ျငင္းပယ္ျခင္း၏အလွ(ျဖစ္တည္မႈဒႆနနိဒန္း)ေမာင္ၾကည္သစ္ (၁)

ျငင္းပယ္ျခင္း၏အလွ(ျဖစ္တည္မႈဒႆနနိဒန္း)ေမာင္ၾကည္သစ္ (၁)စာေရးသူ၏ အမွာစာ

ကၽြန္ေတာ္၏ ေက်းဇူးရွင္ဆရာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဒႆနိကေဗဒပါေမာကၡေဟာင္း ဦးခင္ေမာင္ဒင္(ဝါ)ဆရာ(Reggie)က ျဖစ္တည္မႈဝါဒ (Existentialism) ကို ပို႔ခ်ရာတြင္ ဤသို႔မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ဖူးပါသည္။ အိတ္ဇစ္စတင္ရွယ္လစ္ဇင္းကို ေလ့လာသူမ်ားအေနျဖင့္ ယင္းဝါဒႏွင့္ ပတ္သက္၍ တိက်သည့္အနက္အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကို မေမွ်ာ္မွန္းအပ္ေခ်။ ယင္းဝါဒီမ်ားကိုယ္တုိင္က အိတ္ဇစ္ရွယ္လစ္ဇင္းကို အဓိပၸါယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ဖြင့္ဆိုေလ့ရွိသည္ဟု ဆရာက မိန္႔ဆိုခဲ့ပါသည္။

ထို႔ေနာက္ ဆရာသည္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒႏွင့္ပတ္သက္၍ ထင္ရွားေသာအနက္ဖြင့့္္ဆိုခ်က္မ်ားကုိ ခ်ျပပါသည္။ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေပါင္း ဆယ့္တစ္ခုမွ် ရွိပါသည္။ လုံးဝဆန္႔က်င္ျခားနားေနသည္မ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ဖြင့္ဆိုခ်က္တရပ္ကမူ ျဖစ္တည္မႈဝါဒသည္ ဒႆနတရပ္မဟုတ္ပါဟုပင္ ဆုိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ဆရာဦးခင္ေမာင္ဒင္က “ဖြင့္ဆိုထားေသာအနက္အဓိပၸါယ္တို႔သည္ ယင္းဒႆနကို ေယဘုယ်အားျဖင့္သာ သရုပ္ေဖာ္ေလ့ရွိေၾကာင္း မွတ္ယူအပ္ေပသည္” ဟူ၍ မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါသည္။

မွန္ပါသည္။ အေနာက္တိုင္းဒႆနသမိုင္းတြင္ ယေန႔မ်က္ေမွာက္ေခတ္ကို ရႈပ္ေထြးသည့္ေခတ္ (the Age of Complexity) ဟု ေခၚဆို သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ ရႈပ္ေထြးသည့္ေခတ္၏ဒႆနမ်ားထဲတြင္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒသည္ အလြန္ရႈပ္ေထြးေသာဒႆနျဖစ္သည္။ ျဖစ္တည္မႈဝါဒဟု ေခၚေဝၚသမုတ္ျခင္းခံရသူေတြးေခၚရွင္မ်ားကိုၾကည့္လွ်င္ ဘာသာေရးတယူသန္မ်ား၊ အနုပညာရွင္မ်ား၊ စာေရးဆရာမ်ား၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ဝင္မ်ား၊ ဂ်ဴးမ်ား၊ ဘုရားရွိဝါဒီမ်ား(Theists)၊ ဘုရားမဲ့ဝါဒီမ်ား(Atheists) စသည္တို႔ျဖင့္ အယူအဆ အေရွ႔ႏွင့္အေနာက္ ဆန္႔က်င္ေနၾကသူ အမ်ိဳးမ်ိဳး ပါဝင္ေနၾကပါသည္။ ထို႔ျပင္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒဟုသတ္မွတ္ခံရသည့္ ဒႆနမ်ားသည္လည္း တခုႏွင့္တခု ဝိဝါဒ ကြဲျပားျခားနားလွ်က္ ရွိၾကေပသည္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာတရာႏွင့္ ထာဝရဘုရားသခင္(God) ကို လက္ခံသည့္ ကဲကီးဂါးဒ္ (Kierkegarrd)ႏွင့္ ယာစ္ပါးစ္း (Jaspers) တို႔၏ဒႆနအား ျဖစ္တည္မႈဝါဒဟု ေခၚေဝၚၾကသကဲ့သို႔၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာေရးကိုလည္း လက္မခံ၊ ဘုရားသခင္ကိုလည္း လုံးဝျငင္းဆိုၾက သည့္ ယန္းေပါဆာတ္ (Jean Paul Sartre)ႏွင့္ကမ်ဴး(Camus) တို႔၏ ဒႆနကိုလည္း ျဖစ္တည္မႈဝါဒဟုပင္ သတ္မွတ္ၾကျပန္သည္။

ဘုရားမဲ့ျဖစ္တည္မႈဝါဒိီမ်ားအျဖစ္ထင္ရွားၾကသူ ဟိုင္ေဒဂါ(Heidegger)ႏွင့္ယန္းေပါဆာတ္တို႔၏ဒႆနမ်ားကို ေလ့လာၾကျပန္လွ်င္လည္း အဓိက အႏွစ္သာရအားျဖင့္ ျခားနားေနၾကသည္ကို ေတြ႔ရျပန္သည္။ ပုိ၍ဆိုးလွသည္မွာ ျဖစ္တည္မႈဝါဒီဟု ေခၚေဝၚသတ္မွတ္ထားသည့္ ေတြးေခၚပညာရွင္အေတာ္မ်ားမ်ားက မိမိတို႔ ျဖစ္တည္မႈဝါဒီမ်ား မဟုတ္ပါ။ မိမိတို႔ဝါဒမွာလည္း ျဖစ္တည္မႈဝါဒမဟုတ္ဟု လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ျဖစ္တည္မႈဝါဒတြင္ ၾသဇာအေညာင္းဆုံးေတြးေခၚရွင္ဟုဆိုအပ္သည့္ ဟိုင္ေဒဂါသည္ “လူသားဝါဒအေၾကာင္း (On Humanism)” ဟူေသာ စာတမ္းတေစာင္ေရးကာ ဆာ့တ္၏ျဖစ္တည္မႈဝါဒသည္ လူသားဝါဒတမ်ိဳးျဖစ္သည္ဟူေသာအဆိုျပဳခ်က္ကို ဆန္႔က်င္ေဝဖန္ခဲ့သည္။ တဆက္တည္းအမွာပင္ သူသည္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒီမဟုတ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထိုနည္းတူ ကမ်ဴးကလည္း မိမိကို ဆာ့တ္ႏွင့္ယွဥ္တြဲ၍ ျဖစ္တည္မႈဝါဒီအျဖစ္ အထင္အမွားၾကျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ စင္စစ္ မိမိသည္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒီမဟုတ္ေၾကာင္း အတိအလင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

ဤသို႔ေသာအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တည္မႈဝါဒကို တိတိပပအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုေပးရန္ အခက္အခဲေတြ႔ရျခင္းျဖစ္ေပသည္။

အေနာက္တိုင္းဒႆနသမိုင္းတြင္ ေရွးေဟာင္းဂရိေခတ္၌ပင္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားကို ဟိုတစဒီတစ ေတြ႔ရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးစအခ်ိန္ကာလ ေရာက္မွသာလွ်င္ ဒႆနစင္ျမင့္ေပၚသို႔ ထင္ထင္ေပၚေပၚေရာက္ရွိခဲ့သည့္ ဒႆနလႈပ္ရွားမႈတရပ္(Philosophical) ျဖစ္ပါသည္။ ကမၻာေက်ာ္ ျပင္သစ္စာေရးဆရာႀကီးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဆာ့တ္၊ ကမ်ဴး၊ ဆိုင္မြန္ဒီဗိုးဗြား (Simone de Beauvoir)၊ မာစယ္(Marcel) တို႔၏ ဝတၳဳမ်ား၊ စာတမ္းမ်ား၊ ျပဇာတ္မ်ားမွတဆင့္ ကမၻာတဝွမ္းျပန္႔ႏွံ႔တြင္က်ယ္လာေသာ ဒႆနတရပ္ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာစာေပနယ္တြင္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒလိႈင္းဂယက္သည္ ၾကည္ေအးကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ စတင္ရိုက္ခတ္ခဲ့သည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ၁၉၇ဝ ခုႏွစ္ထုတ္ မိုးေဝမဂၢဇင္းတေစာင္တြင္ စာေပေဝဖန္ေရးဆရာ မလိခက ၾကည္ေအး၏ႏြမ္းလ်အိမ္ျပန္ဝတၳဳကို တင္ျပေဝဖန္ရင္း ၾကည္ေအးသည္ ျမန္မာစာေပေလာကတြင္ အေစာဆုံးႏွင့္အထင္ရွားဆုံး အိတ္ဇစ္စတင္ရွယ္လစ္ျဖစ္သည္ဟု ကင္ပြန္းတပ္ခ့ဲသည္။

ယင္းအဆိုျပဳ ပညတ္ခ်က္သည္ ျမန္မာစာေပေလာကကို လႈပ္နိႈးလိုက္သည္။ စာေပဒႆနႏွင့္ပတ္သက္လာလွ်င္ ဆိုရွယ္လစ္သရုပ္မွန္ဝါဒ အိုင္ငယ္ကို ပင္လယ္ပမာအားျပဳယုံစား ထင္မွတ္မွားၾကသူမ်ားကမူ သူတို႔၏ ေဝဝါးေသာမ်က္လုံးျဖင့္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒကိုတခ်က္လွမ္းၾကည့္ရင္း အလကား ဘူဇြာအနုပညာဝါဒမ်ိဳးပါဟု သုံးေနက်လက္သုံးစကားသုံးကာ ေနာက္ခိုင္းလိုက္သည္။

သို႔ေသာ္ စူးစမ္းသူအခ်ိဳ႔ကမူ ျဖစ္တည္မႈဝါဒကုိ လက္လွမ္းမီသေလာက္ေလ့လာၾကၿပီး ေဖာ္ထုတ္တင္ျပၾက၏။ ကမ်ဴးႏွင့္ဆာ့တ္တို႔၏ အထုပၸတၱိမ်ား၊ ဝတၳဳတိုမ်ားကို ဘာသာျပန္ဆိုၾက၏။ ျမန္မာစာေရးဆရာ မည္သူမည္ဝါဟာျဖင့္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒီျဖစ္ႏိုင္တယ္ စသည္ျဖင့္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ မာ့က္စ္ဝါဒ (Marxism) စာေပေဝဖန္ေရးကို ပုံေသစြဲကိုင္ထားသူမ်ားကမူ “ျဖစ္တည္မႈဝါဒဟူသည္ လူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္း ကို ဆန္႔က်င္သည့္ တကိုယ္ေတာ္လြတ္ေျမာက္မႈဝါဒျဖစ္သည္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအရင္းရွင္လူ႔ေဘာင္၏ လူမႈအၾကပ္အတည္းတို႔ကို ပညာတတ္ နည္းျဖင့္ေျဖရွင္းရန္အေျဖမေတြ႔ကုန္ေသာ အရင္းရွင္ပညာတတ္လူငယ္ေလာက၌ ေပၚေပါက္လာေသာ၊ ေခတ္စားလာေသာ အယူဝါဒတရပ္ ျဖစ္သည္” ဟု ေဝဖန္ပုတ္ခတ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုေဝဖန္ေရးဆရာႀကီးမ်ားသည္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒအေၾကာင္းကို ဘာမွ မယ္မယ္ရရ ရွင္းမျပခဲ့ၾကပါ။

ျဖစ္တည္မႈဝါဒသည္ ျမန္မာစာေပနယ္တြင္၁၉၈၉ ခုႏွစ္ဆန္းပိုင္း တဝိုက္တြင္တဖန္ျပန္၍ အသံက်ယ္လာျပန္ပါသည္။ မဂၢဇင္းမ်ားတြင္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒအေၾကာင္း ေဆာင္းပါးမ်ား၊ အင္တာဗ်ဴးမ်ား ပါဝင္လာၾကသည္။ ၾကည္ေအး၏ဝတၳဳမ်ား၊ ကဗ်ာမ်ား ျပန္လည္ဆန္းသစ္လာၾက သည္။ ပန္းဆိုးတန္း စာအုုပ္ဆိုင္ေစ်းခင္းတြင္ကမ်ဴး၊ ဆာ့တ္၊ ေကာလင္းဝီလ္ဆင္(Colin Wilson)၊ ကဖ္ကာ(Kakf) တို႔၏ ဝတၳဳမ်ားသည္ ေစ်းေခၚပစၥည္းမ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။ ျဖစ္တည္မႈဝါဒသည္ ယေန႔စာေပေလာကအတြက္ အားထားစရာ စာေပအယူအဆဟုဆိုသူက ဆိုၾကသည္။ အလကား ေပါက္တက္ကရဝါဒဟု ဆဲသူက ဆဲၾကသည္။ ဘယ္စာေရးဆရာမကျဖင့္ ၾကည္ေအးလက္သစ္ကေလးဟု သတ္မွတ္သူက သတ္မွတ္ၾကသည္။ ဘယ္စာေရးဆရာႀကီးေတြကေတာ့ ေနာက္တိုးအိတ္ဇစ္ေတြဟု တံဆိပ္တပ္သူက တံဆပ္တပ္ၾကသည္။ ဒီတံဆိပ္ႀကီးက အတုႀကီးပါဟု ျငင္းသူကျငင္း၏။ ျဖစ္တည္မႈဝါဒအရႈပ္အေထြးသည္ ျမန္မာစာေပနယ္တြင္ သပြတ္အူလိုက္လွ်က္ရွိေလၿပီ။

ဤသို႔ဆိုပါလွ်င္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒဟူသည္ အဘယ္နည္း။

ဤစာအုပ္သည္ စာေရးသူေလ့လာသိရွိနားလည္ထားေသာ ျဖစ္တည္မႈဝါဒအေၾကာင္းကို မိတ္ဆက္နိဒါန္းအျဖစ္ ရွင္းလင္းတင္ျပခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤသို႔ရွင္းလင္းရာတြင္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ျဖစ္တည္မႈဝါဒ၏ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ထင္ရွားသူ ျပင္သစ္ေတြးေခၚရွင္ စာေရးဆရာႀကီး ယန္းေပါဆာ့တ္၏အယူအဆမ်ားကို မ႑ိဳင္ထား၍ဖြင့့္္ဆိုရွင္းလင္းပါသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္နည္း။ ယေန႔ ျမန္မာ့စာေပ နယ္တြင္ ျဖစ္တည္မႈဝါဒဟုဆိုလိုက္လွ်င္ ဆာ့တ္ႏွင့္ကမ်ဴးတို႔ကိုသာ အသိမ်ားၾကပါသည္။ သူတို႔ႏွစ္ဦး ယွဥ္လိုက္လွ်င္လည္း ဆာ့တ္၏ ဝတၳဳမ်ားထက္ ကမ်ဴး၏ဝတၳဳမ်ားကို ျမန္မာျပန္ဆိုမႈပုိမ်ားသည္။ စစ္ႀကီးၿပီးစ ျပင္သစ္စာေပေလာကတြင္လည္း သူတတို႔ႏွစ္ဦး၏ အမည္သည္ အတူယွဥ္တြဲထင္ရွားပါသည္။ ျဖစ္တည္မႈဝါဒအယူအဆကို ရသစာေပဝတၳဳအျဖစ္ေရးဖြဲ႔ရာ၌ ကမ်ဴးသည္ ဆာ့တ္ထက္ သာလြန္ေကာင္းမြန္ သည္ဟု ဆိုၾကပါသည္။ သို႔ရာတြင္ဒႆနက်မ္းမ်ားျပဳစု၍ ျဖစ္တည္မႈဒႆနလႈပ္ရွားမႈကို ေဖာ္ေဆာင္ရာ၌ ဆာ့တ္သည္ ကမ်ဴးထက္ပို၍ ထင္ရွားသည္။ ျဖစ္တည္မႈဝါဒႏွင့္ ဆာ့တ္အမည္သည္ ခြဲ၍မရေအာင္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ယန္းေပါဆာ့တ္ကို မ႑ိဳင္ျပဳ၍တင္ျပထားေသာ ဤျဖစ္တည္မႈဝါဒဒႆနနိဒါန္းသည္ ျမန္မာစာေပနယ္အတြက္အေတြးအေခၚပိုင္းဆိုင္ရာလိုအပ္ခ်က္ တစိတ္တေဒသကုိ ျဖည့္စြမ္းေပးႏိုင္လိမ့္ မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။