ဆရာမတင္ တပည့္မခံခ်င္ၾကသူမ်ား(ပါေမာကၡေရႊရိုး) (ပထမပိုင္း)

http://www.amnh.org/our-research/anthropology

အပိုင္း ၁- ကၽြန္ေတာ္ဒီေန႔ေဟာေျပာမွာက အေရွ႔ေတာင္အာရွမွာရွိတဲ့ေတာင္ေပၚေဒသေတြ ရဲ့အေၾကာင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေဒသေတြဟာ အရမ္းက်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္ကေန ကေမၻာဒီးယားေျမာက္ပိုင္း၊ လာအိုနိုင္ငံအားလံုး၊ ယိုးဒယားေျမာက္ပိုင္းနဲ႔ ျမန္မာနိုင္ငံေျမာက္ပိုင္း၊ အိနၵိယအေရွ႔ေျမာက္ပိုင္း၊ တရုတ္ျပည္ အေနာက္ေတာင္ပိုင္း ယူနန္၊ ေကြက်ိဳးနဲ႔ ကြမ္းရွီးျပည္နယ္ေတြ အဲဒါေတြအားလံုး ဒီေဒသႀကီးမွာပါၾကတယ္။ အဲဒီေဒသႀကီးဟာ စတုရန္းကီလိုမီတာ (၂)သန္း (၅)သိန္း က်ယ္ဝန္းပါတယ္။ အဲဒီမွာ လူဉီးေရ သန္း(၁ဝဝ)ေလာက္ေနထိုင္ၾကပါတယ္။
အဲဒီေဒသကို ဇိုးမီးယား Zomia လို႔ နာမည္ေပးၾကည့္ရေအာင္။ အဲဒီနာမည္ကို ကၽြန္ေတာ္ေပးတာ မဟုတ္ဘူး။ ပါေမာကၡ Leach ဆီက ငွားသံုးထားတာပါ။ အဲဒီ ဇိုးမီးယားေဒသဟာ နိုင္ငံ (၈)နိုင္ငံရဲ့ နယ္စပ္ေဒသအျဖစ္နဲ႔တည္ရွိပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔သတိထားမိၾကမလားေတာ့ မသိဘူး။ ဇိုးမီးယားရဲ့သေဘာက နယ္နိမိတ္အပိုင္းအျခားေတြ (boundary)ေတြကို ဂရုမစိုက္ပါဘူး။ (၁၉) ရာစုနွစ္အထိ အဲဒီ နယ္နိမိတ္ (boundary)ေတြ မရွိၾကေသးပါဘူး။ အဲဒီမွာေနတဲ့ေတာင္ေပၚသားေတြကလည္း ဒီနယ္နိမိတ္ (boundary)ေတြကို ဂရုမစိုက္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒီေတာင္ေပၚသားေတြလိုပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔ နယ္နိမိတ္ေတြကို ခဏေလာက္ေမ့ထားလိုက္ၾကရေအာင္။
ဒီ ဇိုးမီးယားရဲ့သေဘာတရားဟာ ရွင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တျခားတဘက္မွာ အျငင္းပြားစရာေတြလည္း ရွိေနျပန္တယ္။ ဇိုးမီးယားဟာ ကမၻာေပၚမွာ အစိုးရေတြရဲ့အုပ ္ခ်ဳပ္ေရးသိပ္မေရာက္ေသးတဲ့ အႀကီးဆံုးေနရာ(၁)ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ့ေန႔ရက္ေတြဟာ မၾကာခင္ကုန္ဆံုးေတာ့မွာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္(၁၅ဝဝ)ေလာက္ကိုျပန္ၾကည့္ရင္ ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့လူမ်ားစုႀကီးဟာ ဒီလိုပဲ အုပ္ခ်ဳပ္သူမရွိဘဲေနခဲ့ၾကတာကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ အခုအခ်ိန္အထိ ယိုးဒယားနဲ႔ဗီယက္နမ္ေျမျပန္႔သားေတြ ဟာ အဲဒီေတာင္ေပၚသားေတြကို သူတို႔ရဲ့သက္ရွိထင္ရွားရွိေနေသးတဲ့ ဘိုးေဘးဘီဘင္ေတြအျဖစ္ျမင္ၾကပါ တယ္။ ေတာင္ေပၚေဒသကိုသြားတာဟာ ကိုယ့္လူမ်ိဳးေတြ အတိတ္ကဘယ္လိုေနခဲ့ၾကတယ္ဆိုတာကို သြားၿပီးေလ့လာတာနဲ႔ပံုစံတူပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္္ေတာ္ကေတာ့ အဲဒီလိုမျမင္ပါဘူး။ အဲဒီလူေတြဟာ အဲဒီေတာင္ေပၚမွာ အၿမဲတမ္းေနလာၾကတဲ့လူေတြမဟုတ္ၾကပါဘူး။ ပိုၿပီး တိတိက်က်ေျပာရရင္ သူတို႔ကို ေျမျပန္႔လြင္ျပင္ေတြကေန ထြက္ေျပးသြားၾကတဲ့လူေတြအျဖစ္ ျမင္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ ကၽြန္္ေတာ္ေမးခ်င္တာက သူတို႔ဘာလို႔ ဒီလိုထြက္ေျပးၾကတာလဲ။
တကယ္ေတာ့ သူတို႔ဟာ ေျမျပန္႔ကအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကိုေၾကာက္လို႔ထြက္ေျပးၾကရတာပါ။ သူတို႔ထြက္ေျပးရတဲ့အေၾကာင္းရင္း (၃)ခုရွိတယ္။
၁။ စစ္မတိုက္ခ်င္လို႔
၂။ စစ္ကေန ထြက္ေျပးခ်င္လို႔၊ ၿပီးေတာ့
၃။ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြအတြက္ အလုပ္မလုပ္ေပးခ်င္လို႔ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
မ်ားေသာအားျဖင့္ သူတို႔ဟာ ဟန္ဗဟိုအစိုးရကေန ထြက္ေျပးၾကတယ္။ သူတို႔ရဲ့ဘဝေနပံုထိုင္ပံုေတြ ဘာထူးျခားမႈရွိသလဲဆိုေတာ့ သူတို႔ဟာ လိုအပ္ခ်က္အရမဟုတ္ဘဲ သူတို႔ရဲ့ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ ဒီလိုေနဖို႔ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
ပထမဆံုးေျပာခ်င္တာက သူတို႔ဟာ တျခားကလာတဲ့အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို ေရွာင္ရွားခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ တစ္ခုက သူတို႔ရဲ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္းမွာပဲ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးထူေထာင္တာကိုလည္း ေရွာင္ရွားခဲ့ ၾကတယ္။သူတို႔ေနခဲ့တဲ့ေနရာေတြက ေတာင္ေပၚအေဝးႀကီးမွာရွိလို႔ ေျမျပန္႔ကအစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြအေနနဲ႔
ေရာက္ေအာင္သြားဖို႔ခက္လွပါတယ္။
တခါ ေတာင္ေပၚသားေတြ ေရႊ႔ေျပာင္းေတာင္ယာလုပ္ၾကတယ္။ သူတို႔ရဲ့စိုက္ခင္းေတြကို ခဏခဏေျပာင္းၾကတယ္။ ရြာေတြကို ခဏခဏ ေရႊ႔ၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြ အခြန္လိုက္ေတာင္းဖို႔ခက္သြားတယ္။ သူတို႔စိုက္တဲ့အသီးအနွံက ေျမႀကီးေအာက္မွာသီးတယ္။ ဥပမာ အာလူး၊ ပီေလာပီနံလိုဟာမ်ိဳး။ အဲဒီသီးနွံေတြဟာ ရင့္မွည့္ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာလည္း မရိတ္သိမ္းေသးဘဲပစ္ထားလို႔ရတယ္။ ေတာင္ေပၚသားေတြ ဒီလိုနဲ႔ အနၱရာယ္ကေန အခ်ိန္မေရြးေရွာင္တိမ္းနိုင္တယ္။ လိုအပ္ရင္လည္း ေတာထဲမွာ အမဲလိုက္၊ သစ္သီးသစ္ဥေတြ ခူးစားၿပီး အသက္ဆက္ရွင္နိုင္ၾကတယ္။
ဇိုးမီးယားဆိုတာ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ (၂ဝဝဝ)အတြင္းမွာ လူေတြ သူတို႔ကိုအုပ္ခ်ဳပ္မယ့္သူေတြဆီကေန ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ၿပီး လာေရာက္ေနထိုင္ခဲ့ၾကတဲ့ ေနရာအရပ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတိမ္းေရွာင္လာၾကတဲ့ ထဲက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အစပိုင္းတုန္းက ေျမျပန္႔မွာေနခဲ့ၾကတဲ့လူေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ့ပံုျပင္ဇာတ္လမ္းေတြထဲမွာ သူတို႔ေရႊ႔ေျပာင္းလာခဲ့ၾကတဲ့သမိုင္းကို ေတြ႔နိုင္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ့ပံုျပင္ေတြအရဆိုရင္ ဒီေတာင္ေပၚသားေတြဟာ အရင္တုန္းက ေျမျပန္႔မွာေနခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔ကိုအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ဘုရင္ရွိတယ္။ သူတို႔မွာ စာေပအေရးအသားလည္း ရွိတယ္ဆိုတာ သိနိုင္ပါတယ္။
ေအဒီ (၁၄ဝဝ)အထိေတာ့ အဲဒီမွတ္တမ္းေတြကိုရွာဖို႔မလြယ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေအဒီ (၁၄ဝဝ)ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ့ အဲဒီ အေထာက္အထားေတြဟာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းရွိလာပါတယ္။
Ming မင္းေခတ္နဲ႔ Qing ခ်င္းေခတ္ေတြမွာ စစ္မက္ထူေျပာတယ္။ အတိုက္ခံရတဲ့ Hmong မႈန္းလူမ်ိဳးေတြ Mien ျမန္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔တျခားလူမ်ိဳးေတြဟာ ေတာင္ေပၚကိုတက္ေျပးၾကတယ္။ သူတို႔ဟာ (၁၉)ရာစုအလယ္ပိုင္းမွာ Taikping ထိုက္ဖင္ အေရးေတာ္ပံုရယ္၊ Yunan ယူနန္နဲ႔ Guizhou ေကြ႔က်ိဳးျပည္နယ္ေတြမွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Miao ေျမာင္သူပုန္နဲ႔ Penthay ပန္းေသးသူပုန္ရန္ေၾကာင့္ ထပ္ၿပီးေျပးရျပန္တယ္။
ကၽြန္္ေတာ္တို႔ေတြ႔ရတဲ့ အေစာဆံုး အေျခခ်သီးနွံစိုက္ပ်ိဳးရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့အေထာက္အထားေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္(၈ဝဝဝ)ထက္ မေစာပါဘူး။ အေျခခ်စိုက္ပ်ိဳးေရးက လူေတြနဲ႔စားစရာေတြကို တစ္ေနရာထဲမွာစုေပးတယ္။ အဲဒီလိုနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အဲဒီၿမိ့ဳျပနိုင္ငံေတြဟာ ေျမျပင္ေပၚမွာအစက္အေျပာက္ကေလးေတြသာသာ ရွိတာပါ။ အဲဒီၿမိ့ဳျပနိုင္ငံေတြရဲ့ၾသဇာအာဏာဟာ သူတို႔ရဲ့ပတ္ဝန္းက်င္ ကီလိုမီတာ (၂ဝဝ)ေလာက္အတြင္းမွာပဲ ရွိပါတယ္။ အဲဒါထက္ မပိုပါဘူး။ အဲဒီနယ္ပယ္ရဲ့အျပင္ဘက္မွာရွိတဲ့လူေတြနဲ႔ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္လို႔မရနိုင္ပါဘူး။ သူတို႔ဟာ အရမ္းကို ဟိုဟိုဒီဒီ ျပန္႔ႀကဲေနပါတယ္။ အဲဒီေနရာေတြကိုသြားၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္မယ္ဆိုရင္လည္း အက်ိဳးအျမတ္မရနိုင္ပါဘူး။ ၿမိ့ဳျပနိုင္ငံေတြဟာ ဒီအျပင္ဘက္ေနရာေတြကေန အခြန္အတုပ္ေတြမရၾကပါဘူး။
ေရာမ၊ တရုတ္နဲ႔ ေမာရိယ (အိနၵိယ၊ Chandragupta)အေစာပိုင္း အင္ပိုင္ယာေတြက အဲဒီအျပင္ဘက္ပိုင္းေနရာေတြကို “လူရိုင္းေတြေနတဲ့ေနရာ”လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။

တိုင္းျပည္ေတြရဲ့နယ္နိမိတ္ဟာ အၿမဲတမ္းလူရိုင္းေတြနဲ႔နယ္နိမိတ္အစပါပဲ။ လူရိုင္းေတြနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈရွိတဲ့တိုင္းျပည္ေတြရဲ့ဆက္ဆံေရးက (၂)မ်ိဳးပဲရွိတယ္။ ပထမ အမ်ိဳးအစားကေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးပဲျဖစ္တယ္။ အေစာပိုင္းတိုင္းျပည္ေတြဟာ ေတာင္ေပၚကထုတ္ကုန္ေတြကို ကိုယ္တိုင္စားသံုးဖို႔ေရာ တျခားတိုင္းျပည္ေတြနဲ႔ကုန္သြယ္ဖို႔ပါ လိုအပ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္အျပင္ဘက္ကလူေတြကို တိုင္းျပည္ေတြက မအုပ္ခ်ဳပ္နိုင္တဲ့အတြက္ သူတို႔က အဲဒီအျပင္ဘက္ကလူေတြကို လြတ္လပ္တဲ့လူမ်ိဳးေတြအျဖစ္နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးလုပ္ၾကရတယ္။ သူတို႔ရဲ့ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔မွ်ားရတယ္။ ဒုတိယအမ်ိဳးအစားကေတာ့ ကၽြန္္ျပဳတာ။ အေစာပိုင္းနိုင္ငံေတြမွာ လူဦးေရမမ်ားေသးဘူး။ ေအဒီ(၁၇ဝဝ)မွာ အေရွ႔ေတာင္အာရွရဲ့လူဉီးေရက တစ္ စတုရန္းကီလိုမီတာမွာ လူ(၅)ေယာက္ပဲေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ အနီးအနားမွာရွိတဲ့တရုတ္ျပည္မွာ တစ္စတုရန္းကီလိုမီတာမွာ လူဦးေရ (၃၅)ေယာက္ရွိတယ္။ အဲဒီကာလမွာ ကၽြန္ေတြဟာ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးမွာ အေရးအပါဆံုးနဲ႔ တန္ဖိုးအရွိဆံုးကုန္ပစၥည္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ မေလးနိုင္ငံေတြဟာ ေက်းကၽြန္ရွာေဖြဖမ္းဆီးၿပီး ကၽြန္ကုန္ကူးတဲ့အလုပ္ေတြေပၚမွာ အေျချပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြတိုက္ၾကတဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္ကလည္း လူေတြကို ကၽြန္အျဖစ္ဖမ္းၿပီးေခၚသြားဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ နယ္ေျမလိုခ်င္လို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီဖမ္းထားတဲ့လူေတြကို စစ္နိုင္တဲ့တိုင္းျပည္ရဲ့အလယ္ပိုင္းကို ေျပာင္းေရႊ႔ေနရာခ်ထားပါတယ္။ အဲဒီ့ နိုင္ငံ့အျပင္ဘက္ကလူေတြကို အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက ထိန္းခ်ဳပ္လို႔မရပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလူေတြကို သြားဖမ္းၿပီး နိုင္ငံရဲ့အလယ္ပိုင္းကို ေခၚလာခဲ့လို႔ရပါတယ္။ အဲဒီနိုင္ငံေတြအားလံုး ေက်းကၽြန္ေတြရဖို႔နည္းလမ္း (၂)လမ္းသံုးၾကတယ္။ ကိုယ္တိုင္သြားဖမ္းရင္ဖမ္း၊ မဖမ္းရင္လည္း အေရာင္းအဝယ္လုပ္ၿပီးရွာခ်င္လည္း ရွာၾကတယ္။ ဉပမာ မနၱေလးနဲ႔အင္းဝမွာေနတဲ့ လူဦးေရအမ်ားစုဟာ တျခားကေန ေရႊ႔ေျပာင္းခံရတဲ့လူေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ့မ်ိဳးဆက္ေတြလို႔ေျပာၾကပါတယ္။
ေနာက္မွအဆက္ကို ဆက္ဖတ္ပါ။
 
ပါေမာကၡေရႊရိုး ေခၚ James Scott ဟာ ေယးတကၠသိုလ္က နိုင္ငံေရးသိပၸံနဲ႔ မနုႆေဗဒSterling ပါေမာကၡျဖစ္သလို လယ္ယာသိသင္ဌာနရဲ့ ဒါရိုက္တာလည္းျဖစ္တယ္။ ပါေမာကၡေရႊရိုးဟာ ဗမာျပည္ကို အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာေရာက္ဖူးသလို သူ႔ရဲ့ The Moral Economy of the Peasant: Rebellion and Subsistence in Southeast Asia ဆိုတဲ့စာအုပ္ဟာ ဗမာျပည္က ဆရာစံေတာင္သူလယ္သမားအေရးေတာ္ပံု၊ ၁၉၃ဝ ကမၻာ့စီးပြားပ်က္ကပ္က အေရွ႔ေတာင္အာရွကလယ္သမားေတြရဲ့လူမႈဘဝေတြကို ဘယ္လိုဂယက္ရိုက္ခတ္ခဲ့သလဲဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေရွ႔ေတာင္အာရွအေၾကာင္းေလ့လာတဲ့ေက်ာင္းသားတိုင္း မဖတ္မေနရ ဖတ္ရတဲ့စာအုပ္ျဖစ္တယ္။ သူ႔ရဲ့ Weapons of the Weak: Everyday Forms of Peasant Resistance, The Art of Not Being Governed: An Anarchist History of Upland Southeast Asia စတဲ့စာအုပ္ေတြဟာ တကမၻာလံုးက Anarchist မင္းမဲ့ဝါဒီေတြရဲ့သမိုင္းကိုစိတ္ဝင္စားသူေတြ ဖတ္ရႈမွီျငမ္းၾကရတဲ့စာအုပ္ေတြျဖစ္တယ္။
အခု ေဆာင္းပါးကို ပါေမာကၡေရႊရိုးကိုယ္တိုင္ ဗမာလိုေရးထားတာပါ။ ေခတ္ေမာင္းကို ပထမဆံုးေဖာ္ျပခြင့္ေပးတဲ့အတြက္ ပါေမာကၡေရႊရိုးကို ေခတ္ေမာင္းက ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။