရပ္လိုက္ပါ ...´

သခင္ေလးေမာင္၏စကားသံသည္ ဆက္လက္ေပၚလာ၏။

`အားလံုး ၿငိမ္ၾကပါ ဒီအစည္းအေ၀းမွာ ကၽြန္ေတာ္သဘာပတိ၊ ကၽြန္ေတာ့အမိန္႔နားေထာင္ရမယ္ ခင္ဗ်ားတုိ႔အားလံုး ၿငိမ္ၾက´

သူ၏ ေအာင္ျမင္ထက္ျမက္ေသာအသံသည္ သမဂၢအခန္းတခုလံုးကို လႊမ္းသြားသည္။ ဆူပြက္ေသာအသံမ်ားသည္ မီးကို ေရႏွင့္သတ္လိုက္သလို ရွဲကနဲတိတ္သြားသည္။ မီးကို ေရႏွင့္သတ္လိုက္သလိုဟူေသာ ဥပမာစကား၏ တိက်မွန္ကန္ျခင္းကို ဤေနရာတြင္မွ ဒက္ကနဲေတြ႔လိုက္ရေပသည္။

ကၽြန္ေတာ္ကား ကိုလွေရႊကို ေက်းဇူးတင္လ်က္ရွိသည္။ အကယ္၍သာ ကုိလွေရႊသည္ အစည္းအေ၀းကို မထိန္းသိမ္းႏိုင္လွ်င္ ဧကန္ ေသြးထြက္သံယိုမႈမ်ား ျဖစ္ပြားမည္။ တိုင္းျပည္ကအထင္ႀကီးေသာ ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးမွေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ရန္ပြဲသည္ ရွက္ဘြယ္ရာ ေက်ာ္ၾကား၍သြားေပမည္။

(၄)

ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ကား ကုိလွေရႊသည္ သံမဏိလမ္းစဥ္ႏွင့္လုပ္ခဲ့သည္။ အလုပ္သမား လယ္သမားစေသာ ဆင္းရဲသား အေရးတုိ႔ကိုေရွ႔႐ႈခဲ့သည္။ သတ္မွတ္ထားေသာလမ္းစဥ္ကို မတိမ္းမေစာင္းဘဲ စိုက္မတ္စြာ ရဲရဲရင့္ရင့္လုပ္တတ္သည္။ သူ သမဂၢဥကၠ႒ ျဖစ္ေသာႏွစ္က ဒုတိယဥကၠဌျဖစ္သည့္ကိုေက်ာ္ျမင့္ (ယခု ဆိုရွယ္လစ္ပါတီ)က သမဂၢအစည္းအေ၀းပြဲ တပြဲတြင္ ေဒါက္တာဘေမာ္ကို ႏုိင္ငံေရးတရားေဟာခုိင္းရန္အဆိုတင္သြင္းရာ ကိုလွေရႊသည္ ခါးခါးသီးသီးျငင္းပယ္ခဲ့သည္။

`က်ဳပ္လက္ထက္မွာ ေဒါက္တာဘေမာ္ သမဂၢစင္ျမင့္ေပၚမတက္ေစရဘူး´ ဟု သူေျပာသည္။

အခုတင္ ဘေမာ္အစိုးရကိုျဖဳတ္ခ်ၿပီး ခုဘဲ သူႏွင့္လက္တြဲရမည့္သေဘာကို သူ အလိုမရွိေပ။ သူ႔လက္ထက္တြင္ ေဒါက္တာဘေမာ္ တခါမွ် သမဂၢစင္ျမင့္သို႔မေရာက္ခဲ့ရေပ။ ကိုလွေရႊသည္ သံမဏိလမ္းစဥ္၊ ခ်ဳိးဖဲ့ေကြးညႊတ္၍မရေသာလမ္းစဥ္အတုိင္း စုိက္စုိက္မတ္မတ္ သြားသည္။

ေက်ာင္းသားအေရးမ်ားေၾကာင့္ သူသည္ ပညာေရးဘက္ကမ်ားစြာ အနစ္နာခံခဲ့ရသည္။

သူ တကၠသိုလ္ေရာက္သည္မွာ ၾကာလွေပၿပီ။ သူသင္ယူေသာ အမ္ဘီဘီအက္စ္ဆရာ၀န္အတတ္မွာ (၇)ႏွစ္သင္တန္းရွိေပရာ သပိတ္ကိစၥ၊ သမဂၢကိစၥအ၀၀ေၾကာင့္ စာေမးပြဲမေျဖရသည္မွ မၾကာခဏပင္ျဖစ္ေပသည္။ အထူးသျဖင့္ ဆရာ၀န္အတတ္မွာ ဘီေအ၊ အမ္ေအကဲ့သို႔ ေက်ာင္းမွန္မွန္မတက္ေသာ္လည္း စာဘတ္ၿပီး စာေမးပြဲေအာင္ရန္ မရေပ။ လက္ေတြ႔အတန္းမ်ားကို မပ်က္မကြက္တက္ၿပီး မွန္မွန္ႀကိဳးစားစာဖတ္မွ ေတာ္႐ံုက်ေပသည္။ သည္အထဲ သမဂၢလုပ္ငန္းကို လံုးလံုးလ်ားလ်ားလုပ္ၿပီး စာေမးပြဲမေျဖရသျဖင့္ ေက်ာင္းသက္မွာ ရွည္ရျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

၁၉၃၉ ခုမွစ၍ သူသည္ ေက်ာင္းစာကို လိုက္ရေလသည္။ ထိုႏွစ္မွ စ၍ သူသည္ သမဂၢဥကၠ႒သက္တမ္းေစ့သျဖင့္သာ အမ္ဘီဘီအက္စ္ဆရာ၀န္ဘြဲ႔ကို ဆြတ္ခူးခြင့္ရခဲ့ေပသည္။

ေနာက္ဆံုး အမ္ဘီဘီအက္စ္ ႏႈတ္ျဖင့္ေမးေသာစာေမးပြဲတြင္ ေဆးတကၠသိုလ္အဖြဲ႔မွ ေဆးမင္းႀကီးက ၁၉၃၈ ခု၊ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံုသည္မွန္သေလာဟူေသာေမးခြန္းမ်ဳိးကုိ ကိုလွေရႊအား ေမးသည္ဟုၾကားရသည္။ ကိုလွေရႊသည္ အေရးေတာ္ပံုဘက္မွေန၍ ရဲရင့္စြာပင္ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ေျဖၾကားခဲ့ေပသည္။ ထိုအခါက နယ္ခ်ဲ႔စနစ္သည္ ခုိင္ၿမဲလ်က္ရွိေသးသည္။

အကယ္၍သာ ေက်ာင္းမွထြက္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးဆက္လိုက္လွ်င္ သူ၏ေက်ာ္ေဇာျခင္းအရွိန္ႏွင့္ ယခုအခါ အေတာ္အေရးပါေသာ တေနရာတြင္ေရာက္ႏိုင္ရန္အလားအလာ ရွိခဲ့ေပသည္။

သို႔ေသာ္ သူသည္ သမဂၢကထြက္ၿပီးကတည္းက ေအးခ်မ္းၿငိမ္၀ပ္စြာ ေနခဲ့သည္။ ဆရာ၀န္ပညာကိုသာ စိတ္အားထက္သန္ခဲ့ေပသည္။ ဆရာ၀န္ႀကီးတဦးက ကိုလွေရႊအား `ငယ္ရြယ္ေသာ္လည္း ထက္ျမက္လွေသာ အခြဲအစိပ္ ဆရာ၀န္တဦးျဖစ္ေလသည္´ဟု ခ်ီးက်ဴးခဲ့သည္။

ဂ်ပန္တက္စ ဘီအိုင္ေအေခတ္က ကၽြန္ေတာ္သည္ က်ဳိက္လတ္ၿမိဳ႔ရွိ ဗမာအစုိးရ၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိစၥတခုျဖင့္ ဖ်ာပံုသို႔ေရာက္ခဲ့ရာ သူ႔အိမ္တြင္ သူ႔ကို သြားေတြ႔သည္။ သူသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးလုပ္လ်က္ရွိသည္။

သူက `ကၽြန္ေတာ္ေတာ့ဗ်ာ မတတ္သာလို႔သာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးလုပ္ေနတာဘဲ´ ဟုညည္းသည္။ ဂ်ပန္႔ေခတ္ကလည္း ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီးတြင္ အခြဲအစိပ္ကိစၥမ်ားကို လုပ္ကိုင္လ်က္ရွိခဲ့သည္။ ေနာက္တဖန္ မအူပင္သို႔ခ႐ိုင္ဆရာ၀န္အျဖစ္ ေျပာင္းသြားသည္။

လူအျဖစ္ကား ကိုလွေရႊသည္ ေဘာ္ေရြ ျပဴငွာလွသည္။ သေဘာေကာင္းသည္။ ရယ္စရာတခုခုေျပာၿပီး ဟက္ဟက္ပက္ပက္ ရယ္ေမာတတ္သည္။ သူ၏ ရယ္သံမွာ ေတာၿမိဳင္အတြင္းရွိ ေရယဥ္စမ္းမွစီးက်သံလို ကာရန္ညီ၍ စီးခ်က္က်ေနသည္။ သူႏွင့္စကားေျပာလွ်င္ ပ်င္းစရာမေကာင္း။ သူ႔တြင္ ဟာသရွိသည္။

တရာမဂၢဇင္းကို သူ႔ထံသြားေပးသည့္အခါ သူသည္ မ်က္ႏွာဖံုးကစ၍ ေ၀ဘန္ခ်က္ေျပာေလ့ရွိသည္။ သူ႔တြင္ ေ၀ဘန္စစ္ေဆးျခင္း မ်က္စိရွိသည္။ `ေငြေလွေပၚကအနမ္း´ ကဗ်ာကိုကား `ခင္ဗ်ားဟာက ကိုယ္မရတိုင္း ကိုယ္မျဖစ္တိုင္း ကိုယ္ျဖစ္ခ်င္တာေတြ အိပ္မက္ မက္တာပဲလားဗ်´ဟု ရယ္ကာ ေျပာေလသည္။

`ခင္ဗ်ားမူအတိုင္း မပ်က္ေစနဲ႔၊ တန္ဘိုးကို အၿမဲထိန္းသိမ္းေနာ္´ဟု ကၽြန္ေတာ့ကို ေျပာတတ္သည္။

တာရာတြင္ ဘာ၀ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာေဆာင္းပါးမ်ား ေရးေပးမည္ဟု ကတိေပးဘူးသည္။ သို႔ေသာ္ သူ႔မွာ မအားလပ္သျဖင့္ မေရးျဖစ္ခဲ့။

သူသည္ ေခတ္အယူအဆ၊ စာေပစသည္တုိ႔ကို လစ္လ်ဴ႐ႈသူမဟုတ္ေပ။ သူေရးခဲ့ေသာ `ဇနီးေမာင္ႏွံရာသက္ပန္´ကား စာအုပ္ေကာင္းတအုပ္ျဖစ္၍ မကြယ္မေထာင့္ ရွင္းလင္းျပတ္သားလွသည္။ ေခတ္ေပၚ ဗမာ ကာမသွ်တၱရစာအုပ္မ်ားထဲတြင္ သူ႔စာအုပ္သည္ ပညာအဆန္ဆံုး၊ အခိုင္လံုဆံုး ျဖစ္ေပသည္။

(၅)

ဆရာ၀န္ဆို၍ကိုလွေရႊတေယာက္ရွိသည္မွာ မိတ္ေဆြရဲေဘာ္မ်ားအတြက္လည္း မ်ားစြာအားကိုးစရာျဖစ္ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ေခတ္က သခင္ဘဟိန္း အသား၀ါေရာဂါျဖစ္ေနစဥ္ ကိုလွေရႊသည္ မနက္အေစာႀကီးေပါက္လာကာ ေဆးထိုးေပး၏။ သခင္ဘဟိန္းမွာ အိပ္ရာထ ေနျမင့္၍ ကိုလွေရႊသည္ ေစာင့္၍ေဆးထိုးေပးရ၏။ ေက်ာင္းသားဘ၀ကလည္း ကိုလွေရႊသည္ သခင္ဘဟိန္းကို ေဆးထိုးေပးခဲ့သည္။ ေဆးထိုးရန္အတြက္ ေဆးထိုးတံကိုျပင္ေနစဥ္ သခင္ဘဟိန္းက လက္ေမာင္းကိုပြတ္ရင္း `ဟုတ္မွ ဟုတ္ရဲ့လားကြာ ေတာ္ၾကာေဆးထိုးမွားလို႔ ၾကြေနပါဦးမယ္´

ကိုလွေရႊကား ဟက္ဟက္ပက္ပက္ရယ္ေမာကာ `အလကားထိုးေပးရလို႔ ကိုယ့္လူ၊ ေမာင္ရင္က ပိုက္ဆံေပးရမွ အဟုတ္ထင္တာကိုး၊ ေအာင္မယ္ေလး ... ထိုးေပးရတဲ့လူကေတာင္ ေခ်ာ့ေနရသကိုး´

ကၽြန္ေတာ္တို႔ကား ႐ႈံ႔႐ံႈ႔မဲ့မဲ့ႏွင့္ခံေနေသာ သခင္ဘဟိန္းအား ရယ္၍သာ ေနၾက၏။ ကိုလွေရႊက အပ္ကိုဆြဲထုတ္ရင္း `အပ္ႀကီးႀကီးနဲ႔ ထိုးလိုက္ရတာ အသားဘဲေဟ့´ဟု ရယ္ေမာလ်က္ရွိ၏။

၁၉၄၆ ခုႏွစ္က ကၽြန္ေတာ္သည္ ၀မ္းကုိက္ေရာဂါျဖစ္၍ ကိုလွေရႊထံတြင္ အႀကိမ္(၆၀)ခန္႔ ေဆးထိုးရဘူး၏။ သူ ေဆးထိုးမည္ျပဳလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္က အကၤ်ီလက္ကိုပင့္ယင္း `ျဖည္းျဖည္းလုပ္ေနာ္´ဟုေျပာရာ `ဒီတခါေတာ့ အပ္ႀကီးႀကီးနဲ႔ကုိထိုးရမယ္ဗ်´ဟုေျပာၿပီး ထိုးေလ့ရွိ၏။

သူ႔အိမ္သို႔ ေဆးထိုးသြားလွ်င္ တက္ဘုန္းႀကီးသိန္းေဖ၊ သခင္ဗတင္စသည္တို႔ကို ေတြ႔ရတတ္သည္။ ကိုထြန္းအံုႏွင့္ကား ေဆးထိုးဆံု၍ ေနတတ္၏။ ကိုလွေရႊေဆးထိုးမည့္ေန႔ဆိုလွ်င္ သူ႔ဇနီး `ရီ´သည္ ေဆးထိုးတံ အပ္ စသည္တုိ႔ကို ေဆးစိမ္၍ထားေလ့ရွိ၏။ ကိုလွေရႊ ေရးေပးေသာအညႊန္းအတိုင္း ေဆးစပ္ေပးေလ့ရွိ၏။ ကိုလွေရႊသည္ ခ်စ္ဇနီး `ရီ´ကို အေတာ္ခ်စ္ပံုရေလသည္။

တညေနတြင္ ကၽြန္ေတာ္သည္ ေဆး႐ံု၀င္းထဲရွိအိမ္တြင္ ေဆးထိုးရန္ ကိုလွေရႊကို ေစာင့္လ်က္ရွိ၏။ ကိုယ္ေတာ္တပါးသည္ ေဒါက္တာေမာင္လွေရႊကို ေတြ႔ခ်င္သည္ဆုိ၍ ဧည့္ခန္းသို႔၀င္လာ၏။

မၾကာမီ ကိုလွေရႊသည္ ေဆး႐ံုမွေရာက္လာသည္။ ကိုယ္ေတာ္က ေျခတြင္ထံုက်င္ကိုက္ခဲေသာေ၀ဒနာစြဲကပ္၍ ေဆး႐ံုတက္လိုေၾကာင္း ေျပာျပ၏။ ကိုလွေရႊက ေနာက္တေန႔တြင္ ေဆး႐ံု ျပင္ပလူနာဌာနသို႔ လာေရာက္ရန္ခ်ိန္းဆို၏။ သို႔ေသာ္ ကိုယ္ေတာ္ကား အေတာ္ၾကာပင္ ေဆး႐ံုအေၾကာင္းကိုေမးျမန္းေနေလ၏။ ကိုလွေရႊကား စိတ္ရွည္လက္ရွည္ ရွင္းျပေန၏။ နားေထာင္ရေသာ ကၽြန္ေတာ္ပင္ စိတ္မရွည္ေပ။

ကိုလွေရႊ ေခတၱအိပ္ခန္းထဲ၀င္သြားေသာအခါ ကိုယ္ေတာ္က `အာဏာရွင္ႀကီးေမာင္လွေရႊ လခ ဘယ္ေလာက္ရလဲ၊ တေထာင္ေက်ာ္လား´ စသည္ျဖင့္ ကၽြန္ေတာ့္အား ေမးလ်က္ရွိ၏။ ကိုယ္ေတာ္သည္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ကိုလွေရႊကို အေတာ္စြဲလမ္းပံုရသည္။

(၆)

မသြားခင္ တလေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္က သူႏွင့္ေတြ႔ေသာအခါ အေမရိကန္ျပည္သို႔ သေဘၤာႏွင့္သြားမည္ဟု ကၽြန္ေတာ့္ကိုေျပာ၏။ ေနာက္မွ ေလယဥ္ပ်ံႏွင့္သြားမည္ဆိုကာ သိရ၏။ သူသည္ အဂၤလန္ျပည္ မနီဆိုတာတကၠသိုလ္၌ အခြဲအစိပ္ပညာကုိ ပညာေတာ္သင္အျဖစ္ သြားေရာက္သင္ၾကားရန္ ျဖစ္သည္။ သူသည္ ေဆးသိပၸံပညာ၌စိတ္၀င္စားလ်က္ ရွိေနသည္။

`ကၽြန္ေတာ္တို႔တေတြ သိပၸံပညာဘက္မွာ ျပည့္ျပည့္၀၀ ေခတ္မီမီတတ္ကၽြမ္းနားလည္ဘို႔လိုတယ္။ ေလ့လာဆည္းပူးစရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိေသးတယ္။ ...´ဟု ကၽြန္ေတာ့္အား ကိုလွေရႊကေျပာ၏။

ထင္ႀကီးႏွင့္ တကၠသိုလ္တခုတည္းဆို၍ ထင္ႀကီးကတဖြဖြမွာေနေသာတာရာမဂၢဇင္းမ်ားကုိ ကိုလွေရႊႏွင့္ပါးလိုက္ရန္ သူ႔ဆီ သြားေတြ႔၏။ ထိုေန႔က သူ အင္းစိန္သြားေနသျဖင့္ မေတြ႔လိုက္ရ။ ေလယာဥ္ပ်ံတြင္ ယူႏိုင္သည့္ ၀န္စည္စလယ္အေလးခ်ိန္မွာျပည့္ေနၿပီဟု ၾကားရသျဖင့္ ဆန္းကေဖးမန္ေနဂ်ာတြန္မီထြန္းတင္ႏွင့္ ေပးလိုက္ရေလသည္။

မ်ားမၾကာမီ အာေရဗ်ပင္လယ္ေကြ႔၌ ေလယာဥ္ပ်ံပ်က္သည့္သတင္းၾကားရရာ ထိတ္ကနဲျဖစ္သြားသည္။ တႏွစ္အတြင္း မိတ္ေဆြရဲေဘာ္မ်ား အထူးသျဖင့္ သမဂၢဥကၠ႒မ်ားသည္ ကြယ္လြန္ရွာၾကေလၿပီ။ ပဌမ ကြန္ျမဴနစ္ေခါင္းေဆာင္ သခင္ဘဟိန္း ... ေနာက္ ဖဆပလ ဥကၠဌ သခင္ေအာင္ဆန္း ... ေနာက္ဆံုး ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံု၏ေခါင္းေဆာင္ ကိုလွေရႊ။ ။

ဒဂုန္တာရာ

ေအာက္တုိဘာလ၊ ၁၉၄၇