ကုန္သြယ္ေရးစစ္စတင္ျခင္း(၅) Kyaw Zaaw Khine

ကုန္သြယ္ေရးစစ္စတင္ျခင္း(၅)

(ဗဟုိဘဏ္နဲ႔ ဘဏ္စနစ္ကလုပ္တဲ့ေငြ)

၁၉၇ဝ နဲ႔ ၂ဝဝ၇ အပုိင္းအျခားကုိေရာက္ေတာ့ ဗဟုိဘဏ္ကဖန္တီးတဲ့ ေငြပမာဏက ေတာ္ေတာ္ကုိျမင့္တက္လာတယ္။ ၁၉၇ဝ မွာ ၈၆ ဘီလီယံရွိရာကေန ၂ဝဝ၇ မွာ ၉၅ဝ ဘီလီယံကုိေရာက္လာတယ္။ ဒီေငြပမာဏဟာ ေဒၚလာထုတ္တုိင္းမွာေရႊေပါင္ခံ ထားရမယ္ဆုိတဲ့ စည္းမ်ဥ္းသာ ဆက္ရွိေနေသးရင္ ခုေလာက္ထိျဖစ္္လာဖို႔မရွိဘူး။ တကယ္က ၁၉၇ဝ ေနာက္ပုိင္း ဗဟုိဘဏ္ရဲ႔ေငြလုပ္တဲ့ပုံစံက အစုိးရဘြန္း (Treasury Securities)ေတြ ဝယ္စုတာပါ။ ဒီမွာရွင္းစရာတခုက ဘြန္းဝယ္ၿပီး ဗဟုိဘဏ္ ေငြဘယ္လုိလုပ္သလဲဆုိတာပါ။

ဗဟုိဘဏ္က အစုိးရဘြန္းေတြကုိဝယ္တဲ့အခါ တုိက္ရုိက္လည္းဝယ္ႏုိင္သလုိ ဘဏ္ေတြဆီကတဆင့္လည္း ဝယ္ႏုိင္တယ္။ ဘဏ္ေတြဆီက ဝယ္တဲ့အခါ ဗဟုိဘဏ္မွာ အဲသည္ဘဏ္ရဲ႔အေပါင္အပ္ႏွံေငြ(reserve) စာရင္းထဲကုိထဲ့ေပးလုိက္တယ္။ အဲသည္မွာ reserve ပုိလာတဲ့ ဘဏ္က သူ႔အခ်ဳိးအဆအတုိင္း ေငြလုပ္ခြင့္ရသြားတယ္။ ဆုိလုိတာ ဗဟုိဘဏ္က ဘဏ္ေအကုိ ဘြန္းဝယ္ၿပီးေပးရမယ့္ေငြ။ ဆုိပါစုိ႔ ေဒၚလာ ၁ သန္းကုိ အေပါင္အပ္ႏွံေငြထဲ ထဲ့ေပးလုိက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘဏ္ေအက (၁)သန္းထက္ ပိုသုံးခြင့္ရသြားတယ္။ အေပါင္အပ္ေငြကုိ ၂ဝ% လို႔ သတ္မွတ္ထားရင္ သူ႔ဘဏ္ကေန (၄)သန္း သုံးခြင့္ရသြားတယ္။ ဒီဘဏ္ႀကီးကေန အျခားဘဏ္ေတြကုိ ေငြေပးတဲ့အခါမွာလည္း ခုလုိ ေငြကုိ ျပန္ပြားလို႔ရတယ္။ ဗဟုိဘဏ္ကလုပ္တဲ့ေငြနဲ႔ ဘဏ္စံနစ္ကလုပ္တဲ့ေငြဆုိၿပီးျဖစ္လာတယ္။ တကယ္လို႔ ဗဟုိဘဏ္မွာထားရမယ့္ အေပါင္အပ္ႏွံ ေငြအခ်ဳိး (RRR – Required Reserve Ratio)ကုိ ၁ဝ% အထိေလ်ာ့ခ်ထားလုိက္ရင္ ဘဏ္ေအမွာ ၉ သန္း အထိထပ္ၿပီး ေငြေတြ လည္ပတ္ခြင့္ရသြားမယ္။ ဒါဟာ reserve နဲ႔ RRR ကုိသုံးၿပီး ေငြလုပ္တာျဖစ္တယ္။

၁၉၇ဝ ကေန ၂ဝဝ၇ အတြင္း ေဒၚလာေငြရင္း မ်ားျပားျမင့္တက္လာမွဳဟာ ၁၉၇၁ ေရႊေပါင္ဖ်က္တဲ့အက်ိဳးဆက္ ျဖစ္တယ္ဆုိရင္ ၂ဝဝ၇ ကေန၂ဝ၁၆ အထိ ေငြပမာဏမ်ားျပားလာမွဳကေတာ့ ၂ဝဝ၈ ဘ႑ာေရးအက်ပ္အတည္းကုိ ဝင္ကူေပးရတဲ့ ေငြလုံးေငြရင္းထုတ္ေပးမွဳ (Stimulus Package)ေၾကာင့္လို႔ ေျပာရမယ္။ ၂ဝဝ၇ မွာ ၉၅ဝ ဘီလီယံ (၁ ထရီလီယံနီးပါး) ရွိရာကေန ၂ဝ၁၆ မွာ ၄.၅ ထရီလီယံ ျဖစ္လာတယ္။ အက်ပ္အတည္းကာလအတြင္းမွာ အေမရိကန္ဗဟိုဘဏ္က အစုိးရဘြန္းေတြကုိ ၁.၇ ထရီလီယံေလာက္ဝယ္ေပးတယ္။ အစုိးရ ေထာက္ပံ့တဲ့ေကာ္ပုိးေရးရွင္းေတြ (Government-Sponsored Enterprise–GSE)ေတြဆီကလည္း ၁.၇ ထရီလီယံ ေလာက္ဝယ္တယ္။ GSE ဆုိတာပုဂၢလိကေပမယ့္ အစုိးရစပြန္ဆာေပးထားတဲ့လုပ္ငန္းေတြပါ။ ၂ဝဝ၈ မွာနာမည္ႀကီၤးခဲ့တဲ့ ဖန္ဒီေမနဲ႔ ဖရက္ဒီမက္(Fannie May and Freddie Mac)တို႔ဟာ အစုိးရစပြန္ဆာလုပ္ထားတဲ့ ဘ႑ာေရးေကာ္ပုိေရးရွင္းႀကီးေတြေပါ့။ အိမ္ၿခံေျမေခ်းေငြေတြမွာ အဓိကထား လုပ္ၾကတယ္။

ဒီေလာက္ဆုိရင္ အေမရိကန္ေဒၚလာေငြျမင့္တက္လာတဲ့ပမာဏကုိ အဆင့္ဆင့္ အၾကမ္း ျမင္ၾကည့္လို႔ရသြားၿပီ ထင္ပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္ ထူးျခားလာတာက ၁၉၄၄ မွာ ရထားတဲ့ ဘရုိက္တန္ဝုဒ္သေဘာတူညီခ်က္ ၁၉၇၁ မွာပ်က္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ႏုိင္ငံျခား ဗဟုိဘဏ္ေတြကလည္း ေရႊေပါင္ခံထားစရာမလုိပဲ ေငြေတြရုိက္ထုတ္လာႏုိင္တယ္။ အျခား ဗဟုိဘဏ္ေတြက ေငြေတြရုိက္ၿပီး အေမရိကန္ ေဒၚလာကုိ ဝယ္တယ္။ အဲဒီေဒၚလာနဲ႔ပဲ အေမရိကန္အစုိးရဘြန္းေတြမွာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမွဳေတြလုပ္ၾကတယ္။ တရုတ္လုပ္တာ ဒီပုံစံပါ။ ႏုိင္ငံျခား ဗဟုိဘဏ္ေတြက အေမရိကန္အစုိးရဘြန္းေတြမွာရွိတဲ့ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမွဳဟာ ၂ဝဝ၈ ေနာက္ပုိင္းမွာ ၄၄% ေလာက္ အထိရွိလာတယ္။ တဝက္ နီးပါး ေပါ့။ ဆုိလုိတာက အေမရိကန္အစုိးရရဲ႔ဘတ္ဂ်က္ေငြကုိ အေမရိကန္ ဗဟုိဘဏ္အျပင္ အျခားဗဟုိဘဏ္ေတြကပါ ေပးေနတယ္ဆုိတဲ့ သေဘာ။ တနည္း ဒါဟာအေမရိကန္အစုိးရအေပၚမွာတင္တဲ့ေႂကြးလို႔ သတ္မွတ္လို႔ရလာတယ္။ ဒီေနရာမွာ အေမရိကအစုိးရက ထုတ္ေရာင္းတဲ့ဘြန္းေတြအေၾကာင္း နည္းနည္းေျပာဖို႔လုိမယ္ထင္တယ္။

(တီေဘလ္၊ တီႏုတ္၊ တီဘြန္းနဲ႔တစ္ပ္)

အေမရိကန္မွာအစုိးရ (ဘ႑ာေရး႒ာန - Treasury)က ထုတ္ေရာင္းတဲ့ ဘြန္း (၄)မ်ိဳးရွိတယ္။ ဘယ္ေလာက္ရင္းႏွီး ျမဳပ္ႏွံရမယ္ဆုိတဲ့ ကာလအပုိင္းအျခားေပၚမွာမူတည္ၿပီး အမ်ိဳးအစား သတ္မွတ္ၾကတာျဖစ္တယ္။ တႏွစ္အတြင္း ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံႏုိင္တာကုိ တီေဘလ္ (Treasury bill)လို႔ေခၚတယ္။ ၁လ၊ ၃လ၊ ၆လ နဲ႔ တႏွစ္စသည္ျဖင့္ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ဥပမာ ၃လ (၁၃ ပတ္လို႔ေျပာတယ္)ေဘလ္တခုတန္ဖုိးက ေဒၚလာ ၁ဝဝ ဆုိရင္ဝယ္ခါစ မွာ ၉ဝ နဲ႔ေလ်ာ့ေရာင္းထားမယ္။ ၃ လမွာ ၁ဝ ျမတ္မယ္ဆုိတဲ့သေဘာ။ ၾကားထဲမွာ အစုိးရဆီမွာေငြျပန္ေဖၚလို႔ မရဘူး။ အတုိးမရွိဘူး။ အျပင္မွာ အေရာင္းအဝယ္ေတာ့လုပ္ႏုိင္မယ္။ တီေဘလ္တုိင္း ဒီသေဘာတရားပဲ။ ေနာက္တခုက တီႏုတ္ (Treasury notes)။ သူကအေမရိကန္မွာ အရမ္းေပၚျပဴလာျဖစ္တယ္။ ၁ဝ ႏွစ္ကေန ႏွစ္၃ဝ အထိ ျမဳပ္ထားရတယ္။ သူ႔မွာ ပုံေသသတ္မွတ္ထားတဲ့ အတုိးရွိတယ္။ ၆ လ တခါ ထုတ္ယူႏုိင္တယ္။ အဲသည္လုိ ၆ လ တခါ အတုိးေပးတာကုိ ကူပြန္ေပးထားတယ္ေခၚတယ္။ ပထမေျပာတဲ့ တီေဘလ္ေတြမွာေတာ့ ကူပြန္မရဘူးေပါ့။ အခ်ိန္ၾကာတဲ့ တီႏုတ္က အတုိးပုိရမယ္။ တီေဘလ္နဲ႔တီႏုတ္ေနာက္မွာ တီဘြန္း (Treasury Bond) ရွိတယ္။ တီႏုတ္နဲ႔ဆင္တူတယ္။ ဒါေပမယ့္ အနည္းဆုံး ယူအက္စ္တေထာင္ရင္းရတယ္။ အၿပိဳင္မရွိရင္ ေဒၚလာငါးသန္းဖုိးအထိပဲ အမ်ားဆုံး ဝယ္ႏုိင္မယ္။

အၿပိဳင္မရွိရင္လို႔ေျပာရတာက ေလလံနဲ႔ဝယ္ရတာမ်ိဳး ရွိႏုိင္တယ္။ ေလလံေစ်းဆုိရင္ေတာ့ ေစ်းကပုံမွန္မရွိဘူး။ ဝယ္သူမ်ားတဲ့အခါ ၿပိဳင္ဆြဲရရင္ တက္ေစ်းက်ေစ်းရွိမယ္။ ေနာက္ဆုံးတခုကေတာ့ တစ္ပ္ (TIPS – Treasury Inflation Protected Securities) ပါပဲ။ နာမည္ကုိ ၾကည့္က တည္းက ရွင္းပါလိမ့္မယ္။ သူကေငြေဖာင္းပြႏႈန္းကေန အကာအကြယ္ေပးထားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လုံၿခံဳတယ္လို႔ သုံးတာေပါ့။ ေငြေဖာင္းပြႏႈန္းကုိ ဘာနဲ႔တုိင္းမလဲဆုိေတာ့ ေစ်းႏႈန္းေတြကိုၾကည့္တယ္။ ေစ်းႏႈန္းညႊန္ကိန္း (CPI – Consumer Price Index)ကုိၾကည့္ၿပီး ေရာင္းေပးထားတဲ့ တစ္ပ္ေတြကုိ ေစ်းအတက္အက် လုပ္ေပးတယ္။ ငါးႏွစ္ကေန ႏွစ္သုံးဆယ္ၾကားကာလ ရွိတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ တစ္ပ္တခုကုိ ေဒၚလာ(၁ဝဝ)ထုတ္တယ္။

အခုလုိ အစုိးရက ဘြန္းေတြထုတ္ေရာင္းတယ္ဆုိတာ အစုိးရက ဝယ္ယူသူေတြဆီက ေငြေခ်းယူလုိက္တဲ့သေဘာပါပဲ။ အဲသည္ေငြေတြဟာ အစုိးရဘတ္ဂ်က္ေငြထဲကုိ ေရာက္လာတယ္။ ပုံမွန္မွာေတာ့ ဗဟုိဘဏ္က အစုိးရကထုတ္တဲ့ ဒီဘြန္းေတြကုိ ခ်ိန္ဆၿပီး ဒုိင္ခံဝယ္ေပးပါတယ္။ ဒါက အစုိးရရဲ႔ဘတ္ဂ်က္ေငြ (fiscal policy)ကုိ ဗဟုိဘဏ္ရဲ႔ေငြေၾကးေပၚလစီ(monetary policy) ကဘယ္လုိ ခ်ိတ္ဆက္ပံ့ပုိးတယ္ ဆုိတာ ပါပဲ။ ထူးျခားတာက ေရွ႔မွာေျပာခဲ့သလုိ အေမရိကန္ဗဟုိဘဏ္ကသာမက ႏုိင္ငံျခားဗဟုိဘဏ္ေတြကပါ အေမရိကန္ဘြန္းေတြကုိဝယ္ၿပီး ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံတယ္။ ဒါဟာအေမရိကန္အစုိးရအတြက္ ေငြလုပ္ေပးသလုိျဖစ္လာတာမို႔ ေဒၚလာစံျပဳလာတဲ့ စကၠဴေငြေခတ္ရဲ႔ထူးျခားမွဳတခု ျဖစ္လာတယ္။

ေနာက္တခ်က္က ၁၉၄၃ ဒုတိယကမာၻစစ္ အရွိန္ျမင့္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာတုန္းက ေငြေတြအမ်ားႀကီးရုိက္ထုတ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဗဟုိဘဏ္ရဲ႔ အရင္မူလအေျခခံေငြထက္ ၂၇% ေလာက္ပဲ ျမင့္တက္ခဲ့တယ္။ ခု ၂ဝဝ၈ ဘ႑ာေရးအက်ပ္အတည္းျဖစ္ၿပီး ၂ဝဝ၉ မွာ မူလေငြထက္ ၁ဝဝ% ေက်ာ္၊ ၂ဝ၁၁မွာ ၃၄%ေက်ာ္နဲ႔ ၂ဝ၁၃ မွာ ၃၉% ေက်ာ္ ဗဟုိဘဏ္ေငြေတြ ထပ္တုိးထုတ္ရတယ္။ ၂ဝ၁၆ မွာ အေမရိကန္အစုိးရရဲ႔ေႂကြးၿမီဟာ (အစုိးရကထုတ္ေရာင္းတဲ့ဘြန္းေတြကုိ ဆုိလုိတယ္) ၁၉ ထရီလီယံကုိ ေရာက္လာတယ္။ အဲသည္အထဲမွာ ဗဟုိဘဏ္ကဝယ္ေပးတာက ၂.၅ ထရီလီယံ၊ ႏုိင္ငံရပ္ျခားက ဗဟုိဘဏ္ေတြကဝယ္တာက (၆)ထရီလီယံျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ အေမရိကန္အစုိးရေႂကြးၿမီရဲ႔ တဝက္ေလာက္ဟာ ဗဟုိဘဏ္ေတြကလုပ္ေပးထားတဲ့သေဘာေပါ့။

ေရႊေပါင္မရွိတဲ့ေနာက္ ဒီေလာက္ေငြေတြ တုိးထုတ္ေနတာ ဘာျပႆနာမွ မရွိဘူးလားဆုိေတာ့ ရွိပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ ျမန္မာျပည္မွာလည္း ေငြေတြရုိက္ထုတ္ၿပီး ပစၥည္းေတြဝယ္ အိမ္ေတြေဆာက္၊ လမ္းေတြေဖာက္ စီမံကိန္းေတြအမ်ားႀကီး လုပ္လို႔ရမွာေပါ့။ ေငြေတြရုိက္ပါေတာ့လား ဆုိေတာ့ မျဖစ္ပါဘူး။ ေငြေတြကုိ ကုိယ္ရုိက္ခ်င္သေလာက္ မရုိက္ႏုိင္ေအာင္ တားထားတဲ့စည္းတခုရွိေနတယ္၊ အဲဒါေငြေဖာင္းပြမွဳပါ။ အေမရိကန္မွာ ဒီေလာက္ ေငြေတြရုိက္ထုတ္ေနတာေတာင္ ေငြေဖာင္းပြမွဳ မျဖစ္တာကုိ ေနာက္ပိုိင္းမွာ ပညာရွင္ေတြက ရိပ္စားမိလာတယ္။ အဲဒါ သူ႔ေငြကုိ တကမာၻလုံးက သုံးေနၾကလို႔ပါ။ ကမာၻကလက္ခံတဲ့ ေငြေၾကးတခုျဖစ္ေနတယ္ဆုိတာ နည္းတဲ့အားသာခ်က္မဟုတ္ပါဘူး။ ေငြကုိ တကမာၻလုံးေစ်းကြက္ကုိၾကည့္ၿပီးလုပ္ႏုိင္တဲ့ အခြင့္အေရးတခုရသြားတယ္။

(ေငြမေဖာင္းပြေပမယ့္အတုိးတက္)

ဒါေပမယ့္ ေငြကုိေခ်းေငြအျဖစ္နဲ႔ လုပ္ထားတာျဖစ္လို႔မို႔ အတုိးေပးရတဲ့ျပႆနာေတာ့ ရွိလာတယ္။ အတုိးေငြေတြ ဘယ္ေလာက္ မ်ားသလဲ ဆုိေတာ့ ေရွ႔ႏွစ္မွာျဖစ္မယ့္အတုိးေငြဟာ ၃၉ဝ ဘီလီယံျဖစ္လာမယ္။ အဲဒါဟာ ၂ဝ၁၇ ကေပးတဲ့ အတုိးထက္ (၁)ဆခြဲျဖစ္လာမယ္ဆုိတာပါပဲ။ ဒီႏႈန္းဟာ ၂ဝ၂ဝ ေရာက္လာရင္ အေမရိကန္အစုိးရက ေပးရမယ့္အတုိးေငြဟာ ပညာေရး၊ ကေလးေတြနဲ႔မိသားစုေတြကုိ ေထာက္ပံ့စရိတ္ ေတြနဲ႔ အစားအေသာက္ေထာက္ပံ့ေပးရတာေတြထက္ ပုိမ်ားလာမယ္လို႔ဆုိတယ္။ ဒီေတာ့ ေရွ႔မွာေျပာခဲ့တဲ့ QT (Quantitative Tightening) ဆုိတဲ့ ေငြပင္ေငြရင္းေတြကုိ က်ပ္တဲ့ဘက္ကုိ ျပန္လွည့္လာေနတယ္။ ၂ဝ၁၇ ေအာက္တုိဘာမွာ သက္တမ္းျပည့္သြားတဲ့ ဘြန္းေတြေနရာမွာ အသစ္ျပန္ မဖန္တီးေတာ့ပဲ စရပ္လုိက္တယ္။ ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြအရ ေငြရင္းျပန္က်ပ္တာဟာ၂ဝ၁၉ ႏွစ္ကုန္အထိ ၁ ထရီလီယံ လ်ာထားတယ္။ စက္တင္ဘာ၂၇ က အေမရိကန္ဗဟုိဘဏ္ဟာ ၂ဝ၁၈ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ဘဏ္တုိးႏႈန္းကုိ တင္လုိက္ၿပီျဖစ္တယ္။ ေခ်းေငြေတြကုိ ျပန္ဖ်က္ဖို႔ လုပ္ေနတာျဖစ္တယ္။ ေငြတန္ဖုိးရွိလာေအာင္လုပ္ေနတာဟာ တကယ္ေတာ့ အက္ဆက္(စေတာ့)ေစ်းေတြ တက္ေနတာကုိ ထိန္းညွိေနတာလည္းျဖစ္တယ္။

ဒီေငြရင္း တင္းက်ပ္တဲ့ေပၚလစီဟာ လက္ရွိ ထရမ့္က အခြန္ေငြေလ်ာ့ခ်ထား (tax cut က ၂ဝ၂၅ အထိသြားမယ္)တာနဲ႔ေပါင္းလုိက္ေတာ့ ေရွ႔ႏွစ္မွာ အေမရိကန္အစုိးရရဲ႔ ဘတ္ဂ်က္လုိေငြဟာ (၁)ထရီလီယံနီးပါးကိုေရာက္သြားမယ္လို႔ခန္႔မွန္းထားၾကတယ္။ ၂ဝ၁၂ ကေနျပန္ ၾကည့္ရင္အစုိးရရဲ႔ အႀကီးမားဆုံးဘတ္ဂ်က္လုိေငြျဖစ္လာမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္ဗဟုိဘဏ္သမုိင္းကုိ ျပန္လွန္လုိက္ေတာ့ ဂ်ီဒီပီရဲ႔ ၂% ေက်ာ္ၿပီး ေငြလုပ္တာကုိေလ်ာ့ခ်လုိက္မယ္ဆုိရင္ ယူအက္စ္အေနနဲ႔ စီးပြားေရးက်ဆင္းမွဳနဲ႔ႀကံဳေတြ႔ရမယ္လို႔ စာရင္းအခ်က္အလက္ ေတြက ျပေနတယ္။ ဒါဟာ ေငြရင္းတင္းက်ပ္တာကုိ လုပ္ခ်င္တုိင္းလုပ္လို႔မရဘူး ဆုိတဲ့သေဘာပါပဲ။ ေရႊေပါင္ဖ်က္တဲ့ေနာက္ပုိင္း ဗဟုိဘဏ္ ဟာ ပုိက္ဆံကုိ လုိသလုိ တုိးလို႔ေလ်ာ့လို႔ရလာတယ္။ ႏုိင္ငံေတြမွာေငြေၾကးေပၚလစီဟာ တကယ္ ထိေရာက္တဲ့လက္နက္တခု ျဖစ္လာတယ္။

ဒါေပမယ့္ ေရွ႔မွာေျပာခဲ့သလုိ ေရွ႔တုိးေတာ့တံပုိး ေနာက္ဆုတ္ေတာ့ လွည္းတုတ္ျဖစ္ႏုိင္တဲ့အေနအထားေတြလည္း ႀကံဳေနရတယ္။ အခြန္ေငြ ေလ်ာ့ေကာက္တာက အစုိးရဆုံးျဖတ္ခ်က္၊ ျပည္သူေတြလက္ထဲ ေငြမ်ားလာေအာင္လုပ္တာ။ ေငြမ်ားမွ သုံးႏုိင္မယ္။ ဘဏ္တုိးႏႈန္းတင္တာက ဗဟုိဘဏ္ေပၚလစီ။ အတုိးမ်ားေတာ့ အပ္ေငြမ်ားမယ္။ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ေငြေခ်းရခက္မယ္။ ေငြေတြဘဏ္ထဲ ျပန္သြင္းတာ။ အတက္အဆုတ္ ပဲ။ ဒီအေနအထားမွာ ကုန္သြယ္စစ္ေၾကာင့္ သြင္းကုန္ေတြမွာ အခြန္ရွိလာေတာ့ ေစ်းတက္လာမယ္။ အဲသည္ကုန္ေတြနဲ႔ ျပည္တြင္း ကုန္ေတြ ယွဥ္ေရာင္းလာႏုိင္မယ္။ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းေတြကုိ ျပန္ဖြင့္တာ။ ဒါေၾကာင့္ထရမ့္က ဘဏ္တုိးႏႈန္းခ်ခ်င္တာ။ ဗဟုိဘဏ္က သူ႔ေပၚလစီနဲ႔သူ သြားေနတယ္။

(တင့္ကားေပၚက ပဲႏုိ႔ဗူးမ်ား)

ကုန္သြယ္စစ္က ဂ်ဴလုိင္လဆန္းမွာစၿပီး စက္တင္ဘာလကုန္ေလာက္မွာ တရုတ္ကုန္သြယ္မွဳတန္ဖုိးရဲ႔တဝက္ေလာက္အထိ အခြန္ႏႈန္းထားေတြ သတ္မွတ္ခဲ့တာဆုိေတာ့ တုိက္ပြဲအရွိန္က မွန္းထားတာထက္ တင္ထားတယ္လို႔ေျပာႏုိင္တယ္။ စခါစမွာ ဘာမွန္းမသိရေပမယ့္ (၃)လေက်ာ္ ၾကာလာတဲ့အခ်ိန္မွာ အေမရိကန္ရဲ႔ဗ်ဴဟာက ထင္ရွားလာတယ္။ ပထမမွာ ထရမ့္ကအားလုံးကုိ ပတ္ရမ္းလုိက္တယ္။ ဥေရာပ၊ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကုိရီးယား အားလုံးကုိၿခိမ္းေျခာက္တယ္။ စစ္စခန္းေတြအစဥ္အလာရွိေနတဲ့ ဂ်ပန္နဲ႔ကုိရီးယားကုိေတာင္ တပ္ခ်ထားတဲ့ အတြက္ လုံၿခံဳေရးစရိတ္သေဘာမ်ိဳး ေပးရမယ္ဆုိတယ္။ ခု သူရမ္းထားတဲ့ ကေနဒါ၊ မကၠဆီကုိနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးစာခ်ဳပ္ ျပန္ခ်ဳပ္တယ္။ နက္ဖ္တာ (NAFTA) ဗားရွင္းအသစ္ပဲေျပာရမယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့လက အီးယူနဲ႔ကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူညီခ်က္ ယူတယ္။ ေရွ႔မွာ ဂ်ပန္နဲ႔ ေတာင္ကုိရီးယားကုိ တႏုိင္ငံခ်င္းဆီ ညွိဖို႔ရွိတယ္။ ဒီၾကားထဲမွာ ေျမာက္ကုိရီးယားက ကင္ဂ်ဳံအန္ကုိေတြ႔မယ္။ ခ်ဳပ္ေတာ့ တရုတ္ကုိ ပတ္ၿပီးပိတ္ဖို႔လုပ္တာပဲ။

ဒါၿပီးရင္ အုိဘားမားလက္ထက္က (၁၂)ႏုိင္ငံပါဝင္တဲ့ အာရွအေမရိကကုန္သြယ္ေရး(TPP) စာခ်ဳပ္ကုိ တႏုိင္ငံခ်င္းစီနဲ႔လုိက္ၿပီး စာခ်ဳပ္ဖို႔ လုပ္လာႏုိင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ တပ္က တုိင္းရင္းသားအားလုံးနဲ႔မေဆြးေႏြးပဲ တဖြဲ႔ခ်င္းစီေဆြးေႏြးတဲ့သေဘာမ်ိဳးနဲ႔ မတူဘူးလား။ ဒီလုိဆုိရင္ စစ္တုိက္တာနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးတာနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးစာခ်ဳပ္ေတြခ်ဳပ္တာဟာ ေနာက္ခံသေဘာက မကြာဘူးေျပာႏုိင္မယ္။ က်ည္ဆံ ေနရာမွာ အလူမီနီယမ္ဝင္လာတဲ့သေဘာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ တုိက္ေလယဥ္နဲ႔တင့္ကား အေရာင္းအဝယ္အစား ပဲႏုိ႔အေၾကာင္း ေျပာင္းေျပာၾက တာပါပဲ။ ခုအေမရိကန္ မဟာမိတ္ဖြဲ႔တဲ့အတြက္ ေနာက္ပုိင္းမွာ အေမရိကန္အုပ္စုနဲ႔ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ တရုတ္အုပ္စုနဲ႔ကုန္သြယ္ေရးဆုိတာမ်ိဳး ေျပာင္းသြားႏုိင္တယ္။ ႏုိင္ငံတခ်ိဳ႔က ၾကားေနမယ္။ စီးပြားေအး(Cold Trade) ေခတ္ေပါ့။ စီးပြားေအးက လြတ္လပ္တဲ့ကုန္သြယ္ေရး အမူအက်င့္ကုိ တရုတ္ကမက်င့္သုံးတာေၾကာင့္လို႔ အေမရိကန္ေတြက အေၾကာင္းျပတယ္။ ခ်ဳပ္ေျပာေတာ့ ေစ်းကြက္ေပါ့။ အရင္က အုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီ ခုေတာ့ မားကက္ေပါ့။

အေမရိကန္သာ TPP ကုိ ပုံစံတမ်ိဳးနဲ႔ျပန္အသက္သြင္းရင္ အေရွ႔ေတာင္အာရွမွာ TPP ထဲပါၾကတာက ဘရူႏုိင္း၊ မေလး၊ ထုိင္းနဲ႔ စကၤာပူ။ က်န္ေနတဲ့ထဲက ျမန္မာနဲ႔အင္ဒုိကုိ အေမရိကန္က ပုံစံတမ်ိဳးစီနဲ႔သုံးသပ္မယ္လို႔ယူဆရတယ္။ ထရမ့္ပစ္ေနတဲ့ ေရာေထြးဗ်ဴဟာက ျမန္မာတပ္ကုိ လမ္းေၾကာင္းတခု ဖြင့္ေပးဖို႔လို႔ ယူဆရတယ္။ စစ္တုိက္တဲ့ေခတ္ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။
https://www.facebook.com/2011-publishing-514608691929218/