အမိမဲ့သားေရနဲငါးပမာျဖစ္ရေသာ လက္ပံေတာင္းေတာင္အစီရင္ခံစာ (ဒုုတိယပိုုင္း) ဝင္းမ်ိဳးသူ

(ဒီသံုးသပ္ခ်က္မွာပါတဲ့ ဒီပုဂၢိဳလ္ရဲ႔ေစတနာေကာင္းကို အေလးအျမတ္ျပဳလို႔ ယူတင္တာျဖစ္ပါတယ္)

(၃) လူမႈဆန္းစစ္ခ်က္မွာ ေျမသိမ္းယူမႈေလ်ာ္ေၾကးေပးတာေတြ ထင္သာျမင္သာမရွိမႈႏွင့္ ကာလေပါက္ေစ်းအတိုုင္းမေပးတာေတြကိုု ေဒသခံ ျပည္သူေတြေျပာတဲ့အတိုုင္းပဲ ေထာက္ျပသံုုးသပ္ထားပါတယ္။ အၾကံျပဳခ်က္အေနနဲ႔ ေျမသိမ္းေလ်ာ္ေၾကးေပးဘုုိ႔ရယ္၊ အလုုပ္အကိုုင္အခြင့္ အလမ္းေတြပိုုမိုုရရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဘုု႔ိရယ္၊ အေသးစားနဲ႔အလတ္စားလုုပ္ငန္း SME ေတြဖံြံၿဖိဳးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးဘိုု႔ရယ္ဆိုုၿပီး အဓိက အၾကံျပဳထားပါတယ္။ မစားရဝခမန္း ေဒၚလာသန္းေထာင္ခ်ီျမတ္မယ့္စီးပြားေရးစီမံကိန္းေတြဆိုုရင္ ဘယ္လိုုအက်ိဳးစီးပြားကိုု ခဲြေဝျဖန္႔ျဖဴး ေအာင္လုုပ္မယ္ (Benefit Sharing  and Wealth Distribution)ဆိုုတာ တိတိက်က်ေဖာ္ျပသင့္ပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ စီမံကိန္းေၾကာင့္ ရလာမယ့္ Economic Growth ကိုု equity အလိုု႔ငွာ ဘယ္လိုု ေဒသခံျပည္သူလူထုုကိုု distribute ျဖန္႔ေဝမယ္ဆိုုတာ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီကေန႔အေျပာမ်ားတဲ့ Corporate Social Responsibility – CSR ဟာ အေျဖမဟုုတ္ပါဘူး။ အားနည္းခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ CSR ဟာ အဓိက အားျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပဌာန္းထားတဲ့ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ စည္းကမ္း၊ လူမႈေရးက်င့္ဝတ္ေတြကိုု ကုုမၺဏီေတြကလိုုက္နာတဲ့အဆင့္ဘဲ ရွိပါေသးတယ္။ ေကာ္ပိုုေရးရွင္းေတြ သဒၵါရင္ သဒၵါသလိုုေပးကမ္းစြန္႔ၾကဲတဲ့ လူမႈေရးဒါနျပဳမႈေတြရွိေကာင္း ရွိႏုုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုုးပြားလာတဲ့အက်ိဳးစီးပြားကိုု ကနဦးအစကတည္းက ဘယ္လိုု လူထုုထဲကိုုျဖန႔္ျဖဴး ေပးမယ္ဆိုုတဲ့ကတိကဝတ္ျပဳ ခ်ည္ေႏွာင္ထားမႈေတြမရွိပါဘူး။ မ်က္စိထဲျမင္ေအာင္ေျပာရရင္ အိမ္ရွင္ခ်မ္းသာလာလုုိ႔ အိမ္ေဖာ္ကိုု သဒၵါတရား အရ ေရႊဆဲြၾကိဳးဆင္ေပးတဲ့အဆင့္ပဲ ရွိပါတယ္။ တကယ့္ကိုု တာဝန္သိတဲ့စီးပြားေရး Responsibility Business  ဆုုိတာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာေစာင့္စည္းရမွာေတြကိုု လိုုက္နာရံုုတင္မကဘူး၊ စီပြားေရးလုုပ္ကတည္းကကိုု ရလာမယ့္ Growth ကိုု ဘယ္လိုု ျပည္သူလူ ထုုကိုုတုုိက္ရိုုက္ရရွိေအာင္ျဖန္႔ျဖဴးမလဲဆိုုတာစဥ္းစားၿပီး စီမံကိန္းကိုု Design လုုပ္ၿပီး ေရးဆဲြအေကာင္အထည္ေဖာ္ရပါတယ္။ အစိုုးရကိုု အခြန္ေပးေနရတာပဲ၊ ေဒသခံေတြအလုုပ္ရေနတာပဲ၊ ေငြေတြလွဴေနတာပဲဆိုုတာေတြနဲ႔ မလံုုေလာက္ပါဘူး။ ေငြေတြအျမတ္ထဲကမွ ဘယ္ေလာက္ရာခိုုင္ႏႈန္းနဲ႔ ေဒသဖံြ႔ၿဖိဳးေရးကိုု ႏွစ္စဥ္ပံုုမွန္ေထာက္ပံ့မယ္။ အစရွိသျဖင့္ တိတိက်က်တာဝန္ယူ သတ္မွတ္ေဖာ္ျပသင့္ပါတယ္။ ႏိုုင္ငံတကာေငြေရးေၾကးေရးအဖဲြ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ IFC နဲ႔ ႏုုိင္ငံတကာဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအဖဲြ႔အစည္းေတြလက္ခံထားတဲ့ လုုပ္ငန္းလမ္းညႊန္ကေတာ့ ေျမသိမ္းယူရတဲ့ကိစၥေတြမွာ သိမ္းခံရသူေတြဘဝရပ္တည္ရွင္သန္ေရးအတြက္ အစီအမံေတြ အတိအက်ပါဝင္သင့္တယ္လိုု႔ မူေဘာင္ခ်မွတ္ ထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မိုု႔လိုု႔ ေၾကးနီစီမံကိန္းဟာ အက်ိဳးအျမတ္ေတြတြက္ခ်က္တဲ့အတိုုင္းရွိေနမယ္ဆိုုရင္ အျမတ္ရာခိုုင္ႏႈန္းတစ္ခုုကိုု သတ္မွတ္ၿပီး ေဒသဖံြ႔ၿဖိဳးေရးရံပံုုေငြတစ္ရပ္ တည္ေထာင္သင့္တယ္ဆိုုတဲ့အခ်က္ကိုု အေလးအနက္ထားအၾကံျပဳသင့္တယ္လုုိ႔ ထင္ျမင္မိ ပါတယ္။ လူမႈေရးဆန္းစစ္မႈထဲမွာ အျငင္းပြားစရာတစ္ခုုက ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈဆုုိင္ရာ၊ သာသနိကအေဆာက္အဦးကိစၥ သုုံုုးသပ္အၾကံျပဳ ခ်က္ပါပဲ။ လယ္တီဆရာေတာ္ၾကီးဟာ ဝါးတဲေက်ာင္းမွာသီတင္းသံုုးစၾကံာၤေလွ်ာက္ ယာယီေနထုုိင္ခဲ့တာပဲျဖစ္တယ္၊ လက္ရွိသာသနိက အေဆာက္အဦးေတြဟာ ဆရာေတာ္ၾကီးသတင္းသံုုးခဲ့တဲ့ဟာေတြမဟုုတ္လိုု႔ ေျပာင္းေရႊ႔ေဆာက္လုုပ္သင့္တယ္လုုိ႔ သံုုးသပ္အၾကံျပဳခ်က္ဟာ မ်ားစြာအံ့အားသင့္ေစပါတယ္။ လယ္တီဆရာေတာ္ၾကီးဟာ ျမန္မာျပည္မွာ ဝိပၺသနာတရားျပန္လည္ျပန္႔ပြား၊ ထြန္းကားလာေအာင္ အဓိက ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့သူဆိုုတာ အျငင္းပြားစရာမလိုုတဲ့သမိုုင္းအခ်က္အလက္ပါ။ မံုုရြာက သံဃာေတာ္ေတြဆိုုသလိုု လက္ပန္းေတာင္းေတာင္ဟာ လယ္တီဆရာေတာ္ၾကီးရဲ့ ပရိယတိၱနဲ႔ပဋိပတိၱအလုုပ္ေတြနဲ႔ ေအာင္ေျမစိုုက္ခဲ့တဲ့ေနရာဆိုုရင္ စာေရးသူကေတာ့ေရွးေဟာင္းသမိုုင္းဝင္ေနရာလိုု႔ ဆိုုခ်င္ပါတယ္။ ဝါးတဲနဲ႔ပဲေနေန၊ တုုိက္ေက်ာင္းနဲ႔ပဲေနေန အေရးမၾကီးပါဘူး။ ဗုုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ့အထြတ္အျမတ္ထား အေလးထားရမယ့္ ေနရာတစ္ခုုပါ။ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္သင့္ပါတယ္။ အလြယ္ဆံုုးျမင္သာတဲ့ဥပမာေပးရရင္ ေဂါတမဗုုဒၶေမြးဖြားခဲ့တဲ့ လုုမၺဏီအင္ၾကင္းေတာကိုု ဘာမွ မူလလက္ရာအေဆာက္အဦးေတြမရွိလိုု႔၊ အင္ၾကင္းပင္ေတြမဟုုတ္ေတာ့လိုု႔ ေရႊေၾကာၾကီးရွိတယ္ဆိုုၿပီး ေရႊတူးပစ္မွာလားလုုိ႔ ေမးရမလိုု ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ဒီအခ်က္ကိုု အေလးထားၿပီး ပိုုၿပီးျပည့္စံုုတဲ့ ေရွးေဟာင္းသမိုုင္းယဥ္ေက်းမႈဆုုိင္ရာ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈေတြ ျပဳလုုပ္ၿပီးမႈ လက္ရွိအၾကံျပဳခ်က္ကိုုေပးသင့္တယ္လုုိ႔ ထင္ပါတယ္။ လူမႈေရးဆိုုင္ရာဆန္းစစ္ခ်က္ထဲမွာ သိပ္ၿပီးမရွင္းလွတဲ့အခ်က္က စီမံကိန္း ေၾကာင့္ ေဒသခံျပည္သူေတြရဲ့က်န္းမာေရးထိခိုုက္မႈနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ ေလ့လာသံုုးသပ္ခ်က္ေတြပါပဲ။ ေဒသခံေတြရဲ့ေရာဂါဟာ အက္စစ္ဓာတ္ ေၾကာင့္ျဖစ္တာမဟုုတ္ဘူးလိုု႔ က်န္းမာေရးကၽြမ္းက်င္သူမ်ားကဆိုုတယ္လိုု႔ အစီရင္ခံထားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဒီခေလးေတြရဲ့ေရာဂါဟာ အက္စစ္ဓာတ္ေၾကာင့္မဟုုတ္ဘူးဆိုုရင္ အျခား Heavy Metal လိုု႔ေခၚတဲ့ သတၱဳေလးေတြေၾကာင့္ျဖစ္ႏုုိင္တဲ့အေျခအေနနဲ႔ေကာ သက္ဆိုုင္မႈ ရွိလား၊ ရွိတယ္ဆိုုရင္ေကာ ဒါက စီမံကိန္းသတၱဳတူးေဖာ္တာနဲ႔ဆိုုင္ႏိုုင္လား၊ ဒါမွမဟုုတ္ ေဒသလူေတြ အရပ္နည္းနဲ႔ ဒုုထၱာခ်က္တဲ့အတြက္ ဆက္စပ္ေနတဲ့ က်န္းမာေရးဆိုုးက်ိဳးျဖစ္ႏုုိင္လားဆိုုတာ ဆန္းစစ္ဘိုု႔လိုုပါမယ္။ ဒီလိုုပိုုၿပီး အေသးစိတ္ေလ့လာမႈရွိ/မရွိ အစီရင္ခံစာထဲမွာေဖာ္ျပ မထားပါဘူး။ သတၱဳတြင္းတူးလိုု႔ သတၱဳသန္႔စင္ထုုတ္လုုပ္သယ္ယူ ပိုု႔ေဆာင္ထိေတြ႔မႈမ်ားလိုု႔ ပါဝင္တဲ့၊ ပါဝင္ႏုုိင္တဲ့အက္စစ္ဓာတ္ေတြရယ္နဲ႔ သတၱဳေလးေတြရဲ့က်န္းမာေရးဆိုုင္ရာအႏၱရာယ္ေတြကိုု ေသခ်ာဆန္းစစ္ဘိုု႔လိုုပါတယ္။ ေကာ္မရွင္ကတာဝန္ရွိသူေတြဟာ ေပးထားတဲ့ အခ်ိန္ ကာလထဲမွာ Rapid Health Assessment က်န္းမာေရးေရွာင္တခင္ ဆန္းစစ္ျခင္းျပဳလုုပ္ႏုုိင္ပါတယ္။ စီမံကိန္းေဒသတြင္းႏွင့္စီမံကိန္းျပင္ပ ေဒသမွာရွိတဲ့လူေတြရဲ့က်န္းမာေရးကိုု က်ပန္းနမူနာေကာက္ယူစစ္ေဆးလိုု႔ ရႏုုိင္ပါတယ္။ ေက်းလက္က်န္းမာေရးဌာနေတြရဲ့မွတ္တမ္းေတြကိုု ေကာက္ယူၿပီး၊ ႏိႈင္းယွဥ္ေလ့လာၿပီး ျဖစ္ႏုုိင္ေျခအက်ိဳးအေၾကာင္းေတြ သံုုးသပ္ႏုုိင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အက္စစ္အသံုုးျပဳတဲ့လုုပ္ငန္းေတြဟာ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းဆိုုင္ရာေရာဂါမ်ား (Acute Respiratory Infectin - ARI) မ်ားျဖစ္ပြားႏုုိင္ပါတယ္။ ARI ဟာ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ မွာ အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုုးျဖစ္ေစတဲ့ေရာဂါေတြထဲက အေရးႀကီးတဲ့ေရာဂါမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးမွတ္တမ္းမ်ားအရေရာ၊ ေလွ်ာင္တခင္ စစ္ေဆးမႈအရေရာ ႏိႈင္းယွဥ္ေလ့လာႏိုုင္မယ္လိုု႔ထင္ပါတယ္။ စီမံကိန္းေဒသနဲ႔ စီမံကိန္းျပင္ပကလူေတြကိုုႏိႈင္းယွဥ္တဲ့အခါ ဒီလိုုေရာဂါမ်ိဳးေတြ မ်ားမမ်ား၊ မ်ားေနရင္လည္း စီမံကိန္းနဲ႔ဆက္စပ္မႈရွိမရွိဆိုုတာ အစီရင္ခံစာထဲမွာပါတဲ့ ေရတြင္းေတြမွာမာက်ဴရီဓာတ္မ်ား/မမ်ားနဲ႔ စီမံကိန္း ေၾကာင့္ျဖစ္ႏုုိင္ေခ်ရွိ/မရွိကိုုသံုုးသပ္သလိုုမ်ိဳး ေလ့လာဆန္းစစ္္ဘိုု႔လိုုပါတယ္။ အခိုုင္အမာဆက္စပ္မႈေတြသက္ေသမျပႏိုုင္ေသးရင္လည္း ဘယ္လိုု ဆက္လက္ေလ့လာသင့္တယ္ဆိုုတာ ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။ ဒီကိစၥရပ္ေတြ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ေလ့လာ/မလာဆိုုတာ မသိရပါဘူး။ ေလ့လာထားရင္လည္း လူထုုသိေအာင္ အစီရင္ခံစာထဲမွာေဖာ္ျပသင့္ပါတယ္။

(၄) အစီရင္ခံစာထဲမွာ စီးပြားေရးဆန္းစစ္ခ်က္ပါပါတယ္။ ဒါဟာစီမံကိန္းကိုု ဆက္လုုပ္သင့္မသင့္ဆိုုတာစဥ္းစားတဲ့ေနရာမွာ အေရးပါပါတယ္။ အထက္ပါေဖာ္ျပခဲ့တဲ့အခ်က္ေတြကိုု စီးပြားေရးအက်ိဳးအျမတ္အသာရမႈနဲ႔ ခ်ိန္ထိုုးေလ့လာဘိုု႔လိုုပါတယ္။ အစီရင္ခံစာထဲမွာ အက်ိဳးအျမတ္မ်ား ႏုုိင္တယ္။ အက်ိဳးအျမတ္ခဲြတဲ့ေနရာမွာ ျမန္မာဘက္ကအသာစီးရပါတယ္ဆိုုၿပီး ေကာက္ခ်က္ခ်ထားပါတယ္။ ဒီလိုုေဖာ္ျပရာမွာ စာေရးသူမရွင္း တဲ့အခ်က္က တကယ္အက်ိဳးအျမတ္ရႏုုိင္/မႏိုုင္ကိုုပါပဲ။ အက်ိဳးအျမတ္ခဲြေဝမႈကိုုရွင္းျပတဲ့ေနရာမွာ ရတဲ့ဝင္ေငြထဲက တိုုက္ရိုုက္ကုုန္က်စားရိတ္ ၅၄% ကိုုႏႈတ္ၿပီး၊ က်န္တဲ့ ၄၆ % မွာ အစုိးရက ဘယ္ေလာက္၊ ဦးပိုုင္ကဘယ္ေလာက္၊ တရုုတ္ကုုမၺဏီက ဘယ္ေလာက္ဆိုုၿပီး ေယဘူယ် ႏုုိင္ငံေတာ္မွာအက်ိဳးအျမတ္ပိုုရႈွိတယ္ဆိုုတဲ့အခ်က္ေပၚေအာင္ အေလးေပးေရးထားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ သတိခ်ပ္ရမွာက၊ ရရွိတဲ့အက်ိဳးအျမတ္ ရာခိုုင္ႏႈန္း (၁)ရာခိုုင္ႏႈန္းဟာ တစ္ေဒၚလာျဖစ္ႏုုိင္သလိုု၊ ေဒၚလာသန္းတစ္ရာလည္း ျဖစ္ႏုုိင္ပါတယ္။ ရာခိုုင္ႏႈန္းေဖာ္ျပလိုုက္ရံုုနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆံုုးရႈံးမႈနဲ႔ လူမႈေရးနစ္နာမႈေတြေၾကာင့္ ေပးဆပ္လိုုက္ရတဲ့စီးပြားေရးကုုန္က်စရိတ္ (economic cost) ေတြနဲ႔ႏိႈင္းယွဥ္ၿပီး အက်ိဳးအျမတ္ရွိမရွိကိုု ေလ့လာခ်င့္ခ်ိန္လုုိ႔ မရဘူးျဖစ္သြားပါတယ္။ ေစ်းထဲမွာ ကုုန္စိမ္းေရာင္းတဲ့သူဟာ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြသံုုးတဲ့ Net Present Value တိုု႔ Cost Benefit Ratio တိုု႔ Internal Rate of Return တိုု႔ိုုမသိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တစ္ေန႔ေငြသား ဘယ္ေလာက္က်န္မလဲ၊ ေန႔ျပန္တိုုးဘယ္ေလာက္ ကိုုက္မလဲ၊ ဘဏ္မွာ ေငြစုုထားတာထက္ ဒါမွမဟုုတ္ သံုုးက်ပ္တိုုးနဲ႔ေငြေခ်းရတာထက္ သူ႔စီးပြားေရး ကိုုက္/မကိုုက္ကိုု ခ်င့္ခ်ိန္စဥ္းစားတတ္ ပါတယ္။ ဒီလိုုရိုုးရိုုးေလးအေျခခံစဥ္းစားဘုုိ႔ကိုု ေလ့လာသံုုးသပ္ခ်က္မပါေတာ့ မ်ားစြာပဲအံၾသမင္သတ္ရပါတယ္။ ဦးပိုုင္ကရတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ရာ ခိုုင္ႏႈန္းဟာ ျပည္သူေတြနဲ႔မသက္ဆိုုင္လုုိ႔ ႏုုိင္ငံေတာ္ကရမယ့္အက်ိဳးအျမတ္ကိုုပဲ၊ ျပည္သူေတြသြယ္ဝိုုက္အက်ိဳးရွိေစမွာလိုု႔ မွတ္ယူပါတယ္။ ႏုုိင္ငံေတာ္ကရမယ့္အက်ိဳးအျမတ္ရာခိုုင္ႏႈန္းထဲမွာ ဝင္ေငြခြန္အတြက္ရရွိမယ့္ရာခိုုင္ႏႈန္းကိုုအဓိကအက်ိဳးအျမတ္အျဖစ္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဝင္ေငြခြန္ဆိုုတာ ျမတ္မွရမွာပါ။ မျမတ္ရင္ မရဘူးလိုု႔မွတ္ယူႏုုိင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္သိတာ မမွားဘူးဆိုုရင္ ဝင္ေငြခြန္တြက္ခ်က္ဘုုိ႔အတြက္ ေၾကးနီေရာင္းရေငြထဲက တုုိက္ရိုုက္ကုုန္က်စရိတ္ႏႈတ္ရံုုတင္မကဘဲ၊ သြယ္ဝိုုက္ကုုန္က်စရိတ္(သိုု႔မဟုုတ္) ျပန္႔ႏွံ႔ကုုန္က်စရိတ္ေတြ ႏႈတ္ရပါဦး မယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ေၾကးနီထြက္ထြက္ မထြက္ထြက္၊ ေစ်းေကာင္းနဲ႔ေရာင္းလိုု႔ ရရ မရရ၊ ကုုန္က်မယ့္စီမံခန္႔ခဲြစရိတ္ေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထား တဲ့ မေရႊ႔မေျပာင္းႏုုိင္တဲ့ပစၥည္းေတြရဲ့ ႏွစ္စဥ္တန္ဘိုုးေလ်ာ့-အေလ်ာ့တြက္ (Depreciation) စရိတ္ေတြႏႈတ္ရဦးမွာျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ ေၾကးနီ စီမံကိန္းကုုန္က်စရိတ္ ၅၄%မွာ ဒီစရိတ္ေတြ တြက္ခ်က္ၿပီး ပါ/မပါဆိုုတာ အစီရင္ခံစာမွာမကဲြျပားပါဘူး။ တကယ္လိုု႔မပါေသးရင္ ထပ္ၿပီး ႏႈတ္ဘိုု႔လိုုပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ဝင္ေငြခြန္ေဆာင္ရမယ့္ပမာဏဟာ ပိုုၿပီးနည္းသြားဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွာ ထပ္ဆင့္စဥ္းစားရမွာက တရုုတ္ကုုမၺဏီ အေနနဲ႔ စီမံကိန္းကုိဆက္လုုပ္ရင္ လူမႈေရး၊ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာအတြက္ ပိုုမိုုကုုန္က်စရိတ္ေတြရွိလာမွာပါ။ ဒီထပ္ေဆာင္းစရိတ္ေတြႏႈတ္လိုုက္ လိုု႔ ဝင္ေငြခြန္ရဘုုိ႔ ထပ္ၿပီးနည္းသြားမလားဆိုုတာစဥ္းစားရမွာပါ။ တရုုတ္ကုုမၺဏီအေနနဲ႔လည္း ကုုန္က်တဲ့အတြက္ သူရဲ့ရရွိမယ့္ အျမတ္ရာခိုုင္ ႏႈန္းဟာ ရင္းႏွီးထားတဲ့ သန္း ၉၀၀ ေက်ာ္နဲ႔ယွဥ္ရင္ တြက္ေျခကိုုက္ပါ့မလား၊ ဘယ္လိုုမွတြက္ေျခမကိုုက္ဘဲ ဆက္လုုပ္မယ္ဆိုုရင္ေတာ့ တစ္ခုုခုု မွားေနျပီဆိုုတာ အထင္းၾကီးသိႏုုိင္ပါတယ္။ အလွည့္အပတ္မ်ိဳးစံုုနဲ႔ ဘယ္လိုုအက်ိဳးအျမတ္ထုုတ္ဦးမွာလဲဆိုုတဲ့ သံသယေတြၾကီးထြားလာမွာပါ။ ေၾကးနီစီမံကိန္းရဲ့ စီးပြားေရးတြက္ေခ်ကိုုက္မႈနဲ႔ပက္သတ္ၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေဝဖန္ထားတဲ့ေဆာင္းပါးတစ္ခုုကိုု အင္တာနက္ထဲမွာ ဖတ္ရပါ တယ္။ ဒီအခ်က္အလက္ေတြမွန္/မမွန္ စာေရးသူ မစစ္ေဆးႏိုုင္ေပမယ့္၊ တင္ျပထားခ်က္ေတြဟာ ယုုတိၱေဗဒက်တယ္ဆုုိတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ ဒီေဆာင္းပါးပါ ေဝဖန္ခ်က္ေတြကိုု ရွင္းလင္းတင္ျပႏုုိင္မယ့္ ေလ့လာသံုုးသပ္အၾကံျပဳခ်က္မ်ိဳး ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ စီးပြားေရးအက်ိဳးအျမတ္ဆန္းစစ္တဲ့ေနရာမွာ မထင္မွတ္ႏုုိင္တဲ့အေၾကာင္းရာမ်ားေၾကာင့္ ထုုတ္လုုပ္မႈေလ်ာ့ပါးသြားတာ၊ ေစ်းႏႈန္းမွန္းထား သေလာက္မရတာ အစရွိတဲ့ ဆံုုးရႈံးႏုုိင္မႈအႏၱရာယ္ (RISK)ေတြကိုု ထည့္သြင္းစဥ္းစားမႈ ဘယ္ေလာက္အတုုိင္းအတာအတြင္း စီးပြားေရးအက်ိဳး အျမတ္ရရွိႏိုုင္မႈဟာ အေျပာင္းအလဲရွိႏုုိင္တယ္ဆုုိတာ ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ ဆံုုးရံႈးႏုုိင္ေျခထည့္မတြက္ထားရင္ တြက္ေရးေတာ့ စက္သူေဌးပဲဆိုုသလိုုအျဖစ္မ်ိဳး ေရာက္ေနမွာပါ။ ေကာ္မရွင္မွာတာဝန္ရွိသူေတြဟာ ဒီလိုုေလ့လာတာကိုု ေနာက္တဆင့္ Feasibility Study ျဖစ္ႏုုိင္ေျခဆန္းစစ္မႈေတြလုုပ္မွ သံုုးသပ္မယ္လိုု႔စဥ္းစားထားလား မသိပါဘူး။ ဒါဆိုုရင္ေတာ့ အားနည္းခ်က္ေတြကိုုျပင္ျပီး စီမံကိန္းကိုုဆက္လုုပ္သင့္တယ္လိုု႔အၾကံျပဳတာဟာ ေစာေနမလားလိုု႔ ေတြးစရာေတြေပၚလာပါတယ္။

(၅) အစီရင္ခံစာမွာ စီမံကိန္းခြင့္ျပဳအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္တဲ့အခါမွာ ထင္သာျမင္သာမႈမရွိတာေတြ၊ တာဝန္ယူမႈအားနည္းေနတာ ေတြ၊ လုုပ္ထံုုးလုုပ္နည္းမက်တာေတြ ေထာက္ျပေဝဖန္ထားပါတယ္။ ဒါေတြက မဆန္းပါဘူး။ အားလံုုးသိျပီးသား အခ်က္ေတြပါပဲ၊ ဒီထက္မက ဝွက္ထားတဲ့အခ်က္ေတြ ရွိဦးမယ္လိုု႔ယံုုၾကည္မိပါတယ္။ ဘယ္လိုုေျပာေျပာ ဒီအားနည္းခ်က္ေတြကိုု တရားဝင္ထုုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုုတဲ့အတြက္ ေကာ္မရွင္ကိုုေက်းဇူးတင္ရပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ အျခားဘဝင္မက်တဲ့အခ်က္က စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္တာကိုု ေခတၱဆိုုင္းငံ့ထားဘုုိ႔ အၾကံျပဳတင္ျပထားတာ မပါလိုု႔ပါပဲ။ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားသလိုု လူမႈေရး၊ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးျပဳျပင္စရာေတြလိုုေသးတယ္။ ဆက္လက္ ေလ့လာစရာေတြလိုုေသးတယ္ဆုုိရင္၊ ဒီလိုုလိုုအပ္ခ်က္ေတြျပည့္မွီျပီးမွ သေဘာတူညီခ်က္အသစ္နဲ႔ စာခ်ဳပ္ထပ္ခ်ဳပ္ဆိုုၿပီး စီမံကိန္းအေကာင္ အထည္ေဖာ္သင့္ပါတယ္။ မေသခ်ာမႈေတြ Uncertainty ေတြမ်ားေနေသးတဲ့ကာလမွာ စီမံကိန္းကိုုဇြတ္တိုုး ဆက္မလုုပ္ေဆာင္သင့္ပါဘူး။ ေကာ္မရွင္ပဲမ်က္စိေမွာက္ေလသလား၊ မ်က္လံုုးတစ္ဘက္နဲ႔အစီရင္ခံစာဖတ္ရတဲ့စာေရးသူမွာပဲ မ်က္စိလွ်န္းေလသလား မသိဘူး။ ဒီအခ်က္ ေတြပါတာ မေတြ႔ရပါဘူး။ ဒါမွမဟုုတ္လက္ရွိမွာ စီမံကိန္းရပ္ဆိုုင္းထားဘိုု႔ သက္ဆိုုင္ရာကညႊန္ၾကားခ်က္ထုုတ္ၿပီးသားလား စာေရးသူမသိပါ။

အထက္ကတင္ျပခဲ့တဲ့အခ်က္ ငါးခ်က္ဟာ၊ သာမန္အေတြး၊ သာမန္အသိနဲ႔ပဲႏိႈင္းယွဥ္သံုုးသပ္ႏိုုင္မယ္ထင္ပါတယ္။ အဆင့္ျမင့္ပညာေတြ သင္စရာမလိုုပါဘူး။ ဘဲြ႔လြန္ပါရဂူဘဲြ႔ေတြ ယူစရာမလိုုပါဘူး။ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ၊ အေျခခံအသိပညာ အထိအေတြ႔ရွိရံုမွ်နဲ႔ အလြယ္တကူ စဥ္းစားႏုုိင္မဲ့အခ်က္ေတြျဖစ္မယ္လိုု႔ ထင္ပါတယ္။

ဝက္ေမွးရြာသူတစ္ေယာက္က ေျပာပါတယ္။ စီမံကိန္းေၾကာင့္ သူ႔တုုိ႔ဘဝေတြနစ္နာသြားပါေစ။ ႏိုုင္ငံေတာ္ တကယ္အက်ိဳးရမယ္ဆိုုရင္ ေဒသခံေတြ ေပးဆပ္ရက်ိဳးနပ္ပါတယ္လိုု႔ ေျပာပါတယ္။ ဒီတင္ျပခ်က္အတြက္ အစီရင္ခံစာမွာ တိတိက်က်ေရေရရာရာအေျဖ ပါမေနပါဘူး။ စာေရးသူဟာ လက္ပံေတာင္းအေရးနဲ႔ပတ္သက္လုု႔ိေမးလာတဲ့ မီဒီယာမွန္သမွ်၊ အၾကံဥာဏ္ေကာင္းတဲ့ ေဒသခံမည္သူမဆိုု၊ ဒီမိုုကေရစီျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးအခ်ိန္ကာလမွာ လက္ပံေတာင္းေတာင္ျပႆနာကိုု ဒီမိုုကေရစီနည္းက်က် ဥပေဒေဘာင္အတြင္းကရွင္းလင္းဘိုု႔ အစဥ္အျမဲ တိုုက္တြန္းခဲ့သူပါ။ စံုုစမ္းေလ့လာသူေတြရဲ့သိကၡာသမာဓိ၊ ပညာဥာဏ္ အေတြ႔အၾကံဳနဲ႔ ျပည္သူ႔အက်ိဳးေဆာင္ရြက္လိုုတဲ့စိတ္ေတြအေပၚမွာ သံသယမရွိဘိုု႔အခ်ိန္တိုုင္းမွာ ေနရာတုုိင္းမွာ ၊ ကိုုယ့္အျမင္ကိုု တင္ျပခဲ့သူပါ။ အျပည့္စံုု Perfect မဟုုတ္ရင္ေတာင္မွ အေကာင္းဆံုုးေတာ့ျဖစ္မွာ ပါလိုု႔ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္။ သိုု႔ေသာ္လည္း အထက္မွာတင္ျပခဲ့သလိုု သာမန္အေတြး၊ သာမန္အသိနဲ႔ေလ့လာသံုုးသပ္တင္ျပရမယ့္အခ်က္ေတြ အစီရင္ခံစာမွာ မေတြ႔ရေတာ့ မ်ားစြာအားငယ္မိပါတယ္။ ေကာ္မရွင္မွာတာဝန္ရွိသူေတြအေနနဲ႔ မသိလိုု႔မေရးတာမဟုုတ္ဘဲ၊ ၾကိဳတင္ဆံုုးျဖတ္ ျပီးသားအခ်က္ (Pre-defined Judgment)  ကိုု အေထာက္အကူျပဳရံုုေလာက္ ပံ့ပိုုးေပးရံုုအတြက္ မရုုတ္မလြန္ေရးေနတာလားလိုု႔ ထင္ေယာင္ ထင္မွားျဖစ္လာပါတယ္။ ဆရာဝန္ေတြ လူနာကိုုစမ္းသပ္တဲ့ေနရာမွာ ျဖစ္ႏုုိင္ေခ်ရွိတာေတြအားလံုုးကိုု Diagnosis ဆန္းစစ္ေလ့လာသံုုးသပ္ၾက ပါတယ္။ ဒီေတြ႔ရွိခ်က္ေပၚမွာမူတည္ၿပီးမွသာ ကုုသမယ့္နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုုကိုုစဥ္းစားၿပီးမွ လူနာနဲ႔အသင့္ေတာ္ဆံုုးနည္းလမ္းကိုု လူနာနဲ႔ညွိႏိႈင္းၿပီး ဆံုုးျဖတ္ ေရြးခ်ယ္တတ္ၾကပါတယ္။ လက္ပံေတာင္းေတာင္ျပႆနာမွာ ေပးလိုုတဲ့ေဆးအတြက္ လူနာကိုု လိုုသေလာက္ေလး စစ္ေဆးသလိုု ျဖစ္ေနလားလိုု႔စဥ္းစားမိပါတယ္။ လက္ကုုန္ထုုတ္ ေလ့လာသံုုးသပ္ထားတယ္လိုု႔မျမင္မိပါဘူး။ ဒီလိုုၾကီးမားတဲ့စံုုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြမွာ အစီရင္ခံ စာအၾကမ္းကိုု Peer Review လုုိေခၚတဲ့ အျခားျပင္ပသင့္ေတာ္တဲ့သူေတြ ေဝဖန္သံုုးသပ္ခ်က္ေတြကိုုရယူၿပီးမွ အျပီးသတ္ေကာက္ခ်က္ခ် အစီ ရင္ခံစာျပဳစုုေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါမွမဟုုတ္လည္း Public Hearing ျပည္သူ႔ၾကားနာတာကိုုေဆာင္ရြက္ၿပီးမွ အျပီးသတ္ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိ ပါတယ္။ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ ဒီလိုုလုုပ္ဘိုု႔ လုုပ္ငန္းစဥ္ပါ/မပါ မသိရပါဘူး။ ဒီလိုုမေသမခ်ာရွိေနတဲ့စီမံကိန္းမွာ မျပီးမျပည့္စံုုတဲ့ေလ့လာသံုုးသပ္ မႈေတြနဲ႔အေျဖထုုတ္မယ္ဆိုုရင္ စာေရးသူတိုု႔ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ အမိမဲ့သား၊ ေရနဲငါးလိုုပဲ တကယ့္ကိုု ခိုုကိုုးရာမဲ့ျဖစ္ရပါတယ္။ စာေရးသူတိုု႔ အယံုုၾကည္ဆံုုး၊ အေမွ်ာ္လင့္ဆံုုးလူေတြကမွ ေတြ႔ႀကံဳေနရတဲ့ျပႆနာေတြကိုု အတတ္ႏိုုင္ဆံုုးကာကြယ္မေဆာင္ရြက္ေပးဘူးဆိုုရင္ ဘယ္သူ ေတြက အနာဂတ္မွာေဆာင္ရြက္ေပးၾကမွာလဲ။ အေကာင္းျမင္ဝါဒရွိဘိုု႔ အျမဲၾကိဳးစားသူေတြအေနနဲ႔ေျပာႏုုိင္တာကေတာ့ ေကာ္မရွင္ရဲ့ ၾကိဳးပမ္း မႈဟာ၊ လိုုအပ္ခ်က္ေတြရွိေနေပမယ့္ ျဖစ္ႏုုိင္တာကိုုအေကာင္းဆံုုးလုုပ္ထားတာပါဆိုုၿပီး ေျဖသိမ့္ရမွာပါ။ ဒီလိုုတင္ျပႏုုိင္တာကကိုု အရံႈးထဲက၊ အျမတ္ျဖစ္ျပီး၊ အနာဂါတ္မွာလိုုအပ္ခ်က္ေတြကိုု ျပဳျပင္ျဖည့္စြက္ၿပီးေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုုရင္ ဒီလိုုရႈပ္ေထြးနက္နဲတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာကိစၥ ရပ္ေတြအတြက္ အေျဖတစ္ခုု နည္းေပးလမ္းျပရႏုုိင္တယ္ဆိုုျပီး အားတင္းျပံဳးျပရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအစီရင္ခံစာနဲ႔ပတ္သတ္ျပီး၊ ေဒသခံေတြ ကေတာ့ လံုုးလံုုးေက်နပ္ႏိုုင္မွာမဟုုတ္ဘူးဆိုုတာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ ျပသနာကစတဲ့ႏုုိင္ငံေရးအရႈပ္အေထြး တင္းမာမႈေတြကိုု ဘယ္လိုုေျဖရွင္းမလဲဆိုုတာေတာ့ ေငြေရာင္ပိတ္ကားေပၚမွာ ဆက္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

အားလံုုးက်န္းမာခ်မ္းသာေဘးဘယာ ကင္းေဝးႏုုိင္ၾကပါေစ။

ယူတာကဒီေနရာကျဖစ္ပါတယ္ https://www.facebook.com/winmyo.thu?sid=0.37949154150204745